Нацыянальны акадэмічны Вялікі тэатр оперы і балета Беларусі, паставіўшы оперу “Доктар Айбаліт” нашай Марыны Марозавай, не проста “вылечыў”, а практычна вярнуў з небыцця нацыянальны дзіцячы рэпертуар. Бо цягам апошняга паўстагоддзя, калі і з’яўляліся на яго сцэне беларускія оперы і балеты, дык былі яны скрозь “дарослымі”.

У Магілёве прайшоў IV Міжнародны форум “Традыцыйная культура як стратэгічны рэсурс устойлівага развіцця грамадства”. Горад на Дняпры наведалі прадстаўнікі 11 дзяржаў. Збольшага гэта краіны СНД, а таксама Італія, Турцыя, Кітай, Польшча.

19 лістапада стартуе XXVIII Міжнародны фестываль сучаснай харэаграфіі ў Віцебску. Цэнтральнай падзеяй форуму традыцыйна стане беларускі конкурс сучаснай харэаграфіі. Абрамленнем жа для падзеі стануць майстар-класы, відэалекцыі, тэматычныя выстаўкі.

Падчас камандзіроўкі ў гутарцы з майстрам народнай творчасці я неасцярожна закрануў балючую тэму аптымізацыі ўстаноў культуры. Той аптымізацыі, якая, як меркавалася, з цягам часу дазволіць падвысіць заробкі супрацоўнікам галіны. “Ад мёртвага асла вушы!” — гэтыя словы вялікага камбінатара з вядомага рамана Ільфа і Пятрова я пачуў ад візаві.

Калі рыхтаваліся вернісажы майго праекта “Культпралёт”, у эксплікацыі згадваўся выраз “белыя плямы”. Пад імі я меў на ўвазе кропкі на карце Беларусі, дзе мне не давялося пабываць. А ў рэгіёны я еду для таго, каб набрацца жывой энергіі. Яна тут ёсць, у адрозненні ад Мінска, запоўненага клішаванымі аднатыпнымі праектамі, якія не нараджаюць новых сэнсаў. Не ведаю, як гледачу, але мастаку там падсілкоўвацца няма чым. Хіба кіслароднымі кактэйлямі.

Пасля IV Расійска-беларускага адкрытага конкурсу народнага песеннага мастацтва “Як на рэчцы была на Фантанцы” варта павіншаваць прызёраў і ўзважыць, — наколькі ўзнагароды прадстаўнікоў Беларусі — студэнтаў Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта культуры і мастацтваў (Гран-пры ансамбля “Грамніцы”, лаўрэацкі дыплом фальклорнай суполкі “Таццянка-Вяснянка”, дыпломы салістаў) былі абумоўлены арыенцірам на каранёвыя формы культуры Беларусі.

Напярэдадні камандзіроўкі папярэдзілі кіраўніцтва раённых аддзелаў ідэалагічнай работы, культуры і па справах моладзі на Лепельшчыне, Бешанковіччыне і Лёзненшчыне, што будзем тут “паляваць” па станоўчы досвед культурнага развіцця. Думалася ў сувязі з гэтым, што паўсюль будзе ўзорны парадак і спрыяльная падстава для шырокага абагульнення назапашанага вопыту. На жаль, нашы спадзяванні ў адным з раёнаў Віцебшчыны не пацвердзіліся. Але спачатку — працяг гаворкі пра тактыку і стратэгію лепельскай культуры.

Сёлета, у Год моладзі, Гомельская абласная ўніверсальная бібліятэка запусціла наш праект “Пакаленне МЫ”. Мы стварылі яго разам з загадчыкам аддзела літаратуры па мастацтве Святланай Курашовай. Мэты — прыцягнуць маладых чытачоў, павысіць прэстыж кнігі і чытання, паказаць, што бібліятэка — не толькі сховішча выданняў, але і месца, дзе жыццё віруе.

Насамрэч, назіраць за ёй — адна асалода. Асалода для вачэй. Асалода для розуму. Высокая прычоска, высокія абцасы, чароўная ўсмешка… Французскі шарм. Гэта жанчына, якая ўмее падносіць сябе, жанчына, якая ведае, чаго хоча, і якая валодае якасцю адчуваць жыццё “тут і цяпер”. Гаворка — пра знакамітую актрысу тэатра і кіно Фані Ардан, якая прыехала на Мінскі міжнародны кінафестываль “Лістапад”, а журналісты ды гледачы мелі магчымасць пачуць яе думкі.

Толькі што закрылася выстаўка “Іншыя паралелі”, якая сціпла, без усякіх дыскусійных абмеркаванняў, дзесяць дзён працавала ў Палацы мастацтваў. Такім чынам, быў час, каб падвесці некаторыя вынікі. Гэты арт-праект прадстаўляў чыста станковы жывапіс амаль усіх членаў творчай секцыі манументальна-дэкаратыўнага мастацтва Беларускага саюза мастакоў.

Паштальёны Любанскага раёна Мінскай вобласці прыносяць у вясковыя хаты не толькі “жыроўкі” для аплаты камунальных паслуг і свежыя газеты, але і запрашэнні на ўнікальныя мясцовыя мерапрыемствы, падобных якім наўрад ці ў рэспубліцы знойдзеш. На гэтым тыдні з размахам прайшло адно з іх — ІІ Рэгіянальны фэст аўтэнтычнай народнай песні пад лаканічнай і вычарпальнай назвай “Бабулі”. Такі фестываль — гэта сапраўды бабулі ў цэнтры ўвагі, а па сумяшчальніцтве яны — носьбіты нематэрыяльнай культурнай спадчыны. Падавалася б, у свеце яна знікае літаральна на вачах. А праз галасы кабет жыве. Хаця б на беларускай Любаншчыне.

У якім бы РДК не працавала Валянціна ГАЎРЫЛАВА, заўжды была рэжысёрам самадзейнага тэатра. Пачынала ў Ветцы, цяпер — у Мастах. Агульны стаж — без малога сорак гадоў. Кухню раённай аматарскай сцэны ведае да драбніц. Давайце ж высветлім, як і якія стравы на ёй гатуюцца.

Чым можа зацікавіць чытача сельская бібліятэка? Якой павінна быць установа, каб вясковы працаўнік пасля напружанай працы завітаў сюды не толькі ўзяць пачытаць што-небудзь цікавае, але і з карысцю правёў свой вольны час?

Выстаўка, якая на днях адкрылася ў музеі-сядзібе “Пружанскі палацык”, знаёміць нас з асобнай з’явай: з “сучаснай іконай”. Што гэта такое? І ці мае права на жыццё падобнае словазлучэнне? На гэтыя і іншыя пытанні пастараўся адказаць вядомы ў Расіі, але не надта знаёмы землякам, ураджэнец Баранавічаў, мастак Сяргей Шавырын.

Здаецца, усё ў Светлагорскай карціннай галерэі “Традыцыя” імя Германа Пранішнікава адбывалася так, як у лістападзе 1998 года. Чымсьці вельмі роднасныя сваімі краявідамі карціны, тыя ж самыя прыхільнікі таленту знакамітага земляка. Нават народныя песні быццам паўтараліся з таго часу… І словы, узнёслыя ад захаплення, таксама быццам тымі ж. Не было толькі самога мастака.

Нацыянальны акадэмічны Вялікі тэатр оперы і балета Беларусі, падобна на тое, усур’ёз узяўся за беларускі рэпертуар. Роўна праз чатыры тыдні пасля прэм’еры оперы Марыны Марозавай “Доктар Айбаліт” адбылося свята на балетнай вуліцы — з’явіўся “Маленькі прынц” Яўгена Глебава. Пры жыцці кампазітара гэты балет, напісаны ў 1982-м, ставіўся ў Хельсінкі (Фінляндыя), Маскве, Ніжнім Ноўгарадзе, Самары. Але ў нас — абсалютна новая версія. Нават па музыцы!

У галерэі “Вільнюс” — чарговая выстаўка. Гэтым разам адзіны праект склалі творы шасці мастакоў. Пяцёра з іх — жывапісцы. Гэта Анатоль Бяляўскі, Уладзімір Кожух, Міхаіл Гаўрыленка, Уладзімір Дзядзюля, Ігар Арлоў. І адзін скульптар — Аляксандр Батвінёнак. Выстаўка называецца “Сябры”.

Сімптаматычна, што сярод абласных тэатраў, прадстаўленых на Міжнародным форуме “ТэАРТ”, аказаліся менавіта тыя, у якіх праводзяцца і свае фестывалі. Усё ўзаемазвязана: дзе бачаць, што робіцца ў свеце, там ствараюць і больш цікавыя, “прасунутыя” спектаклі. А дзе працуюць таленавітыя рэжысёры (а працы менавіта такіх і вылучаліся на сёлетні “ТэАРТ”), там не баяцца паказваць, што робіцца ў свеце. На гэтым скрыжаванні з Еўропай Брэсцкі акадэмічны тэатр драмы паказаў, што робіцца “на дне” — паводле аднайменнай п’есы Максіма Горкага, дзеянне якой перанесена ў сучаснасць.

Сёння "К" працягвае апавядаць пра лёс і творчасць знакамітага акцёра Іларыёна Пяўцова, ураджэнца Беларусі. Акрамя выканання ролі палкоўніка Бараздзіна ў знакамітай кінастужцы "Чапаеў", творца паўплываў на выбар выканаўцы галоўнай ролі ў стужцы Барыса Бабачкіна.

У вялікай зале Белдзяржфілармоніі выступілі лаўрэаты вядомага расійскага тэлеконкурсу “Вялікая опера” — казашка Салтанат Ахметава (С.А.) і беларус Ілья Сільчукоў (І.С.). У іх выкананні прагучалі рамансы рускіх кампазітараў. Мы ж скарысталіся магчымасцю даведацца, сярод іншага, пра карысць удзелу салістаў у телепраграмах і стажыроўках.

Мы сядзім у адной з мінскіх кавярняў з Уладзімірам КАНДРУСЕВІЧАМ: вядомым, папулярным, знакамітым айчынным кампазітарам. Мэтрам. Я мог бы шмат ужыць дыфірамбаў (у найвысокім значэнні гэтага слова) на яго адрас, і ўсе яны будуць праўдай. Абмяжуюся такім: гутару з сучасным класікам беларускай музыкі. Фонам гучыць таксама класіка — сусветнага року. Супадзенне? Мудрыя людзі кажуць, што супадзенні ў нашым свеце рэдкія, а трымаецца ён на заканамернасцях. Хай будзе так, і сённяшні госць “Культуры”, у дадатак да ўсіх эпітэтаў, яшчэ і рок-легенда: вакаліст, бас-гітарыст і аўтар песень гурта “Пане-браце”. Ці памятае хто пра такі калектыў?

Сёлета па вобласці прайшло багата знакавых мерапрыемстваў, і распавесці пра ўсе з іх у газеце наўрад ці магчыма. Таму згадаю хоць бы нашу апошнюю гучную акцыю: 17 кастрычніка ў Мар’інай Горцы адбыўся традыцыйны, 12 па ліку, абласны фестываль народнай творчасці “Напеў зямлі маёй”. У ім прынялі ўдзел 28 калектываў са званнямі “народны” і “ўзорны” з усёй Міншчыны. Гран-пры фестывалю — мікрааўтобус — быў уручаны зводнаму духавому аркестру са Стаўбцоў.

Да канца лістапада на розных пляцоўках Мінска і Беларусі ладзіцца адна з маштабных падзей гэтай восені — Месяц фатаграфіі. 24 экспазіцыі, 11 лакацый — форум, нараджэнне якога адбылося толькі летась, сёлета працягнуў сваю працу, пашыраючы сферу ўплыву. Недаацаніць яго місіі нельга: Месяц фатаграфіі, дэманструючы розныя абліччы фатаграфіі, прыцягвае ўвагу грамадства да гэтага сродку камунікацыі і віду мастацтва. Тым не менш, сёлетні форум, так і не займеўшы галоўнай лініі-тэмы, застаўся на ўзроўні падзеі-“зборкі”: россып разнайстаных выстаў без агульнага кантэксту.

Цягам тыдня нашы журналісты сачылі за ходам падзей на ХХІІ Мінскім міжнародным кінафестывалі “Лістапад”, які завяршыўся ўрачыстай цырымоніяй учора. Прапануем вашай увазе фотасюжэт, складзены з уражанняў ад падзеі, а на старонцы 13 публікуем развагі ганаровай госці форуму французскай актрысы і рэжысёра Фані Ардан.