Дар'я АМЯЛЬКОВІЧ, рэдактар аддзела "К":
- Паважаныя госці і гаспадары фестывалю! Хачу выказаць вам падзяку за тое, што пагадзіліся паўдзельнічаць у "круглым стале" рэдакцыі газеты "Культура". Тэма сённяшняй размовы "Анімацыя як індустрыя: праблемы і перспектывы" прапануе паразважаць над тым, што адбываецца ў сучаснай анімацыі. Якую мадэль сёння мусіць абіраць анімацыйнае кіно: культурнай або крэатыўнай індустрыі? На якіх пазіцыях яно павінна стаяць: выхавання, перавагі мастацкіх каштоўнасцей, альбо - у першую чаргу - абавязана зарабляць грошы, стаць "прыбытковым прадпрыемствам"? Я прашу кожнага з вас падзяліцца тым, што за праблемы, на ваш погляд, існуюць у нацыянальным анімацыйным кіно вашай краіны і якую мадэль анімацыйнага кіно яны, адпаведна, праяўляюць.
Міхаіл ТУМЕЛЯ, рэжысёр-аніматар кінастудыі "Беларусьфільм":
-Прывяду просты прыклад. Насельніцтва нашай Беларусі не перавышае 10 мільёнаў чалавек, а значыць, для таго, каб акупіць бюджэтную стужку, патрэбна значна шырэйшая па ахопе гледачоў тэрыторыя. Такім чынам патэнцыйны прадзюсар мусіць улічваць тады густы і чаканні ўжо не толькі беларусаў, а жыхароў СНД, ці нават еўрапейскага кантыненту. І вось тут мы сутыкаемся з іншай небяспекай: а ці ёсць у нас такая глабальная, агульначалавечая ідэя, якая б недзе ўжо не прагучала? Звычайна падобныя блокбастары настолькі нафаршыраваны штампамі і архетыпамі, што трэба, сапраўды, стаць на галаву, каб прыдумаць штосьці такое, каб усіх здзівіць і захапіць. Ці ёсць у нас такая ідэя? Гэта складана, сапраўды.
Дар'я АМЯЛЬКОВІЧ: 
- Міхаіл агучыў тэндэнцыю, датычную творчага, а хутчэй - нават канцэптуальнага складніка развіцця беларускай нацыянальнай анімацыі. А што ў тых краінах, якія прадстаўляюць госці "Анімаёўкі"? Леанід Віктаравіч, сёння на форуме была падрыхтавана спецыяльная праграма работ студыі "Союзмультфильм" - брэнда савецкай анімацыі, - якая сёлета святкуе 75-годдзе...
Леанід НОСЫРАЎ, прафесар, выкладчык Усерасійскага дзяржаўнага інстытута кінематаграфіі імя С.Герасімава, рэжысёр-аніматар, заслужаны дзеяч мастацтваў Расіі:
- Калі казаць аб расійскай анімацыі, то сёлета ў жніўні вядучыя майстры звярнуліся з лістом аб крызісным становішчы нашага анімацыйнага кіно да Прэзідэнта краіны. Пачнём спачатку. Фінансаванне. Кіно - усё ж такі справа не танная, і проста так, "на каленцы", зрабіць што-небудзь не атрымаецца. Тым больш, калі мы кажам пра індустрыю. За савецкім часам фінансаванне нашых студый адбывалася адразу на год. Вялікі калектыў прадстаўнікоў розных прафесій, якія існуюць у анімацыі, і ўсе былі пры справе. Сёння гэтага няма зусім. І ўсё таму, што адсутнічае працаздольная мадэль анімацыйнага кіно. Яшчэ адно пытанне - падрыхтоўка аніматараў. Раней на тым жа "Союзмультфильме" былі двухгадовыя курсы падрыхтоўкі мастакоў. Так, туды прымалі людзей ужо з мастацкай адукацыяй, падрыхтаваных, і для іх такі тэрмін навучання быў аптымальны. Па заканчэнні яны ішлі ў праект да вядучых майстроў (я таксама прайшоў гэтую падрыхтоўку) і рабіліся прафесіяналамі. Сёння ў ВГИКу рыхтуюць рэжысёраў, мастакоў-пастаноўшчыкаў, аніматараў,- я сам у гэтым працэсе ўдзельнічаю, - але куды яны сыходзяць? Куды гэтая таленавітая моладзь можа ўладкавацца? Так, сёння ў нас з'явілася шмат прыватных студый. Але яны ўсё роўна атрымліваюць сродкі з бюджэту. Атрымалі, адпрацавалі, а фільм у выніку ніхто можа не ўбачыць! Гэткім чынам, з-за разарванасці сувязей, адсутнасці пераемнасці пакаленняў, страчваецца школа. І далей - падае ўзровень анімацыі.
Вера КУДРАЎЦАВА, дацэнт, выкладчык Усерасійскага дзяржаўнага інстытута кінематаграфіі імя С.Герасімава, заслужаны мастак Расіі, мастак-пастаноўшчык:
- Я хачу дадаць да меркавання Леаніда Віктаравіча некалькі заўваг. Пры ВГИКу існуе каледж, які рыхтуе аніматараў. Штогод гэтае анімацыйнае аддзяленне набірае прыкладна 30 чалавек. Моладзь ва ўзросце 16 - 18 гадоў, якая напрыканцы чацвёртага года навучання стварае чатыроххвілінную стужку - гэта і ёсць іх дыпломная праца. Чатыры хвіліны - гэта ўжо сапраўдны фільм. І, здавалася б, чым гэтыя юнакі не будучае пакаленне аніматараў? Але, на жаль, яны зусім не ведаюць, навошта ім набытыя ўменні, і напрыканцы навучання зусім не арыентуюцца. Так, два-тры чалавекі паступяць далей ва ВГИК, а астатнія - сыходзяць у іншыя прафесіі, таму што не бачаць будучыні. Замест таго, каб іх размеркаваць кудысьці, даць ім працу, мы вымушаны іх проста адпускаць.
Леанід НОСЫРАЎ:
- Невыпадкова цяпер у нас у асноўным робяцца фільмы альбо "ў перакладцы", альбо так званыя аніміраваныя стужкі: калі тэлевізійная перадача проста малюецца на камп'ютары - тое, што мы бачылі на прыкладзе карціны "Сага аб сайзе". А рысаваная анімацыя - найбольш складаны від- становіцца дарагім задавальненнем. Так, сёння прыходзяць новыя тэхналогіі - ЗD-анімацыя (такія фільмы часам робяцца няблага - той жа серыял "Маша і мядзведзь"), - але не трэба губляць таго, што з'яўлялася здабыткам і гонарам расійскага анімацыйнага кіно.
Дар'я АМЯЛЬКОВІЧ:
- Рыначныя ўмовы значна пасунулі і аўтарскую анімацыю, і яе прыхільнікаў на перыферыю дзейнага поля. Але, магчыма, усё не так і безнадзейна. Я хачу звярнуцца ў гэтым кантэксце да Уладзіміра Ішчука. Ваш Цэнтр прымае на навучанне дзяцей у зусім маленькім узросце. Ці сутыкаецеся вы з падобнай праблемай - дэзарыентацыі вашых навучэнцаў, калі яны "не ведаюць, навошта гэта ім трэба"?
Уладзімір ІШЧУК, дырэктар Яраслаўскага цэнтра анімацыйнай творчасці і гуманітарнага развіцця "Перспектыва":
- Хачу адзначыць, што шмат нашых выпускнікоў потым усё ж звязваюць свае жыццё з анімацыяй, з кіно. Скажам, 24 з іх вучацца ў ВГИКу, і гэта неблагі вынік. Але праблемы, пра якія казалі і Леанід Віктаравіч, і Вера Дзмітрыеўна, сапраўды існуюць. Толькі я абмаляваў бы іх трошкі інакш. У нашай студыі, якая атрымлівае сродкі з бюджэту, бясплатна навучаюцца дзеці самага рознага ўзросту. І ўсе яны хочуць бачыць свае фільмы на экране, усе хочуць рэалізавацца. І вось тут медаль паварочваецца іншым бокам. Псіхалогія дзіцяці так арганізавана: ён не можа трываць колькі гадоў, чакаючы прызнання, таго, што калісьці дзесьці яго фільм усё ж такі пакажуць. Яму карціць бачыць свой прадукт цяпер. І таму яно пачынае арыентавацца на магчымыя фестывалі, дзе ягонае кіно могуць паказаць. А падобныя форумы - менавіта дзіцячай творчасці, для дзяцей - можна пералічыць па пальцах: іх кола вельмі вузкае. І атрымліваецца так, што ўжо з малога ўзросту на творчасць дзяцей уплывае рынак: там дзе попыт - там і прапанова. І гэта, вядома, уздзейнічае на свядомасць. Таму выйсце адно: або пашыраць кола фестываляў, або...
Ірына БЕЛЯКОВА, дырэктар Магілёўскага дзяржаўнага прадпрыемства "Кінавідэапракат", дырэктар Міжнароднага фестывалю анімацыйных фільмаў "Анімаёўка":
- Я тут трошкі не згодная з вамі, Уладзімір Васільевіч. На мой погляд, прадукт, які стварыла дзіця, не абавязкова мусіць падпадаць пад рэалізацыю. Вы і так робіце вялікую справу. Я двойчы была ў вашым Цэнтры - вядзецца вялікая праца ў накірунку творчага развіцця малых. Тыя ж заняткі з дзецьміінвалідамі... Няўжо на самой справе паказаць кіно для дзяцей - гэта вельмі важна? Мне здаецца, тут галоўнае, што вы з дзяцінства далучаеце дзяцей да творчасці. І галоўны плён вашай працы - самі дзеці.
Эльчын АХУНДАЎ, дырэктар студыі анімацыйных фільмаў "Азанфільм":
- Хачу падтрымаць вас, Ірына Анатольеўна. На прыкладзе сваіх дачок магу сказаць, што я не спецыяльна вучыў іх маляваць. Але цяпер, калі ў іхнім, ужо дарослым, жыцці здараюцца праблемы, яны ідуць у майстэрню і малююць. Творчасць дапамагае пераадольваць ім жыццёвыя праблемы. Таму для дзяцей, безумоўна, галоўнае - менавіта творчае развіццё, а не пэўны вынік.
Уладзімір ІШЧУК:
- Ды ўсё ж я хачу ўхваліць ваш фестываль, Ірына Антольеўна, за тое, што ён дае магчымасць дзецям дэманстраваць свае работы. Сёння ў вас быў уведзены конкурс у асноўным конкурсе- анімацыі, зробленай дзецьмі. Гэта цудоўная ідэя!
Ірына БЕЛЯКОВА:
- Дзякуй! На наступны год мы плануем увесці і дзіцячае журы для гэтага конкурсу. Сёлета, як вы ведаеце, "судзілі" спаборніцтва дарослыя, але налета ацэньваць дзіцячыя работы будуць менавіта дзеці.
Эльчын АХУНДАЎ:
- Але я хачу прадоўжыць гутарку пра тыя праблемы, якія закрануў Леанід Віктаравіч. Усе яны назіраюцца і ў нашай, азербайджанскай, анімацыі. Сітуацыя вельмі падобная. Да анімацыі ў Азербайджане ставяцца наступным чынам: ёсць вялікае кіно, і ёсць - анімацыя. Вялікую колькасць грошай дзяржава выдаткоўвае на ігравыя фільмы, а "тое, што застаецца", - нам. Для параўнання: за савецкім часам на "Азанфільме" працавала 52 - 55 мастакоў, з іх - 12 - 13 аніматараў. Сёння я ледзь-ледзь назбіраў "два з паловай" чалавекі. Аднаго са сваіх сённяшніх работнікаў, прафесійнага аніматара, уявіце сабе, адшукаў у газавай кампаніі. Шэсць гадоў таму я распрацаваў праграму развіцця нацыянальнай анімацыі. Праект складаецца з трох этапаў. Першы - падрыхтоўка маладых аніматараў: прымаем 25 - 30 мастакоў на гадавыя курсы. Чаму гадавыя? Раней здымалі на плёнку - і патрабаваўся час, каб яе праявіць. Сёння дадзенае пытанне не патрабуе такіх "часавых высілкаў"- камп'ютар вырашае гэтыя праблемы. Таму і тэрмін падрыхтоўкі ў адзін год мне падаецца дастатковым. Другі этап. Каб забяспечыць маладых спецыялістаў працай, запускаем праект поўнаметражнага кіно. Даём працу аніматарам - і яны не згубяцца пасля заканчэння вучобы. І трэці - выхад на камерцыйныя структуры з мэтай вывесці зроблены фільм на рынак. 50-хвіліннае анімацыйнае кіно, мне падаецца, будзе запатрабавана, на тым жа тэлебачанні. Вось такі просты план, але... Хоць і прывезлі на "Анімаёўку" мультыплікацыйную стужку "Азанфільма", студыя і сёння працуе ў рэжыме чакання. Як бачыце, фінансавая і кадравая нястача адчуваецца і ў нас.
Мартэза АХАДЗІ, рэжысёр-аніматар студыі анімацыйнага кіно "KANOON":
- Мяркую, што грошы і матэрыяльная база, пра якія паведаміў калега з Азербайджана, - гэта праблема, агульная для ўсіх аніматараў. Але мне хацелася б звярнуць увагу на адзін важны нюанс. У Іране, да прыкладу, моладзь вельмі лёгка ставіцца да анімацыі. Асабліва цяпер, калі дастаткова паставіць спецыяльную камп'ютарную праграму і - калі ласка! - новаспечаны аніматар гатовы. А яшчэ хтосьці з сяброў пахваліў - і малады чалавек увогуле лічыць сябе сталым майстрам. Я кажу зараз пра дылентантызм у мастацтве.
Дар'я АМЯЛЬКОВІЧ:
-Як жа яго пазбегнуць?
Мартэза АХАДЗІ:
- На першым месцы заўжды павінна стаяць добрая, высакаякасная адукацыя, - і тут выключную ролю мае асоба выкладчыка: яго сумленне і высокая школа.
Дар'я АМЯЛЬКОВІЧ:
- Спадар Ахадзі, дарэчы, а ваша студыя - прыватная?
Мартэза АХАДЗІ:
- Наша студыя "KANOON" - адзіная ў Іране, якую фінансуе Міністэрства адукацыі. І яе задача - стварэнне анімацыі высокага мастацкага ўзроўню. У нашай краіне на дадзены момант існуюць два віды анімацыйнага кіно. Першы - гэта тое, якое прынята называць аўтарскім кіно, арт-кіно. Ніхто не чакае ад падобных стужак самаакупнасці, вяртання сродкаў у цэлым. Здараецца, што часам кіно гэтай групы набываюць, скажам, еўрапейскія дыстрыб'ютары (і яго стваральнікі тады зарабляюць неблагія сродкі), але, паўтаруся, ніхто і не чакае ад арт-фільмаў фінансавага прыбытку. Іх мэта - захоўваць і развіваць іранскае анімацыйнае мастацтва. Другі від - гэта камерцыйнае кіно. Звычайна заказчыкам фільмаў дадзенай групы бывае тэлебачанне. І задача акурат гэтых камерцыйных стужак - заробак грошай. На жаль, большасць нашых аніматараў цяпер сыходзіць у камерцыйную анімацыю, што, натуральна, вядзе да стагнацыі іранскай мультыплікацыі. Бо мастацтва мае на ўвазе зусім іншы падыход да справы.
Міхаіл ТУМЕЛЯ:
- Я згодны з думкай іранскага калегі наконт высакаякаснай школы, але кузня кадраў - гэта яшчэ не ўсё. Усё ж такі не трэба забывацца і на саму ідэю кіно. У нашай краіне існуе сістэма дзяржзаказу анімацыйнага кіно. На кінастудыі "Беларусьфільм" мы працуем над стужкамі, якія прысвечаны культуры Беларусі, яе гісторыі, фальклору, а гэтыя рэчы звязаны з камерцыяй, так бы мовіць, апасродкавана. І вось тут у мяне ўзнікае пытанне. Уявіце, што ўсе мы кінем свае праекты і пачнём здымаць поўнаметражныя стужкі, каб зарабіць грошы. Але хто набудзе гэтыя карціны? І каму, у рэшце рэшт, будзе патрэбны фільм са зручным фарматам, але невядома пра што?
Дар'я АМЯЛЬКОВІЧ:
- Магчыма, самы час уключыць у працэс прафесіяналаў-прадзюсараў?
Міхаіл ТУМЕЛЯ:
- Вось-вось, я хачу звярнуць увагу якраз на ролю прадзюсара ў гэтым працэсе. Ён мусіць улічваць чаканні публікі і вывучаць рынак, таму рэжысёр-аніматар займаецца зусім іншым. Сёння выйграе той, хто працуе ў камандзе. Паглядзіце, колькі людзей робяць тыя самыя анімацыйныя поўнаметражныя стужкі? Я падлічыў больш за 80 імёнаў аніматараў у цітрах да карціны "Рапунцэль"! Усё гэта гаворыцца для таго, каб стала зразумела: індустрыя - гэта свайго кшталту напор, празмернасць. Гэта спецыялісты, патэнцыйныя спецыялісты, ідэі, запатрабаванасць рынку, таленавітыя прадзюсары. Усё павінна скласціся, усё мусіць быць прадумана.
Аляксандр ШЧЭПЕТАЎ, дацэнт аддзялення тэлерэкламы факультэта экранных мастацтваў Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў:
- Я згодзен з Міхаілам, але лічу, што ўсё ж такі можна знайсці гэты баланс паміж культурай і камерцыяй. Сапраўды, неабходна праца прафесійнага прадзюсара. Абавязкова мусіць быць і стратэгічны план развіцця галіны. Чаму, да прыкладу, наша анімацыя не паказваецца па тэлебачанні? Чаму мы не можам знайсці ніводнага DVD з беларускімі мультфільмамі?
Дар'я АМЯЛЬКОВІЧ:
- Гэтыя пытанні ўжо сталі рытарычнымі: столькі разоў мы іх задавалі, у прыватнасці, і са старонак нашай газеты.
Аляксандр ШЧЭПЕТАЎ:
- Калі беларускія мультфільмы не патрэбны нашаму тэлебачанню, усё роўна можна знайсці таго, хто імі зацікавіцца. Проста, хтосьці павінен тым займацца. Гэта сапраўдная навука - прасоўванне прадукцыі, і яна таксама заслугоўвае і вымагае прафесійнага падыходу. Калі ж наладзіцца зваротная сувязь з гледачом, мастак адчуе сябе патрэбным. Ды і камерцыйная праца не будзе такой цяжкай.
Дар'я АМЯЛЬКОВІЧ:
- Такім чынам, ваша меркаванне: ці можна спалучаць камерцыйную і творчую анімацыю?
Аляксандр ШЧЭПЕТАЎ: 
-Можна! І я імкнуся вучыць гэтаму сваіх студэнтаў. Але не трэба адразу чакаць вынікаў. Мусіць быць развіты творчы асяродак, павінна дзейнічаць стратэгічнае планаванне галіны, і тады кола будзе паступова раскручвацца.
Дар'я АМЯЛЬКОВІЧ:
- Я хачу папрасіць распавесці пра мадэль анімацыйнага кіно яго краіны спадара Хадачынскага. Улічваючы тое, што сказалі Міхаіл Тумеля і Аляксандр Шэпетаў пра магчымасць спалучэння камерцыйнай і аўтарскай анімацыі, ягонае меркаванне зараз будзе надзвычай дарэчы.
Марэк ХАДАЧЫНЬСКІ, дырэктар Міжнароднага фестывалю тэатра лялек і анімацыйных фільмаў для дарослых "Лялька таксама чалавек", рэжысёр:
- У Польшчы існуе зусім іншая сістэма фінансавання кінапраектаў, у адрозненне ад Беларусі, Расіі і Азербайджана, але я магу адзначыць, што праблема распаўсюджвання, продажу аўтарскіх анімацыйных фільмаў для польскіх аніматараў таксама актуальная. Аўтарскае анімацыйнае кіно сапраўды няма дзе паказваць. Атрымліваецца, тэлебачанне - ні грамадскае, ні камерцыйнае - не зацікаўлена ў ім. Што да фінансавання, усе праекты, якія маюць дачыненне да культуры і мастацтва, у нас фінансуюцца з Міністэрства культуры і нацыянальнай спадчыны, але - у выглядзе стыпендый, што трэба выйграць. Міністэрства падтрымліваюць у гэтай справе таксама тры інстытуты: Інстытут кіно, Народны аўдыявізуальны інстытут, Інстытут імя Адама Міцкевіча. Апошні, у асноўным, займаецца прасоўваннем польскай культуры за мяжой. Кожная з гэтых устаноў аб'яўляе свае праграмы і конкурсы, і калі мастак ці група хоча зрабіць фільм, яны прымаюць удзел у гэтых конкурсах. У інстытуцыях існуюць спецыяльныя камісіі, што разглядаюць прапановы мастакоў. Па выніках конкурсаў адабраныя праекты фінансуюцца гэтымі інстытутамі на 50%. Яшчэ ў нас дзейнічаюць розныя стыпендыяльныя праграмы - сістэма гадавых і напаўгадавых стыпендый. І, наколькі мне вядома, за апошнія два гады каля 30 - 40% такіх стыпендый атрымалі вытворцы анімацыйных фільмаў.
Дар'я АМЯЛЬКОВІЧ:
- Спадар Марэк, наколькі апраўдвае сябе такая мадэль фінансавання?
Марэк ХАДАЧЫНЬСКІ:
- Мне складана адказаць на гэтае пытанне. У Польшчы дзейнічае каля 20 прыватных студый, і, наколькі мне вядома, кожная з іх выпускае па 5 - 6 фільмаў на год. Магу ўзгадаць прыклад студыі Томака Багінскага, чыя стужка стала пераможцай сёлетняй "Анімаёўкі". Яго студыя зарабляе тым, што стварае камп'ютарныя спецэфекты і камп'ютарныя гульні на экспарт. Але раз на два - тры гады яна выпускае сапраўднае аўтарскае кіно, якое звычайна не застаецца без увагі на фестывалях. У цэлым, лічу, што папулярнасці і росту польскай анімацыі вельмі спрыяў яе поспех за мяжой. У прыватнасці, вялікім каталізатарам развіцця індустрыі стала прызнанне таленту Збігнева Рыбчынскага Амерыканскай кінаакадэміяй: яго фільм "Танга" атрымаў "Оскар" ў 1983 годзе. Пасля гэтага польская анімацыя ўвайшла ў моду. Не ведаю, добра гэта ці дрэнна, але шматлікія дамы культуры сталі ладзіць заняткі для дзяцей па анімацыйнай творчасці. Ды, і трэба адзначыць, што гэта і сродак заробку для тых жа дамоў культуры ў рэгіёнах.
Эльчын АХУНДАЎ:
- Іран стаіць на цудоўнай філасофскай платформе. Там ставяцца да культуры як да асноўнай каштоўнасці, для іх грошы не важныя. І гэты падыход апраўдаў сябе: тыя іранскія фільмы, што мы бачылі на фестывалі, сапраўды асаблівыя.
Леанід НОСЫРАЎ:
- Так, маё адчуванне - такое ж: у Іране найбольш прагматычная і мэтанакіраваная сістэма.
Міхаіл ТУМЕЛЯ:
-Ды ўсё ж адзначым і той момант, што перамог на "Анімаёўцы" польскі фільм.
Дар'я АМЯЛЬКОВІЧ:
- Хачу падкрэсліць, што зараз мы знаходзімся на тым самым фестывалі, які вызначаў пераможцаў, а ён таксама з'яўляецца своеасаблівай часткай анімацыйнай індустрыі. Наколькі, на ваш погляд, форум анімацыі здольны вывесці гледача да таго аўтарскага кіно, пра якое мы сёння казалі? Чым, на вашу думку, адметны магілёўскі форум? Сёння на нашай сустрэчы знаходзіцца прадстаўнік улад Магілёўскай вобласці, якія падтрымліваюць фестываль, і вашы словы могуць аказаць уплыў на будучыню фэсту.
Алена БАБРОВА, намеснік начальніка ўпраўлення культуры Магілёўскага аблвыканкама:
- У першую чаргу мне хацелася б падкрэсліць, што рост форуму, яго паступовы рух натхняе нашы ўлады зноў і зноў падтрымліваць фестываль. Калісьці "Анімаёўка" пачынала толькі са сродкаў магілёўскага "Кінавідэапракату" - сёння ёй дапамагае і Міністэрства культуры краіны, і наш Магілёўскі аблвыканкам. У ходзе фестывалю ладзяцца мерапрыемствы, сродкі ад якіх таксама пакрываюць выдаткі. Тое, што межы фэсту кожны год пашыраюцца, тое, што ён набірае абароты, толькі падкрэслівае значнасць форуму і дае магчымасці для яго далейшага шляху. Мы спадзяёмся, што "Анімаёўка" і далей будзе набываць новыя колеры і атрымліваць падтрымку.
Уладзімір ІШЧУК:
- Я адчуў за тыя тры дні, што знаходжуся тут: гэта сапраўдная падзея. Падзея для рэспублікі і свята для вашай вобласці. І я імкнуся скарыстацца вашым вопытам: вы далучаеце розныя рэгіёны вобласці, усю сетку гарадскіх кінатэатраў, ладзіце мерапрыемствы ў школах... Усё гэта выклікае павагу. Я ўвесь час змагаюся за дзіцячую аўдыторыю, і бачу, што тут яна не абдзелена ўвагай. А тым больш - конкурс дзіцячых студый! Таму кажу вам: вы робіце вялікую справу, Ірына Анатольеўна.
Вера КУДРАЎЦАВА:
- Мне хацелася б, каб гэты конкурс абавязкова застаўся ў вас надалей. Сёння дзеці вельмі захапляюцца анімацыяй, яны сядзяць у Інтэрнэце і бяруць адтуль усё, што захочуць, - у тым ліку інфармацыю, як рабіць мультфільмы. Але іх трэба накіроўваць. І, мне здаецца, дадзены конкурс здольны прадставіць годныя мастацкія арыенціры.
Ірына БЕЛЯКОВА:
- Сапраўды, імкнёмся развіваць гэты кірунак. І, да ўсяго, пераймаць вопыт Яраслаўля. Мы зацікаўлены ў стварэнні дзіцячых студый анімацыйнай творчасці не толькі ў Магілёве, але і ў раённых цэнтрах.
Марэк ХАДАЧЫНЬСКІ:
- Як дырэктар Фестывалю тэатра лялек і анімацыйных фільмаў для дарослых не магу не заступіцца за дарослага гледача. Анімацыйныя фільмы - гэта цудоўны варыянт выхавання дзяцей, але само паняцце "анімацыя" - значна шырэйшае. Гэта тое ж самае, як сказаць, што маляваць можна выключна фарбамі - і нічым іншым. Таму мне хацелася б, каб анімацыя для дарослых таксама не аказалася забытай на "Анімаёўцы", улічваючы, што ваш форум - адзіны ў Беларусі форум анімацыі ўвогуле. Дарэчы, на сваім будучым фестывалі я хацеў бы зладзіць праграму Дзён беларускай анімацыі. Дзевяць дзён будзе доўжыцца фестываль "Лялька таксама чалавек", і гэта маглі б быць дзевяць розных анімацыйных праграм, якія прайшлі б у дзевяці нашых кінатэатрах.
Ірына БЕЛЯКОВА:
- Дзякуй, Марэк, за прапанову. У сваю чаргу, я таксама хачу звярнуцца да вас з прапановай аб правядзенні Дзён анімацыі розных краін у межах будучага- юбілейнага - XV фестывалю "Анімаёўка". Гэта будуць розныя праграмы,- да прыкладу, Дні анімацыі Ірана, Дні анімацыі Польшчы, Расіі... Як вы да гэтага паставіцеся? Праграмы будуць ладзіцца не ў межах фестывалю, - бо звычайна ён доўжыцца пяць дзён, і мы ўсё паказаць не паспеем, - а цягам года: у якасці дадатковых мерапрыемстваў фэсту, пашыраючы яго, так бы мовіць, часавыя межы.
Леанід НОСЫРАЎ:
- Хто ж адмовіцца ад такой прапановы?
Эльчын АХУНДАЎ:
- Я - толькі "за"!
Марэк ХАДАЧЫНЬСКІ:
- Я вітаю ініцыятыву таксама. А ў плане далейшага развіцця вашага фестывалю, я разумею так: усё залежыць ад фінансавання, ад падтрымкі ўлад. Мы можам агучыць розныя прапановы, але не будзе фінансавання - не будзе і ўвасаблення іх у жыццё.
Дар'я АМЯЛЬКОВІЧ:
- Безумоўна, так, спадар Марэк. Але толькі некалькі гадзін таму я гутарыла з расійскім аніматарам Эдуардам Бяляевым, які на маё пытанне аб фармаце "Анімаёўкі" выказаў пажаданне апошняй стаць фэстам з больш выразнай канцэпцыяй. "Мне падалося, што "Анімаёўка" нібыта саромеецца паказаць сваё аблічча", - такімі былі яго словы.
Марэк ХАДАЧЫНЬСКІ:
- Справа ў тым, што на дадзеным этапе ваш фестываль знаходзіцца ў працэсе нараджэння сваёй ідэнтычнасці. Калі я задумваў свой фэст - я дакладна ведаў, што хачу прадставіць самыя разнастайныя формы мастацтва тэатра лялек. У тым ліку анімацыю - у самых розных тэхніках. І, вядома, магілёўскі форум можа знайсці, сфармуляваць сваю ўнікальную канцэпцыю. Але, у той жа час, вельмі хацелася б, каб, разам са зменамі, ён не страціў сваю цудоўную атмасферу.
Ірына БЕЛЯКОВА:
- Я разумею, што час для змен прыспеў, але такая праца патрабуе і высілкаў, і часу. Сёння мы думаем пра тое, каб, напрыклад, ладзіць "Анімаёўку" раз на два гады, прычым у маі, каб лягчэй было сабраць гасцей і не перакрыжоўвацца з іншымі культурнымі падзеямі. Тым больш, першапачаткова "Анімаёўка" праходзіла менавіта ў гэтым месяцы - ад гэтага пайшла і назва форуму. Але ўсе рэформы трэба вельмі добра прадумаць, каб узысці на новую прыступку. І мы будзем імкнуцца ўдасканальвацца.
Дар'я АМЯЛЬКОВІЧ:
- Алена Уладзіміраўна, новыя крокі вымагаюць, натуральна, і больш пільнага стаўлення да справы. У сувязі з гэтым у мяне пытанне: ці плануюць улады падтрымаць адкрыццё дырэкцыі фестывалю, якая займалася б толькі пытаннямі фэсту - аніякімі іншымі справамі. Калі час прыспеў для развіцця "Анімаёўкі"- час прыспеў і для сапраўдных рэформ.
Алена БАБРОВА:
- Мы не думалі пра гэта, але паспрабуем узняць пытанне.
Эльчын АХУНДАЎ:
- Улічваючы тое, што вы абяцалі гэта ў прысутнасці ўсёй нашай грамады, магчыма, у "Анімаёўкі" з'явіліся дадатковыя шанцы.
Дар'я АМЯЛЬКОВІЧ:
- Форум хоць і прадставіў нам збольшага аўтарскі бок анімацыйнага працэсу, аднак даў магчымасць высветліць праблемы на больш маштабным узроўні - узроўні індустрыі мультыплікацыі. Зразумела, сёння не выпадае казаць пра парытэтнае становішча паміж аўтарскім і камерцыйным кіно, немагчыма супаставіць іх бюджэты і патэнцыял выхаду на глядацкую аўдыторыю. Аднак няспыннасць развіцця гэтай з'явы, яе каштоўнасць у культурнай прасторы пэўнай краіны і свету, падаецца, дэманструюць нам яскравую тэндэнцыю пошуку актуальных канцэптаў сэнсавага, тэматычнага плана для далейшага іх ўсведамлення мовай анімацыі - якраз тое, што актуальна ў дні сённяшнім. Менавіта яны і карыстаюцца найбольшай павагай на шматлікіх фэстах па ўсім свеце. І кожны такі канцэпт, рэалізаваны або падрыхтаваны да выхаду на экран, каштоўны як наступная прыступка развіцця анімацыі.
Фота Дзяніса ВАСІЛЬКОЎ