Галоўная / Аўтары
АўтарыАўтар Зміцер ЮРКЕВІЧ ( 172 cт. ) |
Права на імя?
У № 42 “К” змясціла артыкул “Мы і пра нас” Алеся Сушы. Як папулярызатары дзейнасці Тадэвуша Рэйтана дзякуем аўтару за яго згадку гэтай выбітнай асобы беларускай мінуўшчыны. Але з гэтай нагоды вырашылі падзяліцца сваімі думкамі.
Далей
Каментарыі (2)
|
Пленіпатэнт “пры мёдзе”
Імя гэтага героя трылогіі “Агнём і мячом”, “Патоп” і “Пан Валадыеўскі” Генрыка Сянкевіча, без сумневу, вядомае беларускім аматарам гістарычнай аповесці. Выкажам гіпотэзу: прататып Пана Заглобы варта пашукаць сярод прадстаўнікоў беларускіх шляхецкіх родаў. Працягваем даследаванне, распачатае ў № 40.
Далей
|
Пленіпатэнт “пры мёдзе”
Імя гэтага героя знакамітай трылогіі “Агнём і мячом”, “Патоп” і “Пан Валадыеўскі”, без сумневу, вядомае беларускім аматарам гістарычнай аповесці. Урэшце, папулярнасць згаданых твораў Генрыка Сянкевіча была і застаецца фантастычнай. Але выкажам гіпотэзу: прататып Пана Заглобы варта пашукаць сярод прадстаўнікоў беларускіх шляхецкіх родаў.
Далей
|
Знакаміты паплечнік Рэйтана
Станіслаў Багушэвіч-Мінькоўскі — адзін з двух найбліжэйшых паплечнікаў Тадэвуша Рэйтана на векапомным Сойме Рэчы Паспалітай Абодвух Народаў 1773 года… Сойм гэты, пры татальнай згодзе амаль усіх паслоў, сенатараў і міністраў, зацвердзіў Першы падзел дзяржавы. Але знайшліся і тыя, хто не стаў на бок подласці… Іх было толькі некалькі чалавек, амаль усе — ліцвіны (беларусы) з Наваградчыны, Міншчыны, Піншчыны… Жамойты ў тым сойме ўдзел не ўзялі, пазрываўшы ўсе свае соймікі. Іхняя чарга бараніць тое, што застанецца ад ВКЛ, а дакладней — Жамойці, надыдзе толькі пры Трэцім падзеле, праз дваццаць гадоў…
Далей
|
Нобіль, не ўзяты “на аловак”
Мы ўжо апавялі пра пачатак жыццёвага шляху нашага земляка Станіслава Рэйтана. Сапраўды, быў такі іншы час, калі ягонае імя не сыходзіла са старонак часопісаў, газет. Яго літаратурная кар’ера, мяркуючы па крытычных заўвагах яшчэ аднаго сваяка роду — пісьменніка Генрыка Жавускага, распачалася ў 1830-х. Мы не ведаем назваў твораў, але апошні называў Станіслава Рэйтана “дылетантам”, які не мог бы напісаць “Гавэнды Сапліцы”. Паколькі твор выйшаў ананімна, Жавускаму часам даводзілася пацвярджаць у зацікаўленых колах сваё аўтарства. Відавочна, у тыя часы і было пасеяна зерне непрыязнасці паміж сваякамі. І на тое былі свае падставы.
Далей
|
Як мог знікнуць твор пра наваградца
Акурат у той самы дзень, 28 лістапада 1865 года, калі ў сям’і Матэйкаў нарадзіўся першынец Тадэвуш, малады жывапісец у сваёй маленькай майстэрні распачаў працу над новай буйной карцінай — як і звычайна, на гістарычную тэматыку. Гэтым разам увага мастака была скіравана да часоў першага падзелу Рэчы Паспалітай, дакладней — Сойму 1773 года. На палатне мелася ўзнікнуць безліч персанажаў, сярод якіх — і тыя, хто ніякім чынам не быў звязаны Соймам, але быў добра вядомы па гісторыі як “нацыянальны здраднік”, перш за ўсё прадстаўнікі “Таргавіцкай канфедэрацыі” (1793). Бадай, адзіным станоўчым героем твора стаў наш суайчыннік, наваградзец Тадэвуш Рэйтан.
Далей
|
Што "са стoлі", а што — не
Наўрад ці знойдзецца ў нашай гісторыі герой, з якім звязана больш загадак, чым з Тадэвушам Рэйтанам, наваградскім падкаморным, паслом на Надзвычайны Сойм Рэчы Паспалітай 1773 — 1775 гг. Але навукоўцам і дасюль не вядомыя ні дакладная дата ды месца нараджэння, ні прычына смерці і нават месца спачыну чалавека, імя якога залатымі літарамі павінна быць напісана на гістарычных скрыжалях Беларусі. Затое жыццяпісы ягоныя насычаны прыгожымі міфамі. Але, як вядома, праўда цікавейшая за байкі.
Далей
|
Гістарычнае кіно
— З адносна нядаўніх часоў у СМІ зноў усё часцей сустракаем паняцце “нацыянальная ідэя”. Аўтары пытанне ставяць, але самі на яго не адказваюць. На мой погляд, тое адзінае для ўсіх, апроч тэрыторыі пражывання, — гісторыя краіны. Гэта грунт, база, глеба. Бо яна фарміруе адносіны да зямлі, да памяці продкаў, да гісторыка-культурнай спадчыны.
Далей
|
Нобіль, не ўзяты “на аловак”
Кожнае паляванне калі-небудзь заканчваецца. У маім выпадку шматмесячнае высочванне, нарэшце, скончылася не самым горшым чынам. Дзякуючы сябрам я займеў “найкаштоўны зіпун”. Са мной прыбыў мой стары знаёмы. Дакладней, ягоная душа, увасобленая ў старой кніжцы, нібыта вяртаючыся да роднага ганка... Не ўстаяўшы перад спакусай, толькі ад’ехаўшы ад пункта адпраўлення, кнігу, якую надрукавалі ў 1858 годзе, я адкрыў. І ўжо не закрываў яе аж да Мінска. “Pan Wada” нетаропка распавядаў мне пра жыццё нашага краю на зломе XVIII і XIX стст., калі канчаткова перастала існаваць Вялікае Княства Літоўскае, калі адгрукаталі гарматы Напалеона і дні працякалі ў нетаропкім рытме вальсаў. У апісанні мясцін, на тле якіх разгортвалася жыццё адстаўнога афіцэра, раз-пораз я пазнаваў родную Навагрудчыну. Стаяў перад вачыма акварэльны сядзібны будынак з мураванкай…
Далей
|
Новы нумар
Рэдакцыйна-выдавецкая ўстанова
"Культура і мастацтва"