Вайна — гэта страшна. Гэта смерць, гэта страты блізкіх і сяброў, гэта татальнае руйнаванне. Вайна — гэта катастрофа. За сваю тысячагадовую летапісную гісторыю беларуская зямля не раз станавілася арэнай узброеных канфліктаў. Часам, пасля варожай навалы, край нагадваў пустку. Бо ні ад гарадоў, ні ад жыхароў не заставалася і следу. Таму першыя асацыяцыі пры слове ваяр, войска — гэта парахавы дым, выбухі, слёзы, магілы… Больш за чвэрць стагоддзя таму ва Узброенных сілах Рэспублікі Беларусь з’явілася ўнікальная воінская часць — 52-гі спецыялізаваны пошукавы батальён. Але на яе ўзбраенні — не аўтамат-кулямёт, а археалагічны рыштунак — рыдлёўка, пэндзаль, металадэтэктар. Мэты гэтага батальёна — самыя высакародныя.

Менш чым праз два месяцы споўніцца 80 гадоў як пачалася Вялікая Айчынная вайна. Пра што я распавядаю маім студэнтам прынамсі аб тых падзеях? Пра што павінны ведаць турысты, якія прыязджаюць да нас? Як данесці інфармацыю, якая сведчыць пра тыя жахі, што перажылі беларусы на сваёй тэрыторыі ў часы ліхалецця? Якімі неўміручымі подзвігамі слаўная наша зямля? Без сухіх і разам з тым эмацыйна асэнсаваных лічбаў і фактаў тут не абыдзешся. І мой расповед часам пачынаецца вось з чаго.

Разглядаючы нядаўна карту Беларусі і прыгадваючы свае вандроўкі, неяк заўважыў, што ёсць такая сабе паласа раёнаў — прыкладна ад Шуміліна да Мазыра, — якія не назавеш папулярнымі ў турыстаў. Перадусім, відаць, з той прычыны, што несправядліва абышлася з імі гісторыя. Менавіта гэтыя землі былі цягам доўгіх стагоддзяў арэнай баёў ва ўсіх войнах, якія пракаціліся па нашай краіне, і менавіта тутэйшыя мястэчкі і вёскі найцяжэй пацярпелі ад ваенных дзеянняў, страціўшы ладную частку сваёй архітэктурнай спадчыны, якая некалі не саступала ні колькасна, ні якасна іншым рэгіёнам Беларусі. Але ляжыць у гэтай паласе, амаль роўна пасярэдзіне яе, адзін горад, турыстычны патэнцыял якога я назваў бы вельмі недаацэненым. Бо тут, асабліва на фоне навакольных абшараў, акурат ёсць на што паглядзець і чым захапіцца любому вандроўніку, які цікавіцца помнікамі мінуўшчыны ды гісторыяй мясцін з незвычайным лёсам. Гаворка, вядома, пра Бабруйск, і тым больш дзіўнай выглядае такая сітуацыя, калі ўлічыць, што лёс тутэйшай забудовы насамрэч не назавеш банальным — дзвесце гадоў таму стары горад тут быў планамерна і цалкам знішчаны. А найвялікшы парадокс палягае ў тым, што зроблена гэта было для будаўніцтва аб’екта, які сёння, бадай што, зрабіўся візітнай карткай Бабруйска. Але — аб усім па парадку.