Аўтары

Да сённяшняга аповеду пра Анатоля Аляксандравіча Анікейчыка, якому 11 ліпеня 2022 года споўнілася б 90 гадоў (а ён пражыў усяго 56 гадоў), я падбіраўся доўга і асцярожна. Публікацыю адкладваў акурат да юбілейнага ліпеньскага дня. Але потым вырашыў: не, лепш зараз, у майскія дні, у любімым месяцы скульптара, калі яму асабліва добра працавалася і адпачывалася пасля работы ў майстэрні. Дыялогаў у нас з Анатолем у жыцці было шмат. Самы апошні “пра быццё і мастацтва”, а канкрэтна — пра манументальную Купаліяну, —адбыўся ў яго майстэрні ў снежні 1988 года — за паўтара месяца да яго смерці.

“За­ры­ты в на­шу па­мять на ве­ка // И да­ты, и соб­ытия, и ли­ца, // А па­мять — как ко­ло­дец глу­бо­ка, // По­про­буй за­гля­нуть: на­вер­ня­ка // Ли­цо — и то — не­ясно от­ра­зит­ся…” Мне зда­ецца, што гэ­тыя пра­ніз­лі­выя рад­кі Ула­дзі­мі­ра Вы­соц­ка­га да­клад­на пра­яўля­юць кан­тэкст той дра­ма­тыч­най ста­рон­кі жыц­ця май­го сён­няш­ня­га ге­роя апо­ве­ду, які па­сля 250 су­так ге­ра­ічнай аб­аро­ны Се­вас­то­па­ля, 4 лі­пе­ня 1942-га, па­ра­не­ным тра­піў у па­лон і пра­быў два га­ды і дзе­вяць ме­ся­цаў у фа­шыс­цкіх ла­ге­рах смер­ці. І — на­су­пе­рак уся­му — вы­жыў! Ма­быць, Бог яго за­ха­ваў. За­ха­ваў для кра­іны, для мас­тац­тва, для род­ных, для све­ту, для нас, яго на­шчад­каў...

Сё­ле­та, у Год гіс­та­рыч­най па­мя­ці, Бе­ла­русь згад­вае імё­ны тых сва­іх сы­ноў і да­чок, якія пра­йшлі праз пек­ла Вя­лі­кай Айчын­най вай­ны і ўнес­лі бяс­цэн­ны ўклад у Пе­ра­мо­гу над фа­шыз­мам. Яна, тая Пе­ра­мо­га, у на­шы дні за­ста­ецца свя­тым ад­біт­кам на па­лот­нах бе­ла­рус­кіх мас­та­коў-фран­та­ві­коў. Ся­род іх мы на­зы­ва­ем імя на­род­на­га мас­та­ка БССР, чле­на-ка­рэс­пан­дэн­та Ака­дэ­міі мас­тац­тва СССР, кла­сі­ка гіс­та­рыч­на­га жы­ва­пі­су Яўге­на Аляк­се­еві­ча За­йца­ва.

У Год гістарычнай памяці мне зноў і зноў асабліва хочацца ўспамінаць тых беларускіх мастакоў, якія са зброяй у руках мужна абаранялі нашу Радзіму ў гады Вялікай Айчыннай вайны і якія пасля Перамогі свае лепшыя карціны, скульптуры, графічныя кампазіцыі прысвяцілі вялікаму Подзвігу нашага вялікага Народа.

22 чэрвеня 2004 года ў цэнтры Гродна ў прысутнасці Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь Аляксандра Лукашэнкі быў урачыста адкрыты мемарыяльны ансамбль у гонар савецкіх воінаў-пагранічнікаў, якія ў чэрвені 1941 года на тэрыторыі БССР — заходняй дзяржаўнай мяжы Савецкага Саюза – прынялі на сябе першыя ўдары фашысцкай зграі.

Працяг. Пачатак у №10

Чыс­так­роў­ны бе­ла­рус, вы­ха­дзец са ста­ра­жыт­на­га шля­хец­ка­га ро­ду, ён сва­ім пей­заж­ным жы­ва­пі­сам на­тхнё­на і моц­на ўвай­шоў у вя­лі­кую ка­гор­ту мас­та­коў све­ту і стаў по­бач з та­кі­мі па­сі­янар­ны­мі пей­за­жыс­та­мі, як І.Ле­ві­тан, І.Айва­зоў­скі, І.Шыш­кін, А.Ку­інджы, К.Ма­нэ, К.Ка­ро, К.Пі­са­ро, У.Цёр­нер, Д.Кан­стэбл, М.Сар’ян, наш су­час­нік і яго ма­лод­шы ка­ле­га па пэн­дзлі В.Цвір­ка. Ві­то­ль­да Ка­эта­на­ві­ча ня­ма з на­мі ўжо 65 га­доў, але вя­до­ма: та­кія твор­цы не ад­ыхо­дзяць у ня­быт, бо для нас і на­шых на­шчад­каў за­ста­юцца іхнія па­лот­ны, у якіх веч­на жы­ве шчод­рае сэр­ца і ду­ша, пры­га­жосць і ча­ла­ве­ка­люб­ства. Не­хта ска­заў, што “сты­хія лю­бо­ві ўклад­ва­ецца то­ль­кі ў рам­кі па­эзіі”. Да­да­мо: і ў рам­кі вы­яўлен­ча­га мас­тац­тва — так­са­ма. Ме­на­ві­та та­ко­га мас­тац­тва, яко­му пры­свя­ціў сваё жыц­цё гэ­ты вы­дат­ны бе­ла­рус­кі і рас­ійскі мас­так, чыя юбі­лей­ная вы­ста­ва тво­раў ад­кры­ла­ся 3 са­ка­ві­ка ў На­цы­яна­ль­ным мас­тац­кім му­зеі Бе­ла­ру­сі.

Герой Савецкага Саюза Аляксандр Гаравец... Легенда Вялікай Айчыннай... Наш зямляк з Віцебшчыны, з вёскі Машканы (цяпер Сенненскі раён). Адзіны ў свеце лётчык-знішчальнік, які ў адным баі на Курскай дузе збіў дзевяць з некалькіх дзясяткаў фашысцкіх бамбардзіроўшчыкаў. Выхаванец Віцебскага аэраклуба і Ульянаўскай лётнай школы, летам 1935 года Аляксандр Канстанцінавіч быў прызначаны інструктарам у аэраклуб горада Шахты Растоўскай вобласці.

Хатынь, Доры, Шунеўка, Азарцы, Залатухі, Брыцалавічы, Ала, Рэпаўшчына, Калюты, Жарнасекі, Булы, Росіца і яшчэ дзясяткі і дзясяткі назваў — гэта вёскі, якія навечна ўвайшлі ў трагічны летапіс мінулай вайны, — гарачая, балючая, гнеўная праўда і памяць Беларусі.

29 сту­дзе­ня споў­ні­ла­ся б 75 год з дня на­ра­джэн­ня док­та­ра мас­тац­тваз­наў­ства, пра­фе­са­ра, за­гад­чы­ка ка­фед­ры бе­ла­рус­кай і сус­вет­най мас­тац­кай ку­ль­ту­ры Бе­ла­рус­ка­га дзяр­жаў­на­га ўні­вер­сі­тэ­та ку­ль­ту­ры і мас­тац­тваў Ве­ры Па­ўлаў­ны Пра­кап­цо­вай. Але, на жаль, яна не да­жы­ла да свай­го юбі­лею: 13 ве­рас­ня мі­ну­ла­га го­да яе не ста­ла.