Лета — найлепшы час для валанцёрскіх ініцыятыў па захаванні тых ці іншых аб’ектаў спадчыны. Іх лік два гады таму папоўніла колішняя сядзіба Храптовічаў у Шчорсах — і здарылася гэта, як падаецца, вельмі своечасова. Бо дасюль маёнтак паволі працягвае руйнавацца, паколькі ўсе папярэднія спробы распачаць ягонае адраджэнне вялікага плёну не займелі. Ці атрымаецца гэтым разам?

Сёння набіраюць усё большую актуальнасць ідэі пашырэння здаровага ладу жыцця і клопату пра прыроднае асяроддзе. Сістэмы пракату веласіпедаў і самакатаў дазваляюць знайсці і арандаваць такі экалагічны транспарт амаль у любой кропцы горада. Тым не менш, у Мінску экскурсіі на веласіпедах ладзіць на пастаяннай аснове толькі адна невялікая група энтузіястаў. Мы паспрабавалі разабрацца, якія выклікі і перспектывы паўстаюць сёння і могуць паўстаць у будучыні перад арганізатарамі велаэкскурсій і турыстамі, якія хочуць спалучаць любоў да паездак на веласіпедзе са спасціжэннем гісторыі горада і даследваннем цікавых мясцін.

Каля адной з мазаік Аляксандра Кішчанкі, што ўпрыгожвае праспект Незалежнасці (раён Нацыянальнай бібліятэкі), з’явілася агароджа, за якой шчыруюць рабочыя. Пачалася доўгачаканая рэстаўрацыя манументальных шэдэўраў. На пачатковым этапе прадуглежданы шчыльнае даследаванне стану мазаічнай паверхі, выяўленне фрагментаў, што ненадзейна трымаюцца за аснову. Таксама рабочыя зоймуцца стыкамі паміж асобнымі сегментамі. З таго, што ў свой час на стыкі скарысталі не той матэрыял, што трэба, і пачалася карозія. Што пагражала самому існаванню манументальнага твора. Пачатак доўгачаканай рэстаўрацыі - падзея хоць і станоўчая, але наводзіць на сумныя думкі наконт праблем захавання творчай спадчыны Аляксандра Кішчанкі.

Кожны адукаваны беларус, які бываў у Вільні, хутчэй за ўсё, хоць раз трапляў на Росы — славуты некропаль, заснаваны на пачатку ХІХ стагоддзя. Сярод тысячаў пахаванняў дасведчаны следапыт без асаблівых праблем знойдзе дзясяткі — калі не сотні — магіл тых асобаў, якія зрабілі немалы ўнёсак у развіццё беларускай культуры. Паэт Уладзіслаў Сыракомля (Людвік Кандратовіч), мастак Францішак Смуглевіч, археолаг Яўстах Тышкевіч... Спіс можна доўжыць і доўжыць. Ёсць тут і кенатафы — сімвалічныя пахаванні. Напрыклад, Антона Луцкевіча, які знайшоў спачын у далёкай Свярдлоўскай вобласці. Сярод мноства дагледжаных магіл і трывалых помнікаў ёсць толькі адно пахаванне, якое выклікае не толькі вялікую шкадобу, але і пачуццё глыбокага сораму. Бо звязана яно з чалавекам, які пры жыцці атрымаў статус “бацькі найноўшай беларускай драматургіі”. А па факце яго можна назваць стваральнікам беларускага тэатра і адным са слупоў, на якіх паўстала незалежная Беларусь.