Традыцыі № 6 / 1497 за 2021-02-06
А раптам вынясуць гарбуза?
Вялікая ўвага тэме традыцыйнага вяселля ўдзяляецца ў нашай газеце невыпадкова. У тых выпадках, калі ад былых носьбітаў традыцыі яшчэ можна запісаць песні, музыку, вясельныя гульні, абрады і звычаі, неабходна гэта зрабіць як мага хутчэй — дзеля таго, каб засталася памяць для наступных пакаленняў. Бо цікавасць да спадчыны ўзрастае з года ў год. Забыцца на тое, што назапашвалася народам стагоддзямі, мы проста не маем маральнага права. Там, дзе гэта магчыма, трэба ўключаць у практыку работнікаў культуры хоць бы элементы традыцыйнага вяселля. Некаторыя даволі паспяхова гэта робяць. Другая прычына — насельніцтва нашай краіны стала пераважна гарадскім, таму выкарыстанне этнічных традыцый у гарадскім вяселлі беларусаў становіцца важнай задачай. Назіранне за тым, як праводзяцца вяселлі, прыкладна, у Мінску, засмучае — нейкія надуманыя гульні, спаборніцтвы, каб толькі заняць час у рэстаране або кавярні. Калі лічыцца, што сям’я — ячэйка грамадства, то даўно наспеў час, каб беларускае вяселле было і ў горадзе менавіта беларускім.
Далей
|
№ 5 / 1497 за 2021-01-30
У яго руках і саломінка зайграе!
“К” пісала неяк, што на сваіх старонках яшчэ не раз звернецца да творчасці майстра народных мастацкіх рамёстваў Мар’яна Скрамблевіча, які атрымаў спецыяльную прэмію Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь.
Сёння гаворка менавіта пра яго — Мар’яна Антонавіча. У кожнай мясцовасці ёсць людзі, якія нечым выдзяляюцца сярод астатніх. Ёсць такія і ў Адэльску. “Кожны чалавек павінен любіць свой народ, шанаваць сваю мову, і працаваць для свайго краю”, — так пісаў Францішак Багушэвіч, па такім законам жывуць і адэльчане. Скрамблевіч сярод іх — адзін з першых.
Далей
|
№ 2 / 1494 за 2021-01-08
“А нуце, нуце, скарэй дарыце! Шчодры вечар, святы Васілёк!”
У каляднай традыцыі на Палессі асабліва шануюць першы дзень Новага года — Васілле. Менавіта тут захаваўся дагэтуль калядны карнавал з архаічнымі маскамі ў Шчодры вечар з 13 на 14 студзеня.
Гэта найперш Дзед і Баба, якія сімвалізуюць продкаў — Дзед вядзе Казу, а Баба засявае хату жытам дзеля таго, каб усё ў гаспадарцы і ў сям’і пладзілася, множылася, як гэтае зерне.
Далей
|
№ 52 / 1492 за 2020-12-25
Лясныя пчолы — дзікі мёд
Старажытны лясны промысел — бортніцтва — гэта развядзенне і ўтрыманне лясных пчол-баровак у штучных дуплах-борцях. Людзей, якія займаюцца гэтым промыслам, называюць бортнікамі. Усе тэрміны паходзяць ад слова “бор” — стары сасновы лес. Менавіта такія лясы захаваліся на мяжы з Украінай на поўдні Беларусі ў Лельчыцкім раёне Гомельскай вобласці. Пра даўнасць традыцыі сведчыць і назва ракі Убарць — правы прыток Прыпяці, якая пачынаецца на тэрыторыі Украіны і працякае праз увесь Лельчыцкі раён. У гэтых мясцінах традыцыя спрадвеку жывая, таму з 2017 года гэты промысел мае статус нематэрыяльнай культурнай спадчыны Беларусі і ўнесены ў Нацыянальны інвентар.
Далей
|
№ 51 / 1491 за 2020-12-19
Як маладая канчаткова станавілася жонкай: цэлы год
Завяршаем серыю матэрыялаў пра вяселле, распачатую ў “К” № 40 за 3 кастрычніка. Ідзе Піліпаўскі пост, блізяцца Каляды. Праектуючы гадавы сямейны цыкл на каляндарны, можна сказаць, што гэта пара, калі маладая, выйшаўшы замуж у Вялікую Вясельніцу, паступова звыкалася са сваім новым сямейным становішчам. Наперадзе яе чакалі вялікія святы — Каляды і Масленіца — на якія ў першы год замужжа жанчына заставалася ў асаблівым статусе.
Далей
|
№ 50 / 1490 за 2020-12-12
Піліпаў пост — да святак мост
Піліпаўкай называюць шасцітыднёвы перадкалядны пост. Загавіны прыпадаюць на дзень памяці апостала Піліпа. Самыя старэйшыя жанчыны, каму зараз пад 90 і болей, а таксама тыя, з кім даводзілася гутарыць раней, яшчэ ўдзельнічалі ў вясковых вячорках або попрадках і ўспамінаюць гэтую сумесную працу з асаблівай цеплынёй, як творчую і цікавую, пазнавальную і ўдумліваю пару года. На ўсходзе Беларусі гэты звычай збірацца ў адной хаце ў зімовую пару для прадзення называлі “хадзіць у начлежкі”, бо часта там жа заставаліся начаваць — дадому было ісці страшна. Нават зараз у Чачэрскім і іншых раёнах ваўкі павадзіліся ў вёскі, бо для іх гэта час, калі яны вучаць сваіх ваўчанят здабываць сабе ежу. А некалі засцерагалі дзяцей і моладзь: у Піліпаўку ваўкі ходзяць зграямі, спраўляюць свае вяселлі, таму сустрэча з імі можа быць небяспечнай.
Далей
|
№ 49 / 1489 за 2020-12-05
Каб кашы было па шыю
Дзень беларускай народнай лялькі ўжо цягам 10 гадоў святкуюць у нашай краіне 16 лістапада. Таму “фішкай” аграгарадка Індура, дзе 7 гадоў таму налічвалася вялікая калекцыя абярэжных лялек, работнікі культуры выбралі менавіта іх, а летась адкрылі ўнікальны музей “Лялька ў карагодзе жыцця”, дзе захоўваецца больш за 300 экспанатаў.
Далей
|
№ 48 / 1488 за 2020-11-28
Як упрыгожвалі ёлку на вяселлі
Працягваем серыю матэрыялаў пра вяселле, распачатую ў “К” № 40 за 3 кастрычніка. На Гомельшчыне і паўднёвай Магілёўшчыне падчас вяселля ўпрыгожвалі ёлку. У Лельчыцкім раёне дрэўца застаецца неабходным атрыбутам і каляндарных свят: Стрэчання (Грамніцаў), Масленіцы. Такі звыклы нам сімвал сустрэчы Новага года, Раства ў лакальных беларускіх традыцыях мае значна шырэйшыя функцыі. Дарэчы, у гэтым тэксце мы пішам слова ёлка праз Ё у значэнні “ўпрыгожанае дрэўца”, а праз Е ў значэнні “проста дрэва”.
Далей
|
№ 47 / 1487 за 2020-11-21
“Як палюбіла, так і зрабіла”
Марыя Каўтунова памерла ў 1988 годзе. Калі сыходзіць блізкі чалавек — з’яўляецца пачуццё віны. І пачуццё гэта бязмерна большае, калі з жыцця cыходзіць майстар. Віна за тое, што цяжка ён жыў, а ты і бачыўся з ім зрэдку, і амаль нічому не вучыўся, і наогул, мабыць, не паспеў зразумець нешта самае важнае.
Вельмі доўга нас прывучалі да думкі, што незаменных людзей няма. Але з сівой мінуўшчыны дайшло да нас, што “чалавек ёсць свет малы”. Ды знікае, гасне ўпарта адзін свет за другім. Таму ніколі не міне адчуванне пустэчы, што ўзнікла па смерці Марыі Паўлаўны Каўтуновай. І не толькі пустэчы, а і нейкага невядомага страху, бо з сыходам кожнага майстра нібы танчэйшай робіцца перашкода злу на гэтым свеце.
Далей
|
Назад
|
Цікавосткі: варта прачытаць! Гісторыя і лёсы: культура Беларусі ад мінулага да сучаснасці
|