Малодшы сын збірае накрыўкі ад газіроўкі. Заморская фірма (няхай сабе і з прапіскай у Калядзічах) абвесціла маркетынгавую акцыю: збяры 24 коркі і атрымай набор з трох шклянак-бакалаў. Прынада -- звычайная. Незвычайнае ў ёй тое, што на кожнай шклянцы адлюстраваны элементы традыцыйнай беларускай вышыўкі. Праўда, у яе тканіну ўпісаны сілуэт брэндавай бутэлькі. Эклектыка -- неймаверная, але факт застаецца фактам: нацыянальная традыцыя становіцца хоць і не вырашальным рухальнікам гандлю, але немалаважным яго элементам. А за графічную эклектыку іранізаваць над замежным брэндам можна бясконца. Як, зрэшты, і над "Лідскім квасам", на пляшцы якога традыцыйная нацыянальная прыналежнасць увогуле адсутнічае, а з маркетынгавага "ажыўляжу" ёсць толькі цытата з Аляксандра Пушкіна пра перавагі кваснога напою. А шкада, што толькі з яго.
Нацыянальны брэнд каштуе дорага. У свой час, калі шведская "АВВА" заваявала заакіянне, продаж легкавікоў "Вольва" павялічыўся ў Амерыцы на 70 працэнтаў. Той рэдкі выпадак, калі культурны брэнд не толькі перамог значнасць аўтамабільнай гандлёвай маркі, але і па-зямляцку дапамог ёй камерцыйна зацвердзіцца на замежным рынку. Канешне ж, нічога не даецца дарэмна, і для таго, каб праславіць радзіму, шведскаму гурту давялося неймавернымі высілкамі штодзённага пацвярджэння прафесіяналізму стаць заканадаўцам сусветнай моды на дыска-музыку. Той станоўчы выпадак, калі брэнд мастацтва стаў арганічна і брэндам камерцыйным. Наколькі ведаю, наша нацыянальная культура пакуль, на ўсеагульны жаль, не спрыяе павышаным продажам МАЗаў ці БеЛАЗаў.
Мулявінскія "Песняры", безумоўна, зрабілі першы крок да сапраўды сусветнай славы. А потым не заладзілася. І фольк-рок падаўся камусьці нефарматным, таксама як і кіраўнік гурта. Насуперак нягодам, "Песняры" Мулявіна брэндам засталіся. Але гэтую гандлёвую марку выкарыстоўваюць цяпер дзеля асабістай грашовай выгоды шматлікія "песняроўскія" клоны. Той адметны выпадак, калі прага камерцыйнага поспеху не толькі эксплуатуе мастацкі брэнд, але і ўпэўнена нівелюе яго…
"АВВА", як і "The Beatles" -- з’явы сусветна лёсавызначальныя. Цудоўна разумею, што мы толькі вучымся ўсведамляць, што шумілінская задымленая кераміка, касцюковіцкая разьба па дрэве, бездзежскія карункі ды нацыянальны строй Магілёўшчыны -- той цуд, які з выключнай дакладнасцю перадае беларускі менталітэт і духоўнасць. І не выкарыстоўваць гэты цуд для выхавання будучых пакаленняў, па-мойму, проста злачынна. Між тым, на ўроках працы, ведаю, падлеткі па-ранейшаму вырабляюць табурэткі. А ў айчынных крамах толькі нядаўна з’явіліся лялькі ў дакладна рэканструяваных строях канкрэтнага рэгіёна краіны. "К" пісала пра гэтую праблему неаднаразова. А ўяўляеце, якім выразным змог бы стаць набор з 21-й лялькі, апранутай у традыцыйны строй кожнага з раёнаў, скажам, Магілёўскай вобласці? Аднак кітайскі шырспажыў пакуль перамагае…
Ніхто не супраць цытавання Пушкіна на беларускіх абсягах. Урэшце, і нашы канкурсанты на "Еўрабачанні" спяваюць пастаянна па-англійску. Але ж гаворка — пра ўшанаванне і ўслаўленне найперш Беларусі. І калі наш мастацкі брэнд яшчэ не ўзняўся да ўзроўню гандлёвай маркі, хто нам не дазваляе займацца тым, чым займаецца ў нас знакаміты вытворца газіроўкі? Уявіце, пачак мукі, выпушчанай дзе-небудзь пасярод Гомельшчыны і Міншчыны, са старадаўнім рэцэптам (сучасныя, прызнаем, маюцца на пакунках пэўных брэндаў) блінцоў па-беларуску. Ды яшчэ і з коласаўскім "рэкламным" тэкстам: "…На ўслон шпурляліся аладкі, а дзеці іх даўно сачылі і на ляту блінцы лавілі…" Хтосьці з сённяшніх беларускіх дзяцей абавязкова запытаўся б у маці: "А што такое "ўслон"?" Відаць, для тлумачэння ў ход пойдуць і слоўнікі, і даведнікі. Але ў выніку, глядзіш, і наша выступленне на якім-небудзь чарговым "Еўрабачанні" нагадае, што не абы-адкуль мы, а — менавіта з нашай незалежнай Беларусі.