Ужо традыцыйнымі сталі ў нашым Інфармацыйным цэнтры "Культура-інфа" самыя розныя мерапрыемствы, што выклікаюць шырокі розгалас у грамадстве. Чарговае, што адбылося 30 лістапада, - "гарачая лінія" з міністрам культуры Рэспублікі Беларусь Паўлам Латушкам.
На тэлефонныя нумары, а таксама на канал відэасувязі звярнуліся за акрэсленыя дзве гадзіны больш за тры дзесяткі чалавек, прычым - з самымі рознымі пытаннямі: ад міжнароднага супрацоўніцтва, аднаўлення спадчыны, вывучэння сучаснага мастацтва і да надзённых праблем сельскіх устаноў культуры. Міністр адказваў на іх грунтоўна, спыняючыся на дэталях, з глыбокай зацікаўленасцю фіксуючы крэатыўныя прапановы, што прагучалі ад работнікаў і "спажыўцоў", а дакладней - сутворцаў, сучаснай культуры Беларусі. А тыя інтэрнэт-карыстальнікі, якія выйшлі на сувязь з нашым Інфацэнтрам праз Skype, маглі сачыць за ходам "гарачай лініі" ў рэжыме он-лайн. Дарэчы, многія з іх адзначалі, што падобная форма сувязі - вельмі запатрабаваная і адпаведная сучасным тэхналогіям, а таксама дзякавалі за арганізацыю прамой сувязі.
Сам спектр тэматыкі і дзелавы лад размовы (пад час яе ў зале Інфацэнтра прысутнічалі начальнікі ўпраўленняў і аддзелаў Міністэрства культуры), зададзены Паўлам Латушкам, засведчыў яго адкрытасць да дыялога і новых ідэй. А ўжо першае пытанне, якое прагучала праз відэаканферэнцыю з замежжа, вывела на цэлы блок актуальных пытанняў, а таксама прагу да падобных кантактаў.
Пытанні, адказы на якія прагучалі ў час "гарачай лініі", мы згрупавалі ў некалькі блокаў, што адлюстроўваюць тэматыку размовы.
"Дапамога беларусам замежжа будзе ўзмацняцца"
Аляксандр Лагуценка, дырэктар Новасібірскай гарадской грамадскай арганізацыі "Беларускі культурна-асветніцкі цэнтр у імя Святой Еўфрасінні Полацкай" (пытанне па відэаканферэнцыі):
- Добры дзень, шаноўны Павел Паўлавіч! Шчыра вітаем Вас ад усіх беларусаў Сібіры. Мы вельмі рады, што першымі трапілі да Вас на "гарачую лінію" і можам расказаць аб тым, чым жывуць беларуы за Уралам. Наш цэнтр існуе ўжо восем гадоў, і за гэты час мы ажыццявілі шмат культурных праектаў. Па ўласнай ініцыятыве арганізоўвалі прыезд да нас вядомых ансамбляў "Дударыкі", "Церніца", "Лірыца", запрашалі да сябе іншыя творчыя калектывы, але ўсё гэта адбываецца па прыватнай ініцыятыве.
Павел Латушка:
- Дазвольце мне падзякаваць за тое, што Вы робіце для нашай роднай беларускай культуры, за тое, што Вы падтрымліваеце і захоўваеце яе на тэрыторыі Расіі. Для нашай краіны, Урада, для нас, грамадзян Рэспублікі Беларусь, гэта вельмі важна.
Аляксандр Лагуценка:
- Днямі завяршаецца Год культуры Беларусі ў Расіі, але большасць мерапрыемстваў, як мы бачым, адбывалася ў Маскве і Санкт-Пецярбургу. Сібір, на жаль, аказалася паза ўвагай такой буйной акцыі, хаця ў нас пражывае шматлікае зямляцтва.
Павел Латушка:
- Што да Года культуры Беларусі ў Расіі, дык літаральна ўчора ў Маскве, у зале імя П.І. Чайкоўскага, адбыўся яго канцэрт-закрыццё, які прайшоў з вялікім поспехам. Дарэчы, упершыню ў праграме такіх прэзентацыйных выступленняў за мяжой быў уключаны калектыў "Белыя росы" з Гродна (да гэтага мы вывозілі толькі лепшыя калектывы з рэспубліканскім і нацыянальным статусам): нам важна і прынцыпова паказаць, што культура на Беларусі развіваецца не толькі ў сталіцы, але і ў рэгіёнах. У рамках Года культуры прайшлі мерапрыемствы ў Яраслаўлі, Бранску, Смаленску- гэта толькі тое, што я зараз па памяці ўзгадаю, хаця іх, канешне ж, адбылося нашмат больш. І культурнае супрацоўніцтва паміж Беларуссю і Расіяй будзе працягвацца надалей: для нашых народаў гэта вельмі важна.
Дарэчы, днямі ў Маскве падпісана праграма супрацоўніцтва паміж міністэрствамі культуры Рэспублікі Беларусь і Расійскай Федэрацыі на бліжэйшыя два гады. Там таксама закладзена правядзенне шэрагу разнастайных мерапрыемстваў.
Людміла Шчаслівенка, намеснік дырэктара БКАЦ па культуры, кавалер медаля Францыска Скарыны (пытанне па відэаканферэнцыі):
- Павел Паўлавіч, тут, у Сібіры, мы адчуваем велізарны голад па беларускай культуры! Вы б толькі бачылі паўнюткія залы палацаў культуры, якія збіраюцца, калі наш Цэнтр ладзіць фестывалі беларускай музыкі і песні! Мы, дарэчы, упершыню ў сваім рэгіёне заклалі традыцыю конкурсаў нашай інструментальнай музыкі. На нашых імпрэзах многія ўпершыню адкрывалі для сябе творы такіх бліскучых кампазітараў, як Напалеон Орда, Фларыян Міладоўскі... Было б цудоўна, каб да нас маглі завітаць калектывы і з роднай Беларусі! Няхай гэта будуць невялікія творчыя групы, але нам вельмі важна адчуваць повязь з тым, што робіцца ў беларускай культуры сёння. Магчыма, ёсць верагоднасць наладжвання сувязі з філармоніямі і абмену філарманічнымі калектывамі?
Павел Латушка:
- Што да падобнага супрацоўніцтва, мы бачым яго, найперш, у рамках сувязей канкрэтных суб'ектаў Расійскай Федэрацыі і абласцей Беларусі. Калі Вы мне падкажаце, з якой з абласцей мае пагадненне аб супрацоўніцтве Новасібірск, мы зможам даць даручэнне ўпраўленню культуры адпаведнай вобласці запланаваць на наступны год падобнае мерапрыемства: прыкладам, накіраваць да вас абласны філарманічны калектыў або прадумаць іншы цікавы творчы праект. Але ў тым, што такія стасункі неабходна падтрымліваць, я перакананы. Канешне, галоўная праблема - фінансавая: на ўсе нашы праекты і задумы складана знайсці грошы. Але ж, я лічу, пры жаданні мы зможам вырашыць і гэтае пытанне.
Людміла Шчаслівенка:
- Вялікі дзякуй! І чакаем Вас на нашай гасціннай Сібірскай зямлі!
Ніна Савінава, прэзідэнт Асацыяцыі беларусаў Эстоніі, Талін:
- Добры дзень, шаноўны Павел Паўлавіч! Па-першае, хацела б падзякаваць усім беларускім установам і дзеячам культуры за тое, што калі яны з'яўляюцца па-за межамі сваёй краіны, дык гэта - выдатны прыклад творчасці і таленту.
Павел Латушка:
- Вялікі і Вам дзякуй за тое, што вы робіце для нашай беларускай культуры за межамі Бацькаўшчыны! Я вельмі рады, што беларусы замежжа тэлефануюць сёння: гэта таксама важны элемент сувязі.
Ніна Савінава:
- Але "гарачая лінія"- значыць "гарачыя" пытанні. Мы ўжо больш за 20 гадоў займаемся захаваннем беларускай культуры за межамі краіны па розных накірунках, у нас ёсць багаты вопыт і творчы патэнцыял. Ці магчыма разгледзець пытанне аб адкрыцці Цэнтра беларускай культуры ў Эстоніі, дзе на сёння пражывае 18 тысяч беларусаў?
Павел Латушка:
- Скажу так: дапамога беларусам замежжа будзе ўзмацняцца - гэта пазіцыя Кіраўніка нашай краіны, Урада Беларусі. На сённяшні дзень Міністэрства культуры прыступіла да распрацоўкі Дзяржаўнай праграмы "Беларусы ў свеце". Спадзяёмся, дадзеная распрацоўка вынікова скончыцца ў першай палове 2011 года, і, дзякуючы праграме, мы будзем мець сістэму арганізацыйнай, матэрыяльнай, фінансавай дапамогі і супрацоўніцтва з беларусамі замежжа.
Таксама Урад працуе над праектам Закону аб беларусах, што пражываюць па-за межамі Бацькаўшчыны. Пры Міністэрстве культуры створаны Кансультатыўны савет па справах беларусаў замежжа, які ўзначальвае міністр культуры, намеснікам з'яўляецца Упаўнаважаны па справах рэлігій і нацыянальнасцей. Увайшлі ў гэты Савет і прадстаўнікі міністэрстваў замежных спраў, адукацыі, унутраных спраў, а таксама - кіраўнікі нацыянальных суполак за межамі Беларусі. Так што сістэмная праца будзе прадоўжана.
Што да культурных цэнтраў. На сённяшні дзень ва Урадзе знаходзіцца на разглядзе праект Дзяржаўнай праграмы "Культура Беларусі на 2011 - 2015 гг.". У гэтай праграме мы прадугледжваем адкрыццё на працягу пяці гадоў, у дадатак да наяўнага Культурнага цэнтра Беларусі ў Польшчы, аналагічных структур у Маскве, Берліне, Празе і Вільнюсе. На жаль, у гэтых пяцігадовых планах Талін пакуль што не прадугледжаны, але, канешне ж, у доўгатэрміновыя праекты мы можам уключыць Эстонію. На сённяшні ж дзень мы прапануем вам стварэнне культурных цэнтраў на грамадскіх пачатках, альбо - пры вышэйшых навучальных установах.
Ніна Савінава:
- На сённяшні дзень мы якраз і працуем на грамадскіх пачатках...
Павел Латушка:
- Што да супрацоўніцтва з ВНУ, дык такі прыклад ёсць на Украіне. Я меў гонар разам з міністрам адукацыі Аляксандрам Радзьковым адкрываць Беларускі цэнтр культуры і мовы ў Кіеўскім нацыянальным універсітэце, дзе вучыўся наш класік Уладзімір Караткевіч. Не так даўно адкрыўся Культурна-адукацыйны цэнтр Беларусі ў Баку, у Дзяржаўным універсітэце. Як адказ у нашым Беларускім дзяржаўным педагагічным універсітэце імя Максіма Танка адкрываецца Культурны цэнтр Азербайджана.
Ніна Савінава:
- У эстонскіх беларусаў маецца нават свая 45-хвілінная радыёперадача, якая больш за 16 гадоў кожную нядзелю выходзіць на роднай мове. А літаральна некалькі дзён таму мы адкрылі Бібліятэку імя Уладзіміра Караткевіча - гэта адзіны такі Цэнтр беларускай мовы і культуры ў Эстоніі, і мы будзем звяртацца да Вас па дапамогу.
Павел Латушка:
- Што да бібліятэкі Караткевіча - гэта наш гонар і абавязак: дапамагчы Вам у такой высакароднай справе. Да таго ж, у новым Інстытуце культуры Беларусі, які цяпер ствараецца і які будзе падпарадкаваны Міністэрству культуры, адзін з аддзелаў будзе займацца менавіта дапамогай беларусам замежжа і міжнародным супрацоўніцтвам.
Ніна Савінава:
- Дарэчы, днямі наведаю Беларусь: у якасці дэлегата я запрошана на ІV Усебеларускі народны сход. Спадзяюся на цікавыя сустрэчы і плённае ўзаемадзеянне. Нам вельмі важна, Павел Паўлавіч, што сёння Беларусь не забывае і клапоціцца аб сваіх суайчынніках за мяжой.
Павел Латушка:
- Дзякую за такія шчырыя словы.
Культурны экспарт: праз он-лайн і пераклад
Наталля Бабіна, Мінск:
- Павел Паўлавіч, вітаю Вас і перадаю пытанне ад сваіх польскіх сяброў: ці магчыма выданне перакладу аповесці Уладзіміра Караткевіча "Дзікае паляванне караля Стаха" на польскай мове?
Павел Латушка:
- Наталля, намі атрыманы запыт польскага перакладчыка. Я даў даручэнне накіраваць хадайніцтва ў Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь, бо Міністэрства культуры, на жаль, не займаецца выдавецкімі справамі. Таксама мы накіруем запыт у Міністэрства замежных спраў з хадайніцтвам часткова прафінансаваць гэтае выданне за кошт сродкаў Культурнага цэнтра Беларусі ў Польшчы і паспрыяць пошуку спонсараў. Дарэчы, наша Міністэрства культуры выдала "Дзікае паляванне караля Стаха" на чатырох мовах сумесна з Беларускім фондам культуры якраз за кошт спонсарскіх сродкаў. На жаль, на момант падрыхтоўкі гэтага фаліянта перакладу на польскую яшчэ не было. Увогуле ж, справа гэтая важная і вартая ўсебаковай падтрымкі.
Наталля Бабіна:
- Дзякую за адказ!
Алена Шумаковіч, Мінск (пытанне па відэаканферэнцыі):
- Добры дзень! Я шмат падарожнічаю па замежжы, і многія мае іншаземныя знаёмыя цікавяцца культурай Беларусі, прычым не толькі спадчынай, але і сучаснымі спектаклямі, фільмамі... Але, на жаль, вельмі складана адсочваць па гэтых пытаннях актуальную інфармацыю. На мой погляд, у гэтай справе не да канца задзейнічаны інтэрнэтрэсурсы для асвятлення тых або іншых культурных падзей, мерапрыемстваў...
Павел Латушка:
- Адрасуючы гэтае пытанне міністру культуры, Вы, Алена, трапілі проста "ў яблычак". Мы, сапраўды, на дзяржаўным узроўні адчуваем недастатковасць інфармацыйнага напаўнення інтэрнэт-прасторы матэрыяламі, прысвечанымі нашай культуры і гісторыі. І гэтая праца сёння актывізуецца. Перш за ўсё - праз стварэнне новага сайта Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь. Тэставая версія яго ўжо знаходзіцца ў Сеціве, і яе можна паглядзець. Магчыма, сам сайт яшчэ не дасканалы, але гэта- новы крок з боку Міністэрства, новы этап у інфармацыйным насычэнні галіны. Можаце проста на сайце напісаць пісьмо з пазнакай "міністру культуры" і ацаніць якасць рэсурсу - станоўча альбо крытычна, выказаць свае заўвагі. Акрамя таго, у праекце Дзяржаўнай праграмы "Культура Беларусі" на 2011 - 2015 гады мы спецыяльна заклалі накірунак фінансавання стварэння ў бліжэйшыя пяць гадоў інтэрнэт-рэсурсаў, якія будуць прадстаўляць інфармацыю пра нашу культуру.
Алена Шумаковіч:
- Магчыма, варта было б падумаць адносна он-лайнтрансляцый нашых фестываляў, канцэртаў. Наколькі гэта рэальна? Ці ёсць наогул такі пункт у планах Міністэрства культуры?
Павел Латушка:
- Што да он-лайн-трансляцый - гэта новая ідэя. Тут знаходзіцца начальнік упраўлення мастацтваў, намеснік начальніка ўпраўлення ўстаноў культуры і народнай творчасці, якім даю даручэнне прапрацаваць такія магчымасці. Думаю, у нас ёсць інтэрнэт-парталы, якія будуць у гэтым зацікаўлены. Мяркую, Міністэрства культуры можа закладваць у каштарыс пры правядзенні гэтых мерапрыемстваў арганізацыю іх он-лайн-трансляцый. Дзякую за вашу вельмі разумную і цікавую прапанову.
Алена Шумаковіч:
- І Вам дзякуй за адказ!
Ірына, філолаг, Мінск:
- Павел Паўлавіч, вельмі клапоцяць чуткі аб тым, што ў Кіеве нібыта плануюць устанаўліваць помнік Уладзіміру Караткевічу...
Павел Латушка:
- Ірына, не трэба верыць чуткам, лепш заходзьце на сайт Міністэрства культуры: мы давалі ўсю інфармацыю аб мерапрыемствах, якія былі прымеркаваны да 80-годдзя нашага класіка. Што да ўшанавання памяці Караткевіча, то лічу вельмі важным і прыярытэтным, каб аб выбітных дзеячах айчыннай культуры і гісторыі ведалі нашы суседзі. Літаральна ў панядзелак падпісаў дамову з мэрам Кіева аб перадачы помніка класіку нашага слова ва ўкраінскую сталіцу і ўсталяванні яго там да 20 снежня. Ну, а пазней мы будзем дамаўляцца аб урачыстай цырымоніі адкрыцця.
Зрэшты, бліжэйшымі гадамі мы плануем усталяваць ва ўсіх сталіцах краін-суседак помнікі, звязаныя з майстрамі нашай літаратуры, дзеячамі культуры і гісторыі. Не так даўно ў Маскве адкрыўся помнік Янку Купалу. Ужо атрымана згода Прэзідэнта Варшавы на ўсталяванне ў Варшаве помніка Янку Купалу і Якубу Коласу. Мы вядзём перамовы праз наша пасольства ў Вільнюсе, каб, акрамя адкрытай дошкі Францішку Багушэвічу, у літоўскай сталіцы з'явіўся помнік Францыску Скарыну.
Ірына:
- А ці з'явіцца помнік Уладзіміру Караткевічу ў Мінску?
Павел Латушка:
- Мяркую, гэта пытанне больш далёкай перспектывы, але- вартае разгляду і рэалізацыі. Дарэчы, пад час святкавання ўгодкаў пісьменніка ў Оршы старшыня гарвыканкама падкрэсліў сваю зацікаўленасць ва ўстанаўленні ў горадзе нават другога помніка, прысвечанага Караткевічу.
Ірына:
- Маё апошняе пытанне тычыцца ўзаемадзеяння Міністэрства культуры і тэлебачання. Ці пабачым мы сумесныя праекты?
Павел Латушка:
- Шаноўная Ірына, мы лічым адным з прыярытэтных накірункаў актывізацыю супрацоўніцтва з тэлеканаламі, бо на сённяшні дзень гэта - адзін з найбольш эфектыўных спосабаў давядзення інфармацыі аб развіцці сучаснай культуры Беларусі, аб нацыянальнай гісторыка-культурнай спадчыне нашым людзям. Мы прапаноўваем айчынным телеканалам быць саарганізатарамі розных фестываляў і праектаў. І пэўныя зрухі ўжо ёсць. Прынамсі, у бягучым годзе Белтэлерадыёкампанія ўпершыню стала партнёрам правядзення "Славянскага базару ў Віцебску", "Вечары ў Мірскім замку" АНТ праводзіла сумесна з Міністэрствам культуры. Падобнае супрацоўніцва адкрывае нам вялікія магчымасці.
На папярэдняй стадыі абмеркавання знаходзіцца ідэя стварэння культурна-спартыўнага тэлеканала. Не гатовы назваць тэрмін пачатку вяшчання, але ідэі - канкрэтныя, і адбываецца змястоўная праца.
Цэнтр - у парку, парк - у цэнтры падзей
Галіна Салімава, Мінск:
- Паважаны Павел Паўлавіч! Я жыву побач з паркам Чалюскінцаў і ўпэўнена, што моладзі патрэбны культурныя цэнтры. У апошні час шмат гавораць аб стварэнні ў нашым парку Цэнтра сучаснага мастацтва. На якой стадыі гэтае пытанне сёння?
Павел Латушка:
- Ініцыятыва стварэння ў сталіцы Цэнтра сучаснага мастацтва належыць Міністэрству культуры. Такія прыклады існуюць фактычна ва ўсіх нашых суседзяў, у шматлікіх краінах СНД. Мы гэтае пытанне неаднойчы абмяркоўвалі з дырэктарам Музея сучаснага выяўленчага мастацтва Наталляй Шаранговіч. У выніку нашых размоў склалі прапанову і вынеслі яе на разгляд Кіраўніка дзяржавы. Ёсць Пратакол даручэнняў Прэзідэнта, дзе Міністэрству культуры і Мінскаму гарадскому выканаўчаму камітэту прадпісана распрацаваць сумесны падыход па стварэнні гэтага цэнтра. Каб пазнаёміцца з узорамі падобных аб'ектаў, Наталля Шаранговіч пры фінансавай падтрымцы генеральнага партнёра праекта - аднаго з камерцыйных банкаў - ужо наведала ў Баку Цэнтр сучаснага мастацтва, створаны фондам Аліева. Пры падтрымцы ж Пасольства Швецыі па просьбе Міністэрства культуры яна з гэтай жа мэтай бліжэйшым часам паедзе ў Стакгольм.
Галіна Салімава:
- Павел Паўлавіч, дык вось, хацелася б якраз удакладніць месцазнаходжанне будучага Цэнтра...
Павел Латушка:
- Міністэрства культуры лічыць прынцыповай неабходнасць стварэння Цэнтра сучаснага мастацтва менавіта ў парку Чалюскінцаў, і папярэдне нас падтрымаў Прэзідэнт краіны. Папершае, увесь год тут бывае шмат людзей - гэта патэнцыйныя наведвальнікі Цэнтра. Па-другое, побач ёсць пляцоўка для правядзення скульптурных або жывапісных пленэраў, арганізацыі разнастайных перформансаў. Праўда, пакуль канчатковае рашэнне не прынята Мінгарвыканкамам. На гэтую тэму ў мяне была гутарка са старшынёй Мінгарвыканкама. Таксама я дам даручэнне начальніку ўпраўлення мастацтваў падрыхтаваць на гэтым тыдні яшчэ адзін ліст да кіраўніцтва горада па дадзеным пытанні.
Галіна Салімава:
- А якія папярэднія тэрміны паўстання будучага Цэнтра?
Павел Латушка:
- Мы дамаўляліся з партнёрам, што завершым працу да 2014 года, да Чэмпіянату свету па хакеі...
Ірына Старнацкая, педагог, Мінск:
- Добры дзень! У мяне пытанне наконт актуальнага мастацтва, Павел Паўлавіч. Ці з'явяцца ў Беларусі адукацыйныя цэнтры, якія будуць выкладаць гэтую дысцыпліну? Усё ж Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў - нездарма ўстанова акадэмічная...
Павел Латушка:
- Ірына, у перспектыве Цэнтр сучаснага мастацтва мог бы ажыццяўляць і адукацыйныя праекты. Мяркую, многія хацелі б атрымаць веды падобнага кірунку. Што да Акадэміі мастацтваў, дык туды цяпер прыйшоў новы рэктар - Міхаіл Баразна. Ён - чалавек, які ўсё жыццё займаецца мастацтвам, чалавек новых поглядаў, новых падыходаў. Упэўнены, гэтыя тэмы ён таксама будзе ўзнімаць, а Мінкульт яму дапаможа.
Юрый Іваноў, мастацтвазнаўца, Мінск:
- Павел Паўлавіч, Вам зараз даводзіцца прымаць шмат рашэнняў наконт мадэрнізацыі нацыянальнай культуры. На мой погляд, сёння няма інструментаў для аналізу, экспертызы стану айчыннай культуры. Вось з'явіліся дакументы аб стварэнні Інстытута культуры Беларусі, але з іх не бачна, ці будзе існаваць служба, якая займалася б даследваннем актуальнага мастацтва...
Павел Латушка:
- Ваша пытанне вельмі актуальнае і важнае. На калегіі ў студзені бягучага года ў якасці аднаго з прыярытэтаў працы Міністэрства культуры мной была пастаўлена задача развіцця аналітычнай дзейнасці ў сферы культуры, аналізу і абагульнення перадавога вопыту ў свеце з пункта гледжання культурнага развіцця. Падобная работа ўжо праводзіцца. Сумесна з Міністэрствам замежных спраў мы збіралі аналітычныя матэрыялы, звязаныя з падатковымі льготамі ў сферы культуры розных краін свету. Вынікам стаў падрыхтаваны праект Указа Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь аб стварэнні сістэмы падатковых ільгот для нашай галіны. Ён узгоднены з міністэрствамі фінансаў і эканомікі краіны, і цяпер мы прадстаўляем яго на разгляд Урада.
Праз Міністэрства замежных спраў мы аналізавалі развіццё кінамастацтва, пытанні кінавытворчасці за мяжой. У якасці асновы для распрацоўкі праекта Закону "Аб кінематаграфіі" мы прымаем французскі вопыт, які, зрэшты, быў адаптаваны ў шэрагу краін свету.
Гэтымі абагульненнямі і аналітыкай займаюцца не толькі структурныя падраздзяленні Міністэрства, але і Інстытут павышэння кваліфікацыі і перападрыхтоўкі кадраў БДУКіМ, які пераўтвараецца ў Інстытут культуры Беларусі. Названы Вамі напрамак стане адным з ключавых у дзейнасці ўстановы, аднаму ж з падраздзяленняў Інбелкульта гэтая функцыя наўпрост будзе пастаўлена ў абавязак.
Юрый Іваноў:
- І яшчэ - наконт СМІ. У рэспубліканскім штотыднёвіку "Культура", які цяжка знайсці ў сталічных газетных кіёсках, асабіста мне не хапае чагосьці кшталту лікбезу ў сферы культуры. Няшмат там, на маю думку, аналізу тых жа тэатральных падзей, знакавых мерапрыемстваў, затое шмат не першай значнасці рэгіянальных падзей. Гэтым не займаецца і тэлебачанне...
Павел Латушка:
- Юрый, дзякуй Вам за крытыку. Наша "гарачая лінія" праходзіць у Інфармацыйным цэнтры "Культура-інфа", які знаходзіцца ў рэдакцыі газеты "Культура". Што да сур'ёзных аналітычных матэрыялаў, яны з'яўляюцца і ў часопісе "Мастацтва", выдаўцом якога таксама з'яўляецца холдынг "Культура і мастацтва". Але не пагаджуся з Вамі, што ў "Культуры" адсутнічае глыбокая размова на прафесійныя тэмы. Рэгулярна чытаю газету. Можа быць, мне першаму на стол кладзецца свежы нумар. Аналітычныя матэрыялы ў штотыднёвіку рэгулярна друкуюцца. Што да тэлебачання: літаральна ў апошні месяц мы правялі аналіз айчынных тэлепраграм, якія тычацца асвятлення пытанняў культуры. Хачу падкрэсліць, што колькасць падобных перадач за апошнія два гады ўзрасла. Канешне, застаюцца пытанні якасці, тэматыкі, спосабу прадстаўлення інфармацыі, але рост - заўважны. Паверце мне, усё ж у сілу службовых абавязкаў апошнія шэсць гадоў быў за мяжой, і калі вярнуўся на Радзіму, сапраўды пабачыў: колькасць праграм павялічылася.
Юрый Іваноў:
- А хацелася б бачыць асобны канал, прысвечаны мастацтву...
Павел Латушка:
- Пагаджуся з Вамі, што патрэбна ўзнімаць пытанне аб асобным тэлеканале па тэматыцы сферы. Цяпер ідзе папярэдняе абмеркаванне магчымасці стварэння культурна-спартыўнага тэлеканала. Разумею, што хтосьці падобным сімбіёзам будзе незадаволены, але дзяржава ўсё ж не можа затраціць на стварэнне вузкаспецыяльных тэлеканалаў па спорце і культуры мільёны долараў, а потым выдаткоўваць яшчэ мільёны, каб іх падтрымліваць. Але важна, што мы ўжо гаворым аб самой магчымасці стварэння такога важнага для беларусаў канала.
Юрый Іваноў:
- Як вядома, са школьнай праграмы выключана дысцыпліна "Сусветная мастацкая культура". Ці можа Міністэрства культуры ініцыяваць пытанне аб вяртанні гэтага ўрока?
Павел Латушка:
- Мною месяцы чатыры таму было дадзена даручэнне прааналізаваць выкладанне дысцыплін у школе, звязаных з культурай і мастацтвам. У бліжэйшы час будзем звяртацца ў Міністэрства адукацыі.
Пагаджуся, што самы эфектыўны працэс - навучальны. Але ёсць і іншыя варыянты. Меў магчымасць пры адкрыцці расійскага Цэнтра культуры і навукі ў Мінску ўбачыць інтэрнэт-тэхналогіі, якія дазваляюць інтэрактыўна ўвасці ў расійскі Дзяржаўны гістарычны музей, наведаць кожную залу, нават зірнуць на якую-небудзь з карцін з тыльнага боку. Іншымі словамі, магчымасці цяпер пашыраюцца.
Абсалютна падзяляю Вашу заклапочанасць, але Вы павінны разумець, што Міністэрства адукацыі, з улікам апошніх рэформ, не скіравана да ўвядзення якіх-небудзь дадатковых дысціплін або гадзін па любым напрамку. Тут усё даволі складана, аднак мы будзем займацца гэтай тэмай.
Юрый Іваноў:
- Вялікі дзякуй, Павел Паўлавіч! І ёсць яшчэ адна заўвага: сумнаваты сайт Міністэрства культуры. Можа, міністру варта блог завесці, каб можна было да Вас звяртацца наўпрост?
Павел Латушка:
- Не супраць, толькі хто ж будзе адказваць у гэтым блогу? (Усміхаецца.) Пайшоў учора з працы а палове адзінаццатай вечара, і, паверце, гэтак - штодзённа. Я- за інтэрнэт-тэхналогіі, за новыя падыходы. Тэрмінова, паўтаруся, з'явіцца зменены інтэрнэт-рэсурс Міністэрства www.kultura.by, і падумаем пра блог.
Запрашайце ў ваш тэатр!, або Кіно - будзе!
Раман Цыркін, галоўны рэжысёр Мазырскага драматычнага тэатра імя Івана Мележа:
- Паважаны Павел Паўлавіч, да нас прыйшло Палажэнне аб парадку фарміравання і выкарыстання фонду накаплення і спажывання асобнымі арганізацыямі культуры. У сувязі з гэтым хацеў бы даведацца: калі ўступае ў сілу дадзенае палажэнне?
Павел Латушка:
- Змяненні ў заканадаўстве, якое рэгулюе парадак фінансавання тэатральна-відовішчных арганізацый, былі звязаны з вынікамі праверкі Камітэтам дзяржаўнага кантролю шэрагу тэатральных устаноў нашай краіны. У выніку гэтай праверкі была ўстаноўлена неадпаведнасць фінансавання новаму Бюджэтнаму кодэксу нашай краіны. Міністэрства культуры ў выкананне вынікаў гэтай праверкі па даручэнні Прэзідэнта распрацавала новы Указ аб парадку фінансавання, пастанову Урада і адпаведную інструкцыю. Гэтыя дакументы маюць адну вельмі важную мэту: стварыць магчымасць для большага заробку сродкаў тэатральна-відовішчнымі арганізацыямі краіны. А гэта значыць, што Ваша ініцыятыва ў выглядзе якаснай пастаноўкі тэатральных прадстаўленняў заўсёды будзе заахвочвацца, і перш за ўсё - у выглядзе заработнай платы. Што да нарматыўнай базы - яна ўступае ў сілу з 1 студзеня 2011-га. Цягам гэтага года мы будзем ажыццяўляць маніторынг эфектыўнасці яе рэалізацыі ў нашых тэатрах. Па выніках будуць прадстаўлены адпаведныя прапановы - і ў Камітэт дзяржкантролю, і ў наш Урад. Што да фонду накаплення і спажывання, то Міністэрства культуры пры распрацоўцы Указа Прэзідэнта прынцыпова адстойвала прапорцыю "10:90" - для таго, каб стварыць максімальна спрыяльную магчымасць для росту заработнай платы артыстам і адміністратыўнаму персаналу. Мы спадзяёмся, што да гэтага і прывядзе новая заканадаўчая база.
Раман Цыркін:
- Як пытаюцца ў мяне акцёры, ці ліквідуюцца ў сувязі з ім надбаўкі і прэміі работнікам тэатра? Бо раней мы і так тое, што зараблялі, трацілі на заробкі супрацоўнікам калектыву...
Павел Латушка:
- Ніякіх абмежаванняў па надбаўках і прэміях не ўводзіцца, наадварот: у Вас з'яўляецца магчымасць да 90 працэнтаў пазабюджэтнага фонду, які вы атрымліваеце, накіроўваць на зарплату. Раней гэтага не было.
Раман Цыркін:
- Наш будынак 1932 года пабудовы з'яўляецца помнікам архітэктуры, мы - у плане рэканструкцыі. Вось ужо другі год пайшоў як закрылі вялікую сцэну, і для работы мы вымушаны былі мадэрнізаваць нашу малую сцэну, якая змяшчае 133 месцы. Даводзіцца вельмі шмат ездзіць. І хаця мы ў сезон іграем каля 300 спектакляў, ведаю, што ў сувязі з рамонтам план па спектаклях можна скарачаць. Як гэта можна зрабіць?
Павел Латушка:
- У адпаведнасці з заканадаўствам, Вам даводзіцца нарматыў у 240 спектакляў. Але ў тым выпадку, калі ажыццяўляюцца рамонтныя работы на Вашай асноўнай пляцоўцы, упраўленне культуры вобласці як заснавальнік вашага тэатра мае права яго зніжаць, зыходзячы з рэальных магчымасцей установы. У якасці прыкладу скажу: Міністэрству культуры напрамую падпарадкоўваецца 14 тэатраў краіны, і практычна ўсім ім мы давялі паказчык 240 або 280 спектакляў. А вось Купалаўскаму тэатру, які, як Вы ведаеце, закрыты на рэканструкцыю, мы давялі паказчык 180 спектакляў на працягу года. Але ж хачу адзначыць: цудоўна, што ў нас у краіне ажыццяўляюцца рэканструкцыі тэатраў!
Раман Цыркін:
- Але ў нас яшчэ пакуль што вядзецца стварэнне праектнай дакументацыі, якая будзе гатова хіба толькі напрыканцы наступнага года...
Павел Латушка:
- Міністэрства культуры гатова напісаць запыт кіраўніку Гомельскай вобласці, каб атрымаць інфармацыю аб падыходах і перспектывах завяршэння рэканструкцыі Вашага тэатра: каб мы таксама валодалі сітуацыяй і трымалі гэта на кантролі.
Раман Цыркін:
- Вялікі дзякуй! І яшчэ адно пытанне - кадравае. Не сакрэт, што выпускнікі Акадэміі мастацтваў вельмі неахвотна едуць у рэгіёны, асабліва - у такія маладыя тэатры, як наш, Слонімскі, Маладзечанскі... І ў нас на сённяшні дзень стаіць вострае пытанне аб наяўнасці ў трупе акцёраў-мужчын...
Павел Латушка:
- Мне Наталля Шмакава, начальнік аддзела навучальных устаноў і па рабоце з творчай моладдзю, падказвае, што не падаюцца заяўкі з боку ўпраўлення культуры вобласці на размеркаванне выпускнікоў Акадэміі да Вас. Думаю, па гэтым пытанні Вам неабходна больш шчыльна папрацаваць і з самой ВНУ, і з нашым аддзелам. І- запрашайце ў Ваш тэатр! Буду рады яго наведаць!
Вольга Мядзведзь, супрацоўнік кінатэатра "Юбілейны", Жабінка:
- Шаноўны Павел Паўлавіч! Ці плануюць на кінастудыі "Беларусьфільм" здымаць больш фільмаў для дзяцей?
Павел Латушка:
- Паважаная Вольга, папярэдне павінен адзначыць, што за апошні час мы ў прынцыпе ўзнавілі нацыянальную кінавытворчасць. Цяпер у нас штогод - каля васьмі мастацкіх фільмаў, прысвечаных нацыянальнай тэматыцы ці звязаных з сумеснай з нашымі суседзямі гісторыяй. Канешне, у рамках гэтай кінавытворчасці важнае месца займае дзіцячае кіно, і, зазначу, шэраг такіх карцін з'явіўся. Але нельга чакаць, што іх з'явяцца дзясяткі. Гэта звязана, у тым ліку, і са сцэнарыямі. Мы цяпер праводзім рэформу кінавытворчасці і ў ёй закладваем прынцыповы падыход, што для здымак дзіцячага кіно мы захоўваем стопрацэнтнае дзяржаўнае фінансаванне. Зрэшты, прадоўжыцца падтрымка і анімацыйнага кіно. Кінастудыя ўжо здымае пяць мультфільмаў на год. Праз два гады яна павінна выйсці на здымкі 1,5 гадзіны мультфільмаў у год.
Вольга Мядзведзь:
- Дзякуй за адказ!
Аляксей Іванюшка, Мінск:
- Добры дзень! Налета спаўняецца 70 гадоў з дня нараджэння Уладзіміра Мулявіна. Ці плануецца правесці з гэтай нагоды нейкія мерапрыемствы?
Павел Латушка:
- Уладзімір Мулявін- вельмі важная постаць у нашай культуры. Яго ведаюць не толькі ў Беларусі, але і за яе межамі. Канешне, мы рыхтуемся да гэтага юбілею. Міністэрства культуры распрацоўвае адмысловы план мерапрыемстваў святкавання ўгодкаў: у яго ўвойдуць канцэртныя праграмы, выстаўкі... Асабіста мне хацелася б, каб помнік знанаму беларускаму творцу з'явіўся ў Екацерынбургу. З гэтай нагоды выходзіў на мясцовае аддзяленне Пасольства Беларусі ў Расійскай Федэрацыі, але яшчэ не атрымаў зваротнай сувязі.
2011-ы: даводзіць паказчыкі - не плануецца
Мікалай Тыманюк, начальнік аддзела культуры Касцюковіцкага райвыканкама:
- Добры дзень! Вы, Павел Паўлавіч, ведаеце, што ў нашых работнікаў культуры маюцца да Вас пытанні, на якія мы не ў поўнай ступені на сённяшні дзень атрымалі адказы. Я хацеў бы зараз агучыць гэтыя дзевяць пытанняў, якія на цяперашні час не вырашаны.
Павел Латушка:
- Выберыце, калі ласка, ключавыя, і я буду гатовы даць на іх адказ. Зрэшты, літаральна ўчора мы накіроўвалі чарговы адказ у Савет Міністраў у сувязі з Вашым запытам, і па памяці магу сказаць, што галоўнымі там ставіліся пытанні плана аказання платных паслуг, энергазберажэння і тыпавых штатаў.
Што да пытання аб плане аказання платных паслуг - рашэнне яго знаходзіцца ў выключнай кампетэнцыі Савета Міністраў і Прэзідэнта нашай краіны. Кіраўнік дзяржавы штогод прымае Указ, якім даводзіць асноўныя паказчыкі сацыяльна-эканамічнага развіцця нашай краіны. У іх уключаецца рост ВУП, рост прамысловай вытворчасці, сельскай гаспадаркі і, у тым ліку, паслуг. Міністэрства культуры цягам многіх гадоў, у прыватнасці, мае папярэднікі (а з часу майго прыходу начальнік эканамічнага ўпраўлення напэўна, напісала лістоў з дваццаць у Міністэрства эканомікі, у Савет Міністраў), адстойвае пазіцыю аб неэфектыўнасці давядзення платных паслуг культуры насельніцтву, у сувязі з тым, што гэта фактычна прыводзіць не да стымулявання зарабляння ўстановамі культуры сродкаў, а, хутчэй, да працэсаў тармажэння.
Мікалай Тыманюк:
- Так, я за сваіх работнікаў магу сказаць, што яны, каб выканаць гэтыя паказчыкі, часта мусяць аддаваць уласныя грошы...
Павел Латушка:
- Ведаю гэта цудоўна, бо вельмі шмат езджу па краіне. З першага дня работы міністрам мне гэтую праблему ставяць ва ўсіх рэгіёнах. І з першага ж дня пачаў ёю займацца. На цяперашні час у планах паказчыкаў на наступны год платных паслуг устаноў культуры насельніцтву няма: Урад у 2011 годзе даводзіць гэты пункт не плануе.
Наступнае пытанне - энергаэфектыўнасць. Міністэрства даводзіць дадзены паказчык па падпарадкаваных установах, у рэгіёнах жа лічбы вызначаюцца абласнымі ўладамі. Што да Магілёўскай вобласці, вам у мінулым годзе па вобласці быў даведзены паказчык "мінус 12", а па культуры - "мінус 6". Пазіцыя аблвыканкама грунтуецца на тым, што вы ў стане выканаць яго, таму заклікаю вас, у першую чаргу, наладзіць больш цесныя ўзаемаадносіны з вобласцю, якая непасрэдна і вызначае для раёнаў гэтыя лічбы.
Мікалай Тыманюк:
- Калі ўзяць даныя па раёне і зрабіць пралік за апошнюю пяцігодку, мы, строга выконваючы планы, на сённяшні дзень спажываем усяго толькі 15 працэнтаў ад таго, што выкарыстоўвалі ў 2006 годзе! І такую справаздачу дасць вам кожны раён. Гэта можа быць аргументам? Мы ж павінны вытрымліваць тэмпературны рэжым з мінімумам у 18 градусаў, а ў нас у школах хварэюць дзеці!
Павел Латушка:
- Абсалютна згодны з тым, што гэта - важкі аргумент. Намеснік міністра культуры Віктар Кураш (у яго кампетэнцыі гэтае пытанне) знаходзіцца ў пастаянным кантакце з Дэпартаментам па энергаэфектыўнасці краіны, і, паверце, усе тыя аргументы, якія Вы агучваеце, прыводзім ім і мы. Думаю, нам варта зрабіць яшчэ дадатковыя эканамічныя пралікі.
З іншага боку, хачу звярнуць увагу на тое, што Вы, Мікалай Андрэевіч, - дзяржаўны служачы, і таксама павінны клапаціцца аб разумным і рацыянальным выкананні ўсіх тых задач, якія ставіць перад вамі дзяржава. І энергаэфектыўнасць не павінна прыводзіць да таго, каб дзеці мерзлі ў школах! Літаральна ў пятніцу быў у Аршанскім раёне і наведаў адну са школ мастацтваў, дзе якраз было гэткае ж нараканне. Былі дадзены вельмі жорсткія заўвагі раённым уладам аб недапушчальнасці падобнай сітуацыі.
Мікалай Тыманюк:
- Я лічу, што неабходна планаваць мэтавыя сродкі на мадэрнізацыю сістэм энергазберажэння, але ж у нас у раёне на сістэму ўстаноў культуры на гэта за пяць гадоў не было выдзелена грошай!
Павел Латушка:
- Згодзен, энергазберажэнне павінна мець два шляхі: адзін- само зберажэнне, другі - каб яго дасягнуць, неабходна ўкладаць сродкі ў мадэрнізацыю і адпаведныя тэхналогіі. Тэма для нас не новая, і мы будзем ёй займацца і надалей.
Што да тыпавых штатаў - тут, канешне, бачу праблему па лініі Міністэрства культуры: да апошняга часу гэтым пытаннем мы займаліся, скажам так, спусціўшы рукавы. Асабіста я гэтую праблему пачуў у мінулым годзе на калегіі ўпраўлення культуры Брэсцкага аблвыканкама, і з таго моманту мной было дадзена жорсткае даручэнне заняцца гэтым пытаннем. На жаль, праблема на сённяшні дзень заключаецца ў тым, што гэта вельмі складаны дакумент, і мы не можам да дадзенага часу атрымаць узгадненне ад усіх аблвыканкамаў. Але, нягледзячы на тое, што Гомельскі аблвыканкам не ўзгадніў тыпавыя штаты, намі прынята рашэнне ўносіць іх на зацвярджэнне з рознагалоссямі. Не магу сказаць, што заўтра, але ў бліжэйшай перспектыве, думаю, мы прыйдзем да выніку.
Мікалай Тыманюк:
- Я хацеў бы звярнуць пільную ўвагу на тое, што ў тых распрацоўках, якія ўжо пачалі рабіцца, карэкціруюцца штатныя адзінкі, але ж неабходна скарэкціраваць яшчэ і самі тыпы ўстаноў. Мы ўжо стварылі шмат новых, што ў гэтых напрацоўках не прапісаны...
Павел Латушка:
- Тут прысутнічае намеснік начальніка ўпраўлення, адказнага за распрацоўку штатаў,- ён возьме пытанне на кантроль.
Мікалай Тыманюк:
- Яшчэ адно кардынальнае і вострае пытанне: у Законе аб культуры прапісана, што ўстанова галіны павінна быць юрыдычнай асобай. Але на якіх асновах?
Павел Латушка:
- Пытанне пракаменціруе начальнік юрыдычнага аддзела Міністэрства культуры.
Алена Вештарт:
- Гэта звязана са змяненнямі ў Грамадзянскім кодэксе, які прадугледжвае, што арганізацыя павінна мець статус юрыдычнай асобы.
Павел Латушка:
- Практыка развіцця любой арганізацыі паказвае: калі яна мае самастойны статус, то мае і магчымасці для развіцця, калі ж гэтага статуса няма - яна, як правіла, знаходзіцца ў стагніруючым стане. Урад зыходзіць з таго, што наданне статуса юрыдычнай асобы ўстановам культуры, адукацыі стварае магчымасці для іх самастойнага развіцця. Тады адразу вельмі добра відаць, здольная гэта арганізацыя развівацца ці не.
Мікалай Тыманюк:
- Але ж гэта стварае такія хітрыя юрыдычныя спляценні, якія на практыцы будуць толькі замінаць нармальнай працы...
Павел Латушка:
- Давайце дамовімся так: чакаю ад Вас ліст на маё імя з аргументамі аб тым, чаму статус юрыдычнай асобы немэтазгодны для ўстаноў культуры. Не абяцаю Вам, што на аснове гэтага пісьма мы ўнясём змяненні ў Закон аб культуры, але для мяне асабіста важна пры выпрацоўцы падыходаў разумець, да чаго прыводзяць падобныя рашэнні.
Мікалай Тыманюк:
- Ці не кожныя два гады ў нас адбываецца то аддзяленне, то далучэнне да сістэмы культуры раённай кінавідэаарганізацыі...
Павел Латушка:
- Па гэтым пытанні адказ дасць намеснік дырэктара Дэпартамента па кінематаграфіі.
Андрэй Бычкоў:
- Дэпартамент лічыць, што ў рэспубліцы павінна быць адзіная сістэма кінапракату, але пакуль мы да гэтага не гатовы. Яшчэ на пачатку года міністр даў даручэнне правесці маніторынг і прааналізаваць лічбы: што адбылося пасля таго, як нас аддзялялі і злучалі. Напрыканцы года лічбы будуць на стале ў міністра, і тады, магчыма, будуць прымацца рашэнні.
Мікалай Тыманюк:
- І апошняе пытанне: ці існуе нейкая сістэма маніторынгу якасці вучэбнай дзейнасці і падбору выкладчыкаў ва Універсітэце культуры і мастацтваў ды іншых ВНУ сістэмы Мінкультуры? Звярніце ўвагу на працэнт размеркавання па абласцях: такое ўражанне, што сталічныя ВНУ працуюць толькі на Міншчыну.
Павел Латушка:
- Праблему размеркавання кадраў у рэгіёны мы ведаем і пытанні гэтыя кантралюем жорстка. Іншая справа, што выпускнікі маюць шэраг магчымасцей для таго, каб не ехаць у рэгіёны: бяруцца шлюбам, прадпрымаюць іншыя захады, і тут наш уплыў - абмежаваны. Зараз мы адстойваем пазіцыю захавання філіялаў нашых ВНУ культуры і мастацтваў у абласцях - для мяне як для міністра гэта прынцыпова важнае пытанне. У выпадку ліквідацыі філіялаў, на чым настойвае Міністэрства адукацыі, мы прыйдзем да яшчэ больш дрэннай сітуацыі з забеспячэннем кадрамі культуры рэгіёнаў. Што да маніторынгу, гэтае пытанне патлумачыць начальнік аддзела навучальных устаноў і па рабоце з творчай моладдзю.
Наталля Шмакава:
- Маніторынг нашых ВНУ наладжваецца штогод Міністэрствам адукацыі. Сёлета ён праводзіўся Адміністрацыяй Прэзідэнта краіны з мая па чэрвень.
Мікалай Тыманюк:
- Дзякуй за грунтоўныя адказы!
Павел Латушка:
- І Вам дзякуй за актыўную пазіцыю: яна для нас неабходная.
Міхаіл Зайцаў, начальнік Рагачоўскага аддзела культуры:
- Дзень добры! Ці будуць паслабленні на наступны год па давядзенні планаў платных паслуг для рэгіёнаў?
Павел Латушка:
- Міхаіл Фёдаравіч, прынамсі, на рэспубліканскім узроўні гэтага не будзе. Спадзяюся, што і старшыні аблвыканкамаў адрэагуюць гэткім жа чынам, і ў рэгіёнах план платных паслуг даводзіцца не будзе. Станем уводзіць іншы нарматыў: мы лічым, што патрэбна даводзіць забеспячэнне сацыяльнага стандарту.
Міхаіл Зайцаў:
- А ці будуць пераглядацца ў бок павышэння групы па аплаце працы ўстаноў культуры новых тыпаў? Музеі, розныя ДК на сённяшні дзень працуюць па трэцяй-чацвёртай групе...
Павел Латушка:
- Па гэтым пытанні каментарый дасць начальнік эканамічнага ўпраўлення Міністэрства.
Вольга Кананюк:
- У цяперашні час распрацоўваюцца новыя паказчыкі, і ў бліжэйшым будучым Міністэрству працы і сацыяльнай абароны будуць перададзены канкрэтныя прапановы.
Супрацоўнікі Брэсцкага абласнога грамадска-культурнага цэнтра:
- Добры дзень! Вас турбуе Брэсцкі абласны грамадскакультурны цэнтр. Мы просім даць удакладненні па пастанове Міністэрства культуры ад 8 лютага 2010 года № 4 аб зацвярджэнні пераліку катэгорый. Адпаведна ёй у арганізацыях культуры ўсім устанаўліваецца скарочаная працягласць працоўнага часу да 36 гадзін у тыдзень. Згодна з гэтым дакументам узнікае пытанне: ці павінен кіраўнік гуртка і акампаніятар калектыву знаходзіцца непасрэдна 36 гадзін на сваім рабочым месцы ў клубнай установе?
Павел Латушка:
- Падрабязны каментарый атрымаеце ад начальніка юрыдычнага аддзела Міністэрства культуры.
Алена Вештарт:
- Працоўным кодэксам устаноўлена працягласць працоўнага тыдня не менш за сорак гадзін. Нашай пастановай устаноўлена такая ж працягласць працоўнага тыдня па тым пераліку, што ўказаны ў пункце № 4: не менш за 36 гадзін. Гэта сведчыць аб тым, што, калі наймальнік канкрэтна не вызначыў працягласць працоўнага тыдня не менш за 36 працоўных гадзін, значыць, яна павінна быць менавіта такой. Такім чынам, кіраўнік таго ж гуртка павінен 36 гадзін на тыдзень адпрацаваць і быць на працоўным месцы. Калі ж наймальнікам устаноўлена, скажам, у калектыўным дагаворы або ў іншым прававым акце іншая працягласць працоўнага тыдня, значыць, цягам той колькасці гадзін работнік павінен прысутнічаць на працы на працягу тыдня.
Справа ў тым, што ўвесь працоўны час наймальнік павінен распісаць такім чынам, каб было бачна, колькі часу ён мае займацца непасрэдна гуртковай работай, колькі - метадычнай (з літаратурай у бібліятэцы), колькі - акампаніраваць, і дзе непасрэдна ў азначаны час мусіць знаходзіцца работнік. Кожны наймальнік самастойна ўстанаўлівае, калі пачынаецца і калі заканчваецца працоўны дзень.
Супрацоўнікі Брэсцкага абласнога грамадска-культурнага цэнтра:
- Такім чынам, заняткі самападрыхтоўкай можна ўлічваць у гэтыя 36 гадзін?
Алена Вештарт:
- Па вялікім рахунку, так.
Супрацоўнікі Брэсцкага абласнога грамадска-культурнага цэнтра:
- А ці павінны кіраўнік гуртка і акампаніятар весці ўлік працоўнага дня ў журнале?
Алена Вештарт:
- Улік працоўнага часу павінен весці наймальнік.
Спадчына: давайце браць прыклад адно з аднаго
Віктар Сцяпанаў, Віцебск:
- Павел Паўлавіч, добры дзень! Я нарадзіўся ў Оршы, там разбураецца помнік архітэктуры ХІІІ стагоддзя - манастыр базыльянцаў: будынак гэты ў свой час аддалі Беларускай Праваслаўнай Царкве, але там нічога не робіцца для яго выратавання. У сувязі з гэтым - маё пытанне: калі ўласнік так доўга нічога не прадпрымае для таго, каб выратаваць гэты гмах, чаму б дзяржаве не ўзяць яго назад: зрабіць майстэрні для мастакоў, што раней месціліся там? І чаму б у гэтай сітуацыі не ахвяраваць на рэстаўрацыю манастырскага будынка грошай іншым канфесіям?
Павел Латушка:
- Віктар, патрэбна зразумець адну рэч: вельмі важна, што сёння мы ўвогуле пачалі так гучна заяўляць аб праблемах нашай гісторыка-культурнай спадчыны. Але перш чым крытыкаваць, на што Вы, канешне ж, маеце права, мы павінны ўсвядоміць: тое, што адбываецца за апошнія гады ў Беларусі ў справе аднаўлення помнікаў, ніколі не мела месца, нават у часы СССР або БССР. Фактычна дзясяткі мільёнаў долараў у рублёвым эквіваленце штогод, цэнтралізавана, з рэспубліканскага бюджэту, выдаткоўваюцца на аднаўленне помнікаў гісторыка-культурнай спадчыны, мільёны долараў выдаткоўваюцца з абласных бюджэтаў. На сённяшні год мы прафінансуем з Дзяржінвестпраграмы каля 80 - 90 мільярдаў рублёў менавіта на аднаўленне помнікаў. Але немагчыма чакаць, што цягам года або нават дзесяці мы адновім усё. Таму мы шукаем розныя спосабы вырашэння пытанняў: першы - рэспубліканскі бюджэт, другі - абласныя бюджэты, трэці - падтрымка ўсіх грамадскіх асацыяцый, якія звязаны з аднаўленнем помнікаў, як, скажам, у Любчы.
Навагрудскі замак - прыклад выкарыстання грашовай латарэі Міністэрства культуры і грамадскіх укладанняў нашых суграмадзян і беларусаў замежжа. Наступны накірунак - стварэнне падатковых ільгот і магчымасць выкупу гісторыка-культурнай каштоўнасці за адну базавую велічыню, у адпаведнасці з Указам Прэзідэнта. Мы шукаем прыватнікаў, якія мелі б жаданне выкупіць гэтую каштоўнасць і аднавіць яе.
Але праблем даволі шмат. Скажу так: як грамадзянін сваёй краіны нават не ўяўляў, якая колькасць здабыткаў, помнікаў гісторыі і культуры знаходзіцца на нашай тэрыторыі! І гэтая ўражальная лічба пацвярджае: мы - сапраўды еўрапейская краіна, што мае глыбінныя еўрапейскія карані. Не так даўно сустракаўся з мастаком Кастусём Качаном, які мне паказваў здымкі з Баранавіцкага раёна, дзе велізарныя праблемы з помнікамі гісторыі і культуры. А іх проста патрэбна дахам накрыць. І гэтае пытанне - у нашай кампетэнцыі, будзем ім займацца.
Што да гэтага канкрэтнага прыкладу, дык, каб забраць у кагосьці аб'ект, трэба гэта рабіць у адпаведнасці з законам. Вырашыць адміністратыўна падобнае пытанне нельга - гэта можа быць толькі судовае рашэнне: трэба падаць іск у суд з абгрунтаваннем таго, што аб'екту наносіцца шкода. Думаю, першым крокам у дадзеным пытанні можа быць выезд супрацоўніка ўпраўлення рэстаўрацыі і аховы гісторыка-культурнай спадчыны міністэрства ці спецыяліста з вобласці, аператыўны аналіз сітуацыі і накіраванне прадпісання адпаведнаму ўласніку, хто б ім ні з'яўляўся. Калі гэтае прадпісанне не выконваецца - толькі тады можна прадпрымаць іншыя дзеянні.
Віктар Сцяпанаў:
- Але гаворка - не пра захаванне, а пра выратаванне помніка!
Павел Латушка:
- Колькі сродкаў Вы асабіста гатовы ўкласці ў выратаванне гэтага помніка?
Віктар Сцяпанаў:
- Я пра гэты помнік не забываю амаль усё сваё свядомае жыццё.
Павел Латушка:
- Прыняў рашэнне накіраваць мільён на Нясвіжскі замак. І думаю, што кожны можа вырашыць, куды накіраваць уласны рубель. Давайце браць прыклад адно з аднаго, а не чакаць, калі за нас усё зробіць дзяржава! Яшчэ раз паўтаруся: справа гэтая патрабуе не аднаго года і велізарных укладанняў. Толькі за апошнія пяць гадоў на аднаўленне і рэстаўрацыю гісторыка-культурных помнікаў было выдаткавана 250 мільёнаў долараў!
Руслан Кніга, дырэктар музея "Ружанскі палацава-паркавы комплекс Сапегаў":
- Па-першае, вялікі дзякуй Вам як міністру культуры за такую цікавую ў гісторыка-культурным кантэксце газету, як "Культура"! Па-другое, у верасні гэтага года на калегіі Міністэрства культуры было прынята рашэнне аб рэстаўрацыі палаца Сапегаў. Мы ад усяго раёна просім Вас падпісаць фінансавыя паперы, каб запусціць рэстаўрацыю дадзенага аб'екта як мага хутчэй.
Павел Латушка:
- Шаноўны калега, ведаю гэтую праблему. Мы сваё слова стрымалі: Міністэрства культуры склала ўсе неабходныя дакументы і прадставіла іх у Міністэрства эканомікі для таго, каб Ружанскі палац быў уключаны ў Дзяржаўную інвестыцыйную праграму наступнага года. Была ідэя хоць трошкі зачапіцца за яе, каб далей, калі скончыцца рэстаўрацыя Мірскага, Нясвіжскага замкаў, што звязана з вялікімі выдаткамі з боку дзяржавы, з'явіліся магчымасці павялічыць фінансаванне Ружанаў.
На жаль, наша прапанова не была падтрымана. Накіраваў ліст віцэ-прэм'еру Урада, які курыруе Дзяржаўную інвестыцыйную праграму, дзе асабліва адзначыў важнасць пачатку дафінансавання аднаўлення Ружанскага замка з боку дзяржавы ў рамках інвестыцыйнай праграмы. На жаль, наша хадайніцтва па інвестыцыйнай праграме на наступны год перавысіла тыя сродкі, якія прадстаўлены Міністэрству культуры, у шэсць разоў. Проста нерэальна ахапіць амаль адначасова ўсе аб'екты сферы культуры. Але будзем паўторна ўносіць аб'ект на 2012 год.
Асабіста ў мяне ляжыць сэрца да палаца Сапегаў. Няма дня, каб не ўспамінаў пра яго. Мы спрабуем распрацаваць праект "Замкі Беларусі", які разлічаны дзесьці на 10 - 15 гадоў. У яго ўнесены Ружанскі замак. Перадайце старшыні райвыканкама, што не забываюся на свае абяцанні і займаюся гэтай справай.
Сяргей Седач, начальнік аддзела культуры Баранавіцкага райвыканкама:
- Павел Паўлавіч, на сувязі - Баранавічы. Ці плануюцца змены ў Законе Рэспублікі Беларусь аб ахове гісторыка-культурнай спадчыны ў плане ўдасканалення кадравай палітыкі і рэструктурызацыі ў гэтым накірунку, рэгулявання падаткаабкладання?
Павел Латушка:
- Сяргей Сяргеевіч, адразу Вам скажу, што - пра гэта ўжо казаў - не так даўно сустракаўся з чалавекам, які наведаў Баранавіцкі раён і прадставіў мне інфармацыю аб шматлікіх праблемах, звязаных з захаваннем гісторыка-культурных каштоўнасцей на яго тэрыторыі, а менавіта - сядзібных дамоў. Тут пытанне - нават не аб аднаўленні гэтых помнікаў, а хаця б аб захаванні іх у тым стане, у якім яны цяпер знаходзяцца. Збіраюся наведаць Баранавічы ў снежні і прашу Вас папярэдне агледзець гэтыя аб'екты. Што да пытання: мы плануем унесці змяненні ў Закон "Аб ахове гісторыка-культурнай спадчыны" ў 2011 годдзе. Іх пракаменціруе начальнік упраўлення рэстаўрацыі і аховы гісторыка-культурнай спадчыны.
Ігар Чарняўскі:
- Будзе ўдасканальвацца дзейнасць асоб, што працуюць у сферы. Цяпер мы разглядаем пытанні, звязаныя з адказнасцю за выкананне дадзенага заканадаўства: іх трэба суаднесці з Адміністратыўным і Крымінальным кодэксамі Рэспублікі Беларусь. Закон аб ахове спадчыны не прадугледжвае рэгуляванне парадаку падаткаабкладання. Але зазначу, што ў гэтым кірунку мы ўжо праводзім працу сумесна з Міністэрствам па падатках і зборах і з Міністэрствам фінансаў.
Іна Герасімовіч, кандыдат гістарычных навук, дырэктар Грамадскага музея гісторыі і культуры яўрэяў Беларусі, Мінск:
- Павел Паўлавіч, вельмі рада чуць Вас! Лічу, што Вы шмат робіце для развіцця культуры Беларусі. Мяне цікавіць, ці можна стварыць у Беларусі дзяржаўны музей гісторыі і культуры яўрэяў Беларусі?
Павел Латушка:
- Іна Паўлаўна, Вы ўзнялі вельмі важнае пытанне. Казаў аб гэтым публічна, што, сапраўды, цяжка пераацаніць той уклад, які ўнеслі яўрэі ў развіццё нашай нацыянальнай культуры і ўзаемна беларусы - у развіццё яўрэйскай культуры на тэрыторыі Беларусі, таму вельмі важна ўшанаваць памяць аб нашай сумеснай гісторыкакультурнай спадчыне. У якасці самых перспектыўных падыходаў, па якіх ўжо дадзены адпаведныя даручэнні, назаву музейную экспазіцыю аб яўрэйскім гета, што адкрыецца ў Мірскім замку. У экспазіцыі Музея гісторыі Вялікай Айчыннай вайны, узвядзенне новага будынка якога, па даручэнні Прэзідэнта, мы сёлета распачалі і плануем скончыць праз два гады, у абавязковым парадку будзе прадугледжаны раздзел, прысвечаны халакосту. Я ведаю, што ў шэрагу рэгіёнаў нашай краіны ёсць музеі, звязаныя з адпаведнай тэматыкай, прынамсі, у Навагрудскім раёне. Гэтая тэма для нас не новая. Мы абсалютна да яе адкрыты.
Іна Герасімовіч:
- Так, я сама дапамагаю складаць экспазіцыю для Міра. Але за восем гадоў існавання грамадскага музея назапашана вялікая колькасць экспанатаў, унікальных матэрыялаў, якія мы гатовы аддаць дзяржаве...
Павел Латушка:
- Гэтае пытанне - перспектыўнае. На мой погляд як міністра культуры, яго неабходна рэалізаваць. Аднак патрэбна разумець, што гэта патрабуе вялікіх фінансавых укладанняў з боку дзяржавы. Мяркую, на сёння самым лепшым варыянтам будзе, каб Вы прыйшлі да мяне на прыём, магчыма, з ініцыятыўнай групай. Тады мы разам абмяркуем, як да праблемы падступіцца, каб найхутчэй яе вырашыць. Зрэшты, гэтае пытанне мы абмяркоўвалі з Паслом Ізраіля ў Беларусі. Адкрыты да дыялога і чакаю Вас у сябе на прыёме.
Тыпавыя. Новыя!
Генадзь Пугачоў, дырэктар Дубровенскай дзіцячай школы мастацтваў:
- Павел Паўлавіч, сёння мы не маем права купляць тавары не беларускай вытворчасці, а прафесійныя музычныя інструменты ў нашай краіне не выпускаюцца. Як можна вырашыць гэтае пытанне?
Павел Латушка:
- Сапраўды, ведаю, што дадзеная праблема вельмі востра стаіць у нашых рэгіёнах. І абяцаю, што ў бліжэйшы час Міністэрства культуры звернецца з адпаведным хадайніцтвам ва Урад аб тым, каб лібералізаваць пытанні ажыццяўлення аплаты пры набыцці імпартных музычных інструментаў. Галоўны аргумент, сапраўды, - у тым, што на сённяшні дзень у нашай краіне не вырабляюцца музычныя інструменты для забеспячэння імі дзіцячых школ, а ненабыццё цягам шэрагу гадоў прывядзе да таго, што вучыць дзяцей мы будзем на няякасных, адпрацаваўшых сваё адзінках. Не скажу, што гэтую праблему можна вырашыць за дзень, але тут прысутнічае намеснік начальніка ўпраўлення капітальнага будаўніцтва і матэрыяльна-тэхнічнага забеспячэння, які літаральна на гэтым тыдні падрыхтуе лісты ва ўсе вобласці з запытамі аб сітуацыі і канкрэтных патрэбах.
Наталля Карпенка, г. Кіраўск:
- Добры дзень, паважаны Павел Паўлавіч! У буйных цэнтрах апаратура адпавядае сучасным патрабаванням, а ў малых гарадах тэхнічнае абсталяванне не "дацягвае" да неабходнага ўзроўню. Ці будуць выдаткоўвацца мэтавыя грошы на набыццё апаратуры?
Павел Латушка:
- Наталля Аляксееўна, зараз на разглядзе ва Урадзе знаходзіцца праект дзяржаўнай праграмы "Культура Беларусі" на 2011- 2015 гады. Гэты дакумент будзе разглядацца на падобным узроўні ўпершыню. У дакуменце за кошт мясцовых органаў улады і кіравання закладваецца фінансаванне, у тым ліку - і на гэтыя мэты. У любым выпадку, рэспубліканскі бюджэт не фінансуе набыццё апаратуры для раённых устаноў культуры: гэта забаронена з пункта гледжання бюджэту. Але для таго, каб гэтую праблему ўзняць на ўрадавы ўзровень, мы заклалі яе ў праграму "Культура Беларусі". Што да Вашага пытання, мяркую, Вам патрэбна больш актыўна "грукаць" ва ўпраўленне культуры Магілёўскай вобласці і адстойваць гэтую пазіцыю.
Наталля Фарэйтарава, дырэктар Дубровенскай ЦБС:
- Дзень добры, Павел Паўлавіч! Наш раён - адзін з самых маланаселеных у Віцебскай вобласці. Адлегласці вельмі значныя - да 11 кіламетраў, ды і колькасць насельніцтва з кожным годам памяншаецца. Ці будуць перагледжаны нарматывы нагрузкі на бібліятэкараў? Інакш хутка ў нас застанецца некалькі бібліятэк, а астатнія вёскі будзе абслугоўваць бібліобус...
Павел Латушка:
- Цяпер мы рыхтуем новыя тыпавыя штаты, дзе прадугледжваецца нагрузка на аднаго сельскага бібліятэкара ў 250 чытачоў. Увогуле, калі Вы хочаце даведацца больш падрабязна пра новыя штатныя расклады і нарматывы, звярніцеся, калі ласка, ва ўпраўленне ўстаноў культуры і народнай творчасці Міністэрства культуры ці ў абласное ўпраўленне культуры, дзе Вас абавязаны пазнаёміць з праектам тыпавых штатаў.
Надзея Курдзюк, Маларыцкая ЦБС:
- У нас папярэднія штатныя расклады ўжо адменены. Ці ёсць якія-небудзь канкрэтныя тэрміны ўступлення ў дзеянне новых?
Павел Латушка:
- Вы ведаеце, Надзея Мікалаеўна, праблема звязана з тым, што штаты - вялікія, за апошнія гады адбылося вельмі шмат змяненняў у галіне, патрабаванні да культуры ўзраслі. Спадзяюся, у самыя хуткія тэрміны мы прымем гэты дакумент. Абяцаю паставіць пытанне пад больш жорсткі кантроль.
Святлана Цішаловіч, мастацкі кіраўнік СДК, Полацкі раён:
- Павел Паўлавіч, мяне хвалюе такое пытанне: ці будзе перагледжана напаўняльнасць гурткоў? Цяпер у нас па штатным раскладзе ў гуртку павінна быць запісана пятнаццаць чалавек. Па групе аплаты працы нам неабходна стварыць восем гурткоў. Але ў школе навучаецца ўсяго трыццаць дзетак. Як нам быць у гэтай сітуацыі?
Павел Латушка:
- Мы цяпер распрацоўваем новыя тыпавыя штаты для ўстаноў культуры і ў гэтых штатах прадугледжваем перагляд напаўняльнасці гурткоў. Мяркую, што Вам, Святлана, патрэбна звярнуцца ва ўпраўленне культуры вобласці. Калі Вас нешта не задаволіць, у Вас ёсць заўсёды права зрэагаваць на гэта і напісаць ліст нам.
"Нікому яшчэ не заміналі прафесіяналы"
Ірына Шапавалава, Крычаўскі раён:
- Павел Паўлавіч? Добры дзень! Я - малады спецыяліст, маё кіраўніцтва прадоўжыла са мной працоўны кантракт на адзін год. У нашым раёне нямала такіх работнікаў культуры, не толькі сярод маладых спецыялістаў, з якімі заключаюць адно гадавыя кантракты, у той час як пенсіянерам у нас прадаўжаюць іх на пяць гадоў. Няўжо мы, маладыя, працуем горш за іх, і да нас існуе недавер?!
Павел Латушка:
- Тэрмін, на які прадаўжаецца працоўны кантракт, вызначае непасрэдна кіраўнік арганізацыі або ўстановы - гэта ягонае рашэнне. Іншая справа, што з Вамі як з маладым спецыялістам першапачаткова мусілі заключыць кантракт на два гады.
Ірына Шапавалава:
- Не, першы кантракт таксама быў толькі на адзін год...
Павел Латушка:
- Даручу Наталлі Шмакавай разабрацца ў сітуацыі: мы накіруем ва ўпраўленне культуры вобласці запыт на прадастаўленне нам аналізу прадаўжэння кантрактаў за апошнія два гады па ўстановах культуры Крычаўскага раёна. Канешне ж, - за тое, каб даваць дарогу маладым. Зрэшты, гэта не толькі маё меркаванне, але і прынцыповая пазіцыя Кіраўніка нашай дзяржавы. З іншага боку, калі чалавек выходзіць на пенсію, але яшчэ мае сілы і імпэт працаваць, не думаю, што яго неабходна адразу ж "спісваць". Нікому яшчэ не заміналі прафесіяналы.
Пытанні з інтэрнэт-форуму
Міхась Матусевіч, студэнт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта культуры і мастацтваў:
- Павел Паўлавіч, памятаю, Вы казалі пра магчымае ўвядзенне праектнай формы працы ў сферы культуры. Хто будзе падаваць праектныя заяўкі? Якія праекты будуць прыярытэтнымі?
Павел Латушка:
- Каментарый па гэтым пытанні дасць начальнік упраўлення мастацтваў.
Міхаіл Казловіч:
- Вядзецца праца над Палажэннем аб парадку разгляду праектаў, заяўкамі на іх стварэнне ў сферы культуры. Мы спадзяёмся зацвердзіць дакумент да канца бягучага года, каб у 2011-м разглядаць заяўкі на стварэнне праектаў і аказваць ім падтрымку. Сродкі пад гэтыя мэты на наступны год мы ўжо запланавалі.
Міхась Матусевіч:
- Сфера маіх інтарэсаў палягае ў галіне праектнага менеджменту. Ці магчыма ўладкавацца мне на працу ў Інстытут культуры Беларусі?
Павел Латушка:
- Паважаны Міхась, пра гэта мы запытаем у начальніка аддзела навучальных устаноў і па рабоце з творчай моладзю.
Наталля Шмакава:
- Цяпер аб'яўлены конкурс на пасаду рэктара будучага Інстытута культуры Беларусі, разгледжаны чатыры кандыдатуры з ліку тых, што падалі заяўкі. У хуткім часе пасля прызначэння рэктар на кантрактнай аснове пачне ажыццяўляць набор кадраў, якіх будзе не ставаць у ВНУ. Таму ўладкавацца на працу ў Інбелкульт можна так сама, як і ў любую іншую вышэйшую навучальную ўстанову рэспублікі: падаўшы заяўку на імя рэктара і пры наяўнасці свабоднага месца.
Міхась Матусевіч:
- За пяць гадоў навучання ва Універсітэце культуры і мастацтваў па сваёй спецыялізацыі я зразумеў, што будучым менеджарам у сферы культуры ў часе навучання не хапае сустрэч з прадстаўнікамі Міністэрства культуры - скажам, у форме адкрытых лекцый. Было б добра заснаваць традыцыю публічных лекцый міністра культуры (якія ўключалі б таксама і адказы на пытанні) недзе на пачатку навучальнага года...
Наталля Шмакава:
- Насамрэч, прадстаўнікі Міністэрства культуры краіны неаднойчы сустракаліся са студэнтамі розных ВНУ, у тым ліку і Белдзяржуніверсітэта культуры і мастацтваў. Сёлета міністр культуры Павел Латушка атрымаў запрашэнне прачытаць публічную лекцыю ў Гродзенскім дзяржаўным універсітэце. Але прапанова Міхася Матусевіча сапраўды слушная, і ў бліжэйшай перспектыве мы плануем рабіць такія сустрэчы часцейшымі.
Рэзюмэ
Як бачым, прамая сувязь з Міністэрствам вельмі запатрабавана. Людзі задаюць праблемныя пытанні, ім важна з першых вуснаў пачуць адказ. І для нас гэтая размова надзвычай карысная. Міністэрству культуры важна пачуць, што непасрэдна турбуе беларусаў, каб у сваёй працы дакладна ведаць, у якім напрамку нам ісці далей.
Фота Юрыя ІВАНОВА