×àìó ìåíàâ³òà áåëàðóñê³ ñêóëüïòàð, à íå õòî-íåáóäçü ç ðàñ³éñê³õ òâîðöࢠóâàñîá³¢ ó áðîíçå ñó÷àñí³êà Ïóøê³íà, ñÿáðà Ãîãàëÿ? Ïà÷àëîñÿ ¢ñ¸ ç òàãî, øòî ²âàí ßê³ìàâ³÷ ÿø÷ý ¢ 80-ÿ ãàäû ì³íóëàãà ñòàãîääçÿ âûêàíࢠíàäìàã³ëüíû ïîìí³ê êàìïàç³òàðó Ñÿðãåþ Àêñàêàâó - óíóêó ï³ñüìåíí³êà. Òîé äî¢ã³ ÷àñ æû¢ ³ ïðàöàâࢠó ̳íñêó, áû¢ ïàõàâàíû íà Óñõîäí³õ ìîã³ëêàõ. Ïðà ãýòà çãàäàë³ àðãàí³çàòàðû ̳æíàðîäíûõ Àêñàêà¢ñê³õ äç¸í, ÿê³ÿ øòîãîä ïðàâîäçÿööà âà Óôå ³ ÿå âàêîë³öàõ ïà÷ûíàþ÷û ç 1990-ãà. À ¢ 2008-ì çàïðàñ³ë³ ²âàíà ̳ñêî ç ïàýòàì-ïåñåíí³êàì Ô¸äàðàì Áàðàâûì íà ãýòàå ñâÿòà. Ãîñö³ ç Áåëàðóñ³ ïðûâåçë³ ¢ äàð Ìóçåþ Àêñàêàâà àðûã³íàëû ïàðòûòóð ìóçû÷íûõ òâîðࢠóíóêà ï³ñüìåíí³êà, ÿê³ÿ àäøóêàë³ñÿ ¢ ôîíäàõ íàøàãà Äçÿðæà¢íàãà àðõ³âà. Íà ¢ðà÷ûñòûì âå÷àðû âûñòóï³¢ ²âàí ßê³ìàâ³÷ ³ íå÷àêàíà äëÿ ¢ñ³õ... ïðàïàíàâࢠñòâàðûöü ïîìí³ê Ñÿðãåþ Àêñàêàâó ¢ ÿãî ðîäàâûì ìà¸íòêó - ñÿëå Íàäçåæäç³íà, äçå ìåñö³ööà ô³ë³ÿë Óô³ìñêàãà ìóçåÿ ï³ñüìåíí³êà. Õîäçÿ÷û ïà ÿãî çàëàõ, ìàñòàê çâÿðíó¢ àñàáë³âóþ ¢âàãó íà àäìûñëîâàå ñòàðàäà¢íÿå êðýñëà: ó ³ì, ïàâîäëå ñëî¢ ýêñêóðñàâîäà, ëþá³¢ ñÿäçåöü çà ïðàöàé ãàñïàäàð äîìà. Ïàïðàñ³¢ âûíåñö³ êðýñëà íà ïàíàäâîðàê, ñôàòàãðàôàâࢠÿãî ç óñ³õ áàêî¢. Ó ãàëàâå ¢æî ñïåëà çàäóìà: ï³ñüìåíí³ê áóäçå ñÿäçåöü ÿêðàç âîñü òóò, ÿê ãàñïàäàð, êàëÿ ÿãî íîã óòóëüíà ¢ëÿæàööà ÿãîíû ëþá³ìû ïàëÿ¢í³÷û ñàáàêà, à ÿø÷ý àäíî, í³ê³ì íå çàíÿòàå, êðýñëà áóäçå ñëóæûöü ãîñöþ, ÿê³ çàâ³òàå ¢ ñÿäç³áó: êîæíû àõâîòíû çìîæà ïàñÿäçåöü ó ³ì ïîáà÷ ç Àêñàêàâûì.
Âÿðíó¢øûñÿ ¢ ̳íñê, ñêóëüïòàð íå¢çàáàâå ñòâàðû¢ ýñê³ç ïîìí³êà ïàâîäëå ñâà¸é çàäóìû. ßêðàç ó ãýòû ÷àñ ïðûåõࢠó ̳íñê ³ íàâåäࢠìàéñòýðíþ ²âàíà ̳ñêî ³í³öûÿòàð ³ íÿçìåííû ¢äçåëüí³ê íàäçåæäç³íñê³õ ñâÿòà¢, äûðýêòàð Óô³ìñêàãà ìåìàðûÿëüíàãà äîìà-ìóçåÿ Ñÿðãåÿ Àêñàêàâà, ñòàðøûíÿ Àêñàêà¢ñêàãà ôîíäó, ï³ñüìåíí³ê ̳õà³ë ×âàíà¢. ¨í óõâàë³¢ ýñê³ç, ïàâåäàì³¢, øòî ïðûíÿòà ðàøýííå ô³íàíñàâàöü óñå ðàáîòû, ÿê³ÿ áóäóöü çâÿçàíû ñà ñòâàðýííåì ³ ¢ñòàíî¢êàé ïîìí³êà, à àäêðûöö¸ ÿãî ïðûìåðêàâàíà äà ïðàâÿäçåííÿ ÕÕ-ãà ñâÿòà ¢ ãîíàð ï³ñüìåíí³êà. Òàì æà, ó ìàéñòýðí³, ãîñöü àïàâÿäࢠìíîãà ö³êàâàãà ïðà Àêñàêàâà, ïåðàäࢠêîï³³ íåøìàòë³ê³õ ïðûæûöö¸âûõ ìàëþíêà¢-ïàðòðýòࢠï³ñüìåíí³êà ñà çáîðࢠÀêñàêà¢ñêàãà ìóçåÿ. Âÿäîìà, ñàìàé ëåïøàé âûÿâàé Ñÿðãåÿ Ö³ìàôååâ³÷à ïà ïðàâå ë³÷ûööà ÿãîíû ïàðòðýò ïýíäçëÿ ²âàíà Êðàìñêîãà. Ñêóëüïòàð íå ìîã íå ¢ë³÷âàöü, øòî ÿêðàç ç ³ì áóäóöü ïàðà¢íî¢âàöü âîáë³ê à¢òàðà "Ïóíñîâàé êâåòà÷ê³", ÿê³ ¸í óâàñîá³öü ó áðîíçå. ² ¢ñ¸ æ ̳ñêî õàöå¢ ñòâàðûöü ñâภáà÷àííå ï³ñüìåíí³êà: âîáðàç-õàðàêòàð ïñ³õàëàã³÷íàãà íàïà¢íåííÿ, âîáðàç ìàãóòíàãà, ìóäðàãà ÷àëàâåêà òàãî äàë¸êàãà ÷àñó.
² òàêàÿ çàäóìà çà âåëüì³ êàðîòê³ òýðì³í áûëà ðýàë³çàâàíà áë³ñêó÷à. Ïðûéøî¢ ÷àñ, êàë³ ¢ öýõ ̳íñêàãà ñêóëüïòóðíàãà êàìá³íàòà çàâ³òàëà ïðàïðà¢íó÷êà ï³ñüìåíí³êà, ÿêàÿ æûâå ¢ ñòàë³öû, Íàòàëëÿ Âàëåð'å¢íà. ßíà à¢òàðûòýòíà çàñâåä÷ûëà: "Ãýòà ¸í, ìîé ïðàïðàäçåä. Âåëüì³ ïàäîáíû".
Áðîíçàâóþ àäë³¢êó ïà ïðàïàíîâå çÿìëÿöòâà áåëàðóñࢠó Êàçàí³ âûðàøûë³ çðàá³öü òàì. ² ãàòîâûÿ ôîðìû àäâåçë³ ¢ Êàçàíü, äçå ¢ ë³öåéí³ àäíàãî ç ïðûâàòíûõ ïðàäïðûåìñòâà¢, ÿê³ì ê³ðóå íàø çÿìëÿê Ñÿðãåé Ìàðóäýíêà, ïîìí³ê áû¢ àäë³òû ¢ áðîíçå. ̳ñêî åçäç³¢ ó Êàçàíü äâîé÷û: ñïà÷àòêó äàâîäç³¢ äà ëàäó ôîðìû ïåðàä àäë³¢êàé, çðàá³¢ ïðàïðàöî¢êó ¢ âîñêó, à ïîòûì - ÿø÷ý ³ à¢òàðñêóþ ïðàïðàöî¢êó ñêóëüïòóðû ïåðàä óñòàíî¢êàé. ¨í âûêàíࢠ³ ôóíêöûþ àðõ³òýêòàðà ñêóëüïòóðíàé êàìïàç³öû³: ïàáûâࢠó Íàäçåæäç³íå, âûçíà÷û¢ ìåñöà ¢ñòàíî¢ê³, ïàìåðû ãðàí³òíàé ïë³òû-ïàäíîææà, ïàêàçà¢, äçå ïàâ³íåí ïà¢ñòàöü òðîõìåòðîâû ïîìí³ê, äçå ðàçìÿñö³öü ñàáàêó... Ïàâîäëå ÿãî çàäóìû, Àêñàêࢠíå ïàâ³íåí ñÿäçåöü íà âûñîê³ì ï'åäýñòàëå - ¸í áóäçå ñÿðîä ëþäçåé.
Âûñòóïàþ÷û íà àäêðûöö³ ïîìí³êà, ²âàí ßê³ìàâ³÷ ñêàçà¢: "Âîñü ïåðàä âàì³ Ñÿðãåé Ö³ìàôååâ³÷ Àêñàêà¢. Äî¢ãà ¸í äàá³ðà¢ñÿ ñþäû. Ñâîé øëÿõ ¸í ïà÷ࢠó ̳íñêó, ïðàåõࢠïà Áåëàðóñ³, ïà Ðàñ³³, ïàëþáàâà¢øûñÿ ³õ ïðûãàæîñöþ ³ áàãàööåì, äàåõࢠäà Êàçàí³, "çàáðàíçàâå¢", ³ âîñü ïðûçÿìë³¢ñÿ òóò, ó Íàäçåæäç³íå, íà ãðàí³òíûì ï'åäýñòàëå..." Äà ïîìí³êà ¢ñêëàë³ êâåòê³. ² øòî àñàáë³âà ðàñ÷óë³ëà ñêóëüïòàðà: ñàáàêó òóò æà àáñåë³ äçåö³, à äàðîñëûÿ ãîñö³ ñâÿòà ôàòàãðàôàâàë³ñÿ ïîðó÷ ç Àêñàêàâûì, ÿê ç æûâûì. Çåìëÿê³ ï³ñüìåíí³êà àäðàçó ïðûíÿë³ ÿãî. "Çäàåööà, øòî ¸í áû¢ òóò çà¢ñ¸äû", - ñêàçࢠàäç³í ç ³õ.
Ç Áàøêàðòàñòàíà ²âàí ̳ñêî âÿðíó¢ñÿ ç ãàíàðîâàé ãðàìàòàé çà ñòâàðýííå ïîìí³êà Àêñàêàâó ³ äûïëîìàì ̳æíàðîäíàãà ôîíäó ñëàâÿíñêàãà ï³ñüìåíñòâà ³ êóëüòóðû.
̳õàñü ÊÅÍÜÊÀ
Íà çäûìêó: ïîìí³ê ó Íàäçåæäç³íå.