Абмяркоўваючы надзённыя задачы

Ігар ЛУЦКІ, намеснік кіраўніка Адміністрацыі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь:

“Культурны прадукт мусіць у першую чаргу спрыяць фарміраванню грамадзянскасці і патрыятызму”

(З выступлення)

— За мі­ну­лы год у сфе­ры ку­ль­ту­ры бы­ло зроб­ле­на ве­ль­мі мно­гае. Ня­гле­дзя­чы на эпі­дэ­мі­яла­гіч­ную сі­ту­ацыю і іншыя цяж­кас­ці, вы здо­ле­лі вы­ка­наць па­стаў­ле­ную за­да­чу і рэ­алі­за­ваць на вы­со­кім уз­роў­ні ку­ль­тур­ныя пра­екты. На­ша на­цы­яна­ль­ная ку­ль­ту­ра вы­кон­вае ро­лю за­ха­ва­ль­ні­ка тра­ды­цый, ідэ­алаў і ду­хоў­най спад­чы­ны. Ад­каз­ная мі­сія па фар­мі­ра­ван­ні ма­ра­ль­нас­ці гра­мад­ства ўскла­дзе­ная ме­на­ві­та на прад­стаў­ні­коў ку­ль­тур­най сфе­ры. На­ша са­мая га­лоў­ная за­да­ча — за­ха­ваць гіс­то­рыю, сфар­мі­ра­ваць су­час­ны ку­ль­тур­ны зда­бы­так бе­ла­рус­ка­га на­ро­да і пе­рад­аць пад­рас­та­юча­му па­ка­лен­ню звод ма­ра­ль­ных, этыч­ных і эстэ­тыч­ных каш­тоў­нас­цей. Мы ба­чым, на­ко­ль­кі гэ­та важ­на. Падзеі апош­ніх га­доў яшчэ раз нас пе­ра­кон­ва­юць у гэ­тым.

Дзяр­жа­вай ство­ра­ныя ўсе не­абход­ныя ўмо­вы для бес­пе­ра­бой­на­га і якас­на­га раз­віц­ця га­лі­ны. Най­важ­ней­шым дзяр­жаў­ным рэ­сур­сам з’яўля­еце­ся вы — грамат­ныя і ад­да­ныя кра­іне спе­цы­яліс­ты. Шэ­раг пы­тан­няў раз­віц­ця га­лі­ны зна­хо­дзіц­ца на асаб­лі­вым кан­тро­лі Ад­мі­ніс­тра­цыі Прэ­зі­дэн­та, гэ­та да­ру­чэн­ні Кі­раў­ні­ка дзяр­жа­вы, уклю­ча­ючы пы­тан­ні вы­яўлен­ня твор­чай мо­ла­дзі і ства­рэн­не спры­яль­ных умоў для раз­віц­ця яе та­лен­таў. Асаб­лі­вая ўва­га над­аец­ца раз­віц­цю кі­на­га­лі­ны. Пад пі­ль­най ува­гай зна­хо­дзіц­ца ўдас­ка­на­лен­не сет­кі ўста­ноў ку­ль­ту­ры і пад­ыхо­даў да бю­джэт­на­га фі­нан­са­ван­ня тэ­атраў.

Не­абход­на за­бяс­пе­чыць су­пра­ва­джэн­не та­ле­на­ві­тай мо­ла­дзі на ўсіх эта­пах твор­ча­га шля­ху, і са­мае га­лоў­нае — фар­мі­ра­ван­не яе све­та­пог­ля­ду і гра­ма­дзян­скас­ці. Ужо з пер­ша­га кур­са сту­дэнт му­сіць быць уклю­ча­ны ў твор­чы і пра­цоў­ны пра­цэс. У мо­ла­дзі — мі­ль­ён ку­ль­тур­ных іні­цы­ятыў. Ка­лі ма­ла­дыя звяр­та­юцца па да­па­мо­гу — не ад­штур­хоў­вай­це, пад­трым­лі­вай­це, да­йце маг­чы­масць рэ­алі­за­вац­ца. З’яві­ла­ся не­шта не­арды­нар­нае, уні­ка­ль­нае — пры­хо­дзь­це ў Ад­мі­ніс­тра­цыю Прэ­зі­дэн­та, мы ака­жам са­дзей­ні­чан­не ў рэ­алі­за­цыі. Сё­ле­та ў нас ста­іць за­да­ча аб­наў­лен­ня на­рма­тыў­най ба­зы па пад­трым­цы та­ле­на­ві­тай мо­ла­дзі, да­ку­мен­ты ця­пер зна­хо­дзяц­ца ў рас­пра­цоў­цы ў Са­ве­це Мі­ніс­траў.

Кі­раў­ні­ком дзяр­жа­вы так­са­ма па­стаў­ле­ная за­да­ча звяр­нуць ува­гу на асоб­ныя аспек­ты фун­кцы­яна­ван­ня га­лі­ны, але не ў пла­не ска­ра­чэн­ня фі­нан­са­ван­ня аль­бо апты­мі­за­цыі штат­ных адзі­нак ці лік­ві­да­цыі ўста­ноў, а ў пла­не ўка­ра­нен­ня но­вых эфек­тыў­ных форм аб­слу­гоў­ван­ня на­се­ль­ніц­тва і за­бес­пя­чэн­ня ку­ль­тур­ных да­бро­таў на­ват у са­мых ад­да­ле­ных кут­ках на­шай кра­іны.

Спа­дзя­юся, што з улі­кам ука­ра­нен­ня з 2022 го­да аб­ноў­ле­най сіс­тэ­мы фі­нан­са­ван­ня тэ­атраў, кі­раў­ні­кі арга­ні­за­цый бо­льш асэн­са­ва­на і ра­цы­яна­ль­на па­чнуць ста­віц­ца да гро­шай, з’явіц­ца сты­мул для рэ­алі­за­цыі но­вых форм ра­бо­ты з на­се­ль­ніц­твам і ства­рэн­ня пра­ектаў, за якія гля­дач пра­га­ла­суе руб­лём. Ку­ль­тур­ны прад­укт му­сіць у пер­шую чар­гу спры­яць фар­мі­ра­ван­ню гра­ма­дзян­скас­ці і па­тры­ятыз­му, вы­кон­ваць сваю фун­кцыю ў сіс­тэ­ме ра­бо­ты з пад­рас­та­ючым па­ка­лен­нем.

Кан­ды­да­ты на па­вы­шэн­не па служ­бо­вай лес­ві­цы і прэ­тэн­дэн­ты на атры­ман­не дзяр­жаў­ных уз­на­га­род і за­ахвоч­ван­няў ад кі­раў­ніц­тва кра­іны раз­ам з пра­фе­сій­най кам­пе­тэн­тнас­цю му­сяць ва­ло­даць без­за­ган­най ха­рак­та­рыс­ты­кай, цвёр­дай гра­ма­дзян­скай па­зі­цы­яй, за­бяс­печ­ваць зда­ро­вы ма­ра­ль­на-псі­ха­ла­гіч­ны клі­мат у да­ру­ча­ным ка­лек­ты­ве.

Ігар ПЕТРЫШЭНКА, намеснік Прэм’ер-міністра Рэспублікі Беларусь:

“Урадам прынятыя ўсе захады па забеспячэнні стабільнай работы галіны”

(З выступлення)

— Сён­ня мы пад­вя­лі вы­ні­кі ня­прос­та­га для ўсіх, у тым лі­ку і для сфе­ры ку­ль­ту­ры, го­да. Трэ­ба адзна­чыць, што ў гэ­тых умо­вах га­лі­на пра­ца­ва­ла ўстой­лі­ва, ды­на­міч­на і на­ват змаг­ла па­леп­шыць мно­гія па­каз­чы­кі ў па­ра­ўнан­ні з 2020 го­дам. Тэмп рос­ту па­за­бю­джэт­ных да­хо­даў склаў 138,8%. Пе­ра­вы­ка­на­ны ўста­ноў­ле­ны ўра­дам на­рма­тыў рас­хо­даў на ку­ль­ту­ру на ад­на­го жы­ха­ра — пры ўста­ноў­ле­ным на­рма­ты­ве ў па­ўта­ры ба­за­выя ве­лі­чы­ні, рас­хо­ды скла­лі дзве ба­за­выя ве­лі­чы­ні, за­бяс­пе­ча­ны рост экс­пар­ту па­слуг.

Ура­дам пры­ня­тыя ўсе за­ха­ды па за­бес­пя­чэн­ні ста­бі­ль­най ра­бо­ты га­лі­ны. У рэ­спуб­лі­кан­скім бю­джэ­це на 2022 год прад­угле­джа­на 156,8 мі­ль­ёна руб­лёў на раз­віц­цё ку­ль­ту­ры, што на 11,6% бо­льш, чым у 2021 го­дзе. У по­лі зро­ку зна­хо­дзяц­ца пы­тан­ні па­вы­шэн­ня за­ра­бот­най пла­ты. Да 2025 го­да за­ра­бот­ная пла­та ра­бот­ні­каў ку­ль­ту­ры бу­дзе да­ве­дзе­ная да 80% ад ся­рэд­не­рэс­пуб­лі­кан­ска­га ўзроў­ню. Не вар­та за­бы­ваць і аб па­за­бю­джэт­ных да­хо­дах, гэ­та кры­ні­ца да­дат­ко­ва­га па­вы­шэн­ня за­ра­бот­най пла­ты і ма­тэ­ры­яль­на­га сты­му­ля­ван­ня ра­бот­ні­каў.

У Год гіс­та­рыч­най па­мя­ці хо­чац­ца аб­азна­чыць най­важ­ней­шую для сфе­ры ку­ль­ту­ры тэ­му ахо­вы гіс­то­ры­ка-ку­ль­тур­най спад­чы­ны. Гіс­то­ры­ка-ку­ль­тур­ная спад­чы­на як кан­цэн­тра­цыя ад­люс­тра­ван­ня гіс­та­рыч­най па­мя­ці з’яўля­ецца асно­вай фар­мі­ра­ван­ня са­ма­свя­до­мас­ці бе­ла­ру­саў, да­зва­ляе за­бяс­пе­чыць пе­ра­емнасць ду­хоў­ных каш­тоў­нас­цей. На ад­на­ўлен­не гіс­то­ры­ка-ку­ль­тур­ных каш­тоў­нас­цей што­год вы­лу­ча­юцца срод­кі з фон­ду Прэ­зі­дэн­та па пад­трым­цы ку­ль­ту­ры і мас­тац­тва і ў рам­ках Дзяр­жаў­най інвес­ты­цый­най пра­гра­мы. Так­са­ма вы­лу­ча­юцца срод­кі на ка­пі­та­ль­ныя і ця­ку­чыя ра­мон­ты. То­ль­кі ў мі­ну­лым го­дзе за кошт усіх кры­ніц асво­ена ка­ля ся­мі­дзе­ся­ці дзе­вя­ці мі­ль­ёнаў руб­лёў, у тым лі­ку ка­ля са­ра­ка мі­ль­ёнаў руб­лёў з рэ­спуб­лі­кан­ска­га бю­джэ­ту.

У той жа час ёсць аб’екты, якія ад­но­сяц­ца да гіс­то­ры­ка-ку­ль­тур­ных каш­тоў­нас­цей і ма­юць па­трэ­бу ў пра­вя­дзен­ні ра­мон­тна-рэ­стаў­ра­цый­ных ра­бот. Мі­ніс­тэр­ству раз­ам з аб­лас­ны­мі вы­ка­наў­чы­мі ка­мі­тэ­та­мі не­абход­на яшчэ раз пра­вес­ці рэ­ві­зію гэ­тых аб’ектаў, вы­зна­чыць аб’ёмы, ві­ды ра­бот і кры­ні­цы фі­нан­са­ван­ня на аб’ектах, якія па­тра­бу­юць пры­няц­ця не­адклад­ных за­ха­даў, вы­зна­чыць аб’екты, да ад­на­ўлен­ня якіх мож­на пры­цяг­нуць інвес­та­раў. У Год гіс­та­рыч­най па­мя­ці як ні­ко­лі акту­аль­на вы­пра­ца­ваць сіс­тэм­нае ра­шэн­не, якое да­зво­ліць за­ха­ваць на­шу гіс­та­рыч­ную спад­чы­ну і цал­кам вы­ка­рыс­таць па­тэн­цы­ял аб’ектаў.

У пра­екце за­ко­на, на­кі­ра­ва­ным на ка­рэк­ці­роў­ку Ко­дэк­са аб ку­ль­ту­ры, прад­угле­джа­ная пе­рад­ача па­ўна­моц­тваў па пры­няц­ці ра­шэн­няў у да­чы­нен­ні да гіс­то­ры­ка-ку­ль­тур­ных каш­тоў­нас­цей ка­тэ­го­рыі 3 на ўзро­вень аб­лас­ных вы­ка­наў­чых ка­мі­тэ­таў і Мін­ска­га га­рад­ско­га вы­ка­наў­ча­га ка­мі­тэ­та. Гэ­та да­зво­ліць спрас­ціць пры­няц­це ра­шэн­няў аб пра­вя­дзен­ні ра­мон­тна-рэ­стаў­ра­цый­ных ра­бот на не­ру­хо­мых ма­тэ­ры­яль­ных гіс­то­ры­ка-ку­ль­тур­ных каш­тоў­нас­цях, і, у пэў­най сту­пе­ні, дэ­бю­рак­ра­ты­за­ваць гэ­тую сфе­ру дзей­нас­ці.

Раз­ам з тым Мі­ніс­тэр­ства ку­ль­ту­ры не му­сіць за­стац­ца ста­рон­нім на­зі­ра­ль­ні­кам у гэ­тым пра­цэ­се. Кож­ны аб’ект му­сіць зна­хо­дзіц­ца на ўлі­ку і кан­тро­лі, і ад­каз­насць за яго стан мі­ніс­тэр­ства бу­дзе не­сці ў роў­най до­лі з орга­на­мі мясц­овай ула­ды. На на­ра­дзе, якая пра­йшла на­пры­кан­цы сту­дзе­ня, мы да­мо­ві­лі­ся, што ўсі­мі аб­лас­ны­мі вы­ка­наў­чы­мі ка­мі­тэ­та­мі і Мін­скім га­рад­скім вы­ка­наў­чым ка­мі­тэ­там бу­дуць рас­пра­ца­ва­ныя і за­цвер­джа­ныя пла­ны з па­кро­ка­вы­мі дзея­ння­мі па ўсіх аб’ектах гіс­то­ры­ка-ку­ль­тур­ных каш­тоў­нас­цей, якія зна­хо­дзяц­ца ў не­за­да­ва­ль­ня­ючым ста­не. Не­абход­на пры­клас­ці да­дат­ко­выя на­ма­ган­ні па за­ха­ван­ні аб’ектаў і не­да­пуш­чэн­ні іх па­шко­джан­ня.

Ка­жу­чы аб пра­вя­дзен­ні Го­да гіс­та­рыч­най па­мя­ці, не­ль­га не за­кра­нуць тэ­му ра­бо­ты му­зей­ных уста­ноў, як за­ха­ва­ль­ні­каў і пра­вад­ні­коў на­шай гіс­та­рыч­най спад­чы­ны. Не­здар­ма ў пра­ект Кан­сты­ту­цыі ўклю­ча­ныя нор­мы аб за­бес­пя­чэн­ні дзяр­жа­вай за­ха­ван­ня гіс­та­рыч­най пра­ўды і па­мя­ці аб ге­ра­ічным подзві­гу бе­ла­рус­ка­га на­ро­да ў га­ды Вя­лі­кай Айчын­най вай­ны. У наш час, ка­лі ро­бяц­ца спро­бы пе­ра­піс­ван­ня гіс­то­рыі, ска­жэн­ня і за­моў­чван­ня асоб­ных эпі­зо­даў той вя­лі­кай вай­ны, гэ­тая нор­ма жыц­цё­ва не­абход­ная. Мы па­він­ны за­ха­ваць гіс­та­рыч­ную пра­ўду і да­нес­ці яе да на­шчад­каў.

Та­кая за­да­ча па­стаў­ле­ная Кі­раў­ні­ком дзяр­жа­вы, і ў яе рэ­алі­за­цыю му­сяць уклю­чыц­ца ўсе на­шы му­зей­ныя ўста­но­вы, па­чы­на­ючы ад вя­ду­чых і скон­чва­ючы шко­ль­ны­мі. Та­му не­абход­нае вы­ка­нан­не імі, су­мес­на з На­цы­яна­ль­най ака­дэ­мі­яй на­вук, вя­ду­чай ро­лі па асве­це і рас­паў­сю­джан­ні ве­даў і да­ста­вер­ных звес­так і фак­таў аб гіс­та­рыч­ным мі­ну­лым на­шай кра­іны, ста­наў­лен­ні і раз­віц­ці бе­ла­рус­кай дзяр­жаў­нас­ці. Гіс­то­рыя краю, гіс­то­рыя ства­рэн­ня арга­ні­за­цый і ве­дам­стваў, унё­сак вя­до­мых зем­ля­коў, уся інфар­ма­цыя аб ма­лой ра­дзі­ме, якая збі­ра­ецца і за­хоў­ва­ецца рэ­гі­яна­ль­ны­мі му­зе­ямі, так­са­ма му­сяць быць уклю­ча­ныя ў экс­кур­сій­ныя пра­гра­мы, па­зна­ва­ль­ныя і іншыя раз­на­стай­ныя пра­екты, што ла­дзяц­ца су­мес­на з уста­но­ва­мі ад­ука­цыі.

У га­лі­не кі­не­ма­таг­ра­фіі за­да­ча за­ста­ецца ра­ней­шай, але па-ра­ней­ша­му скла­да­най — ства­рэн­не і пра­мо­цыя за­пат­ра­ба­ва­най айчын­най кі­нап­ра­дук­цыі. Існуе за­цвер­джа­ны ком­плекс за­ха­даў, на­цы­яна­ль­най кі­нас­ту­дыі ў мі­ну­лым го­дзе ака­за­ная пад­трым­ка, якая да­зво­лі­ла вы­йсці на ста­ноў­чыя вы­ні­кі фі­нан­са­ва-гас­па­дар­чай дзей­нас­ці. Вы­со­кія па­тра­ба­ван­ні да змес­ту сцэ­на­ры­яў па­він­ны за­бяс­пе­чыць ства­рэн­не не про­ста за­баў­ля­ль­на­га прад­укта на адзін пра­гляд, а кі­нап­ра­ектаў з вы­ха­ваў­чым гра­мад­ска-па­тры­ятыч­ным па­тэн­цы­ялам, якія за­хо­чац­ца гля­дзець зноў і зноў.

Сё­ле­та сваё 100-год­дзе адзна­чыць На­цы­яна­ль­ная біб­лі­ятэ­ка Бе­ла­ру­сі. Ме­рап­ры­емствы, пры­мер­ка­ва­ныя да гэ­тай да­ты, му­сяць быць не то­ль­кі свят­ка­ван­нем на на­цы­яна­ль­ным і між­на­род­ным уз­роў­ні, але і зра­біц­ца штур­шком да ўдас­ка­на­лен­ня і раз­віц­ця біб­лі­ятэч­най сіс­тэ­мы агу­лам. Су­час­ныя рэ­аліі па­тра­бу­юць па­ска­рэн­ня аліч­ба­ван­ня біб­лі­ятэч­ных фон­даў. Пе­ра­вод у элек­трон­ны фар­мат на­яўных ма­тэ­ры­ялаў дае маг­чы­масць за­ха­ваць ку­ль­тур­ную спад­чы­ну і, ад­на­ча­со­ва, падзя­ліц­ца ёй з чы­та­чом. Аліч­ба­ва­ныя ма­тэ­ры­ялы і ка­та­ло­гі да­зва­ля­юць не то­ль­кі апе­ра­тыў­на атрым­лі­ваць ве­ды, але і па­ба­чыць ды пра­чы­таць тое, што ад­но­сіц­ца да за­кры­тых біб­лі­ятэч­ных фон­даў.

Вы­яўлен­не та­ле­на­ві­тай мо­ла­дзі, яе су­пра­ва­джэн­не і ра­бо­та па рас­крыц­ці здо­ль­нас­цей — адзін са стра­тэ­гіч­на важ­ных на­прам­каў ра­бо­ты, які аб­умоў­лі­вае раз­віц­цё ўсёй сфе­ры ку­ль­ту­ры ў бу­ду­чы­ні. Мо­ладзь гэ­та на­ша га­лоў­ная каш­тоў­насць. По­шук яркіх аб­ліч­чаў, но­вых воб­ра­заў, моц­ных га­ла­соў, све­жых твор­чых ідэй му­сіць ісці па­ста­янна.

Віктар ЛІСКОВІЧ, старшыня Пастаяннай камісіі Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь па адукацыі, навуцы, культуры і сацыяльным развіцці:

“Мы павінны не толькі разлічваць на дапамогу дзяржавы, але і самі ўмець зарабляць сродкі”

— З пун­кту гле­джан­ня за­ка­нат­вор­чай дзей­нас­ці я рэ­ка­мен­да­ваў бы звяр­нуць ува­гу на ра­бо­ту над пра­екта­мі за­ко­наў і на­рма­тыў­ных актаў, якія ўно­сяц­ца ва ўрад. Пры Са­ве­це Рэ­спуб­лі­кі па да­ру­чэн­ні Кі­раў­ні­ка дзяр­жа­вы ство­ра­ны экс­пер­тны са­вет, праз яго пра­хо­дзяць най­бо­льш важ­ныя на­рма­тыў­ныя акты. Ха­це­ла­ся б, каб яны бы­лі най­бо­льш по­ўны­мі. Не­абход­на ўно­сіць тыя зме­ны і вы­да­ваць тыя на­рма­тыў­ныя акты, якія бу­дуць рэ­аль­на вес­ці нас да мэ­ты і не бу­дуць ства­раць пе­ра­шкод.

Мы па­він­ны не то­ль­кі раз­ліч­ваць на да­па­мо­гу дзяр­жа­вы, але і са­мі ўмець за­раб­ляць срод­кі. Сён­ня мы так­са­ма му­сім быць прад­стаў­ле­ныя ў са­цы­яль­ных сет­ках, каб мець маг­чы­масць па­каз­ваць вы­ні­кі сва­ёй пра­цы. Акра­мя та­го, трэ­ба на­ву­чыц­ца ла­дзіць якас­ныя ме­рап­ры­емствы ў ма­лых га­ра­дах і агра­га­рад­ках, якія вы­клі­ка­лі б за­ці­каў­ле­насць у мясц­овых жы­ха­роў, бо пра­ца­ваць не­абход­на для ўсіх гра­ма­дзян на­шай кра­іны, не­за­леж­на ад іх мес­ца жы­хар­ства.