Трыб’ют — па­ва­га на­цы­яна­ль­на­га

Вя­лі­кую ро­лю ў гэ­тым ад­ыгры­вае бе­ла­рус­кая лі­та­ра­ту­ра — скар­бні­ца ду­хоў­на-ма­ра­ль­ных каш­тоў­нас­цяў. Яна шмат­гран­ная, а яе скла­да­ль­ні­кі ве­ль­мі роз­ныя. Вы­дат­ных пі­сь­мен­ні­каў і па­этаў на­ра­дзі­ла бе­ла­рус­кая зям­ля.

Але мы да­лё­ка не ўсё ве­да­ем пра сла­ву­тас­ці род­на­га краю, пра вы­дат­ных асоб і та­ле­на­ві­тых дзея­чаў. І са­мым леп­шым пра­вад­ні­ком, на­стаў­ні­кам і да­рад­чы­кам у гэ­тай спра­ве мож­на лі­чыць біб­лі­ятэ­ку, якая з’яўля­ецца ўні­вер­са­ль­най і да­ступ­най кры­ні­цай інфар­ма­цыі, па­пу­ляр­най ку­ль­тур­на-інтэ­лек­ту­аль­най пля­цоў­кай для роз­ных груп ка­рыс­та­ль­ні­каў.

ЗА­ЙМЕ­ЛІ СТА­РОН­КУ

Ужо ў 2020 го­дзе ў на­шай уста­но­ве па­ча­ла­ся рэ­алі­за­цыя агу­ль­на­сіс­тэм­най ЭТНА-LIT-пра­гра­мы “БІБ­ЛІ­ЯТЭЧ­НЫ ТРЫБ’ЮТ”, мэ­та якой — праз вы­ка­рыс­тан­не аўта­ма­ты­за­ва­ных срод­каў інфар­ма­цыі са­дзей­ні­чаць вы­ха­ван­ню лю­бо­ві да Ра­дзі­мы, яе гіс­то­рыі, ку­ль­ту­ры і лі­та­ра­ту­ры. Га­лоў­ны акцэнт быў зроб­ле­ны на пад­рас­та­ючае па­ка­лен­не — са­мую актыў­ную, да­пыт­лі­вую і ма­бі­ль­ную ка­тэ­го­рыю чы­та­чоў. Сён­ня мо­ладзь чы­тае, але ма­ла ці­ка­віц­ца ку­ль­ту­рай і гіс­то­ры­яй род­на­га краю.

У сён­няш­ні век раз­віц­ця су­час­ных тэх­на­ло­гій амаль кож­ны жы­хар пла­не­ты мае маг­чы­масць ка­рыс­тац­ца Інтэр­нэ­там. Та­му ў якас­ці плат­фор­мы бы­ла вы­бра­на ра­бо­та ў інтэр­нэт-пра­сто­ры — та­кая бліз­кая і да­ступ­ная сён­няш­няй мо­ла­дзі. Не вы­хо­дзя­чы з до­му кож­ны мо­жа атрым­лі­ваць бес­пе­ра­пын­ную ад­ука­цыю, ка­рыс­ную інфар­ма­цыю, аб­ме­нь­вац­ца ве­да­мі, ідэ­ямі з лю­бой кроп­кі пла­не­ты.

Каш­тоў­ным вы­ні­кам вя­лі­кай і шмат­гран­най ра­бо­ты біб­лі­ятэ­кі ў рам­ках па­тры­ятыч­най пра­гра­мы, арга­ні­за­ва­най на пра­ця­гу не­ка­ль­кіх га­доў, стаў агу­ль­на­сіс­тэм­ны інтэ­рак­тыў­ны інфар­ма­цый­ны рэ­сурс — так зва­ная лен­дзінг-ста­рон­ка на сай­це ўста­но­вы, пад ад­на­ймен­най на­звай — “Біб­лі­яТРЫБ’ЮТ”. Прэ­зен­та­цыя рэ­сур­су ад­бы­ла­ся ў Дзень бе­ла­рус­ка­га пі­сь­мен­ства на Інстаг­рам-ака­унце ўста­но­вы, а так­са­ма бы­ла прад­стаў­ле­на на га­рад­скім пед­ага­гіч­ным фо­ру­ме “Якас­ная ад­ука­цыя — клю­ча­вы ме­ха­нізм за­бес­пя­чэн­ня ўстой­лі­ва­га раз­віц­ця”, арга­ні­за­ва­ным для пед­аго­гаў Ма­гі­лё­ва. На сён­ня рэ­сурс на­ве­да­лі бо­льш за 600 анлайн-ка­рыс­та­ль­ні­каў.

Мэ­та рэ­сур­су — па­ка­заць су­час­на­му ка­рыс­та­ль­ні­ку, як спа­лу­ча­ецца бе­ла­рус­кая лі­та­ра­ту­ра і кра­язнаў­ства з но­вы­мі інфар­ма­цый­ны­мі тэх­на­ло­гі­ямі, пры­ву­чыць да ра­бо­ты з бе­ла­рус­кай кні­гай.

Скла­да­ецца лен­дзінг-ста­рон­ка “Біб­лі­яТРЫБ’ЮТ” з двух асноў­ных час­так: “Лі­та­ра­тур­ны ф’южн” і “Не­Рэ­аль­ны Ма­гі­лёў”, кож­ная з якіх на­поў­не­на шэ­ра­гам руб­рык ад­па­вед­на­га на­кі­рун­ку.

ГА­ЛОЎ­НЫЯ ФІШ­КІ

Бо­ль­шая час­тка ма­тэ­ры­ялаў прад­стаў­ле­на ў вы­гля­дзе пад­кас­таў, ві­дэ­астры­маў, ка­вер-вер­сій, што дае маг­чы­масць ска­рыс­тац­ца імі кож­на­му ахвот­на­му, дзе б ён ні зна­хо­дзіў­ся — до­ма, у шко­ле, у мар­шрут­цы па да­ро­зе на ра­бо­ту… Га­лоў­ная фіш­ка (год­насць) лен­дзінг-ста­рон­кі — яе інтэ­рак­тыў­ны фар­мат. Лю­бы ка­рыс­та­ль­нік мае маг­чы­масць ад­каз­ваць на пы­тан­ні, па­кі­даць свае вод­гу­кі і дум­кі.

Пад­арож­жа ў свет бе­ла­рус­кай кні­гі і лі­та­ра­ту­ры за­пра­шае здзей­сніць раз­дзел “Лі­та­ра­тур­ны ф’южн”.

Усім вя­до­ма, што тра­ды­цый­ная вы­ста­ва — гэ­та прад­стаў­ле­ныя ў біб­лі­ятэ­цы кні­гі, якія на мес­цы мож­на па­ліс­таць і вы­браць на свой густ. Але су­час­ны рытм жыц­ця не за­ўсё­ды да­зва­ляе вы­кра­іць час для чы­тан­ня дру­ка­ва­най кні­гі і зна­ёмства з твор­час­цю лю­бі­мых, або но­вых, яшчэ не вя­до­мых аўта­раў.

Мы пра­па­ну­ем не ад­клад­ваць чы­тан­не, а ра­біць гэ­та ў лю­бы сва­бод­ны мо­мант, ка­рыс­та­ючы­ся на­вуш­ні­ка­мі і план­шэ­там аль­бо смар­тфо­нам. За­гру­зіў­шы на элек­трон­най пры­ла­дзе пер­шую руб­ры­ку раз­дзе­ла “Бу­цік леп­шых бе­ла­рус­кіх кніг”, ад­кры­ва­ем цыкл вір­ту­аль­ных вы­стаў, прад­стаў­ле­ных у не­звы­чай­ным для чы­та­чоў фар­ма­це. Клі­ка­ем на лю­бую з іх — і па­чы­на­ецца анлайн-сус­трэ­ча.

Вір­ту­аль­ная вы­ста­ва “Кі­на­Чы­тан­не” — зна­ёміць з цу­доў­ны­мі тво­ра­мі кла­сі­каў бе­ла­рус­кай лі­та­ра­ту­ры, па якіх зня­тыя не менш цу­доў­ныя фі­ль­мы: Іван Ме­леж і яго твор “Лю­дзі на ба­ло­це”, Ва­сіль Бы­каў — “Знак бя­ды”, Іван Ша­мя­кін — “Ган­дляр­ка і па­эт”, Якуб Ко­лас — “Дрыг­ва”, Мі­хась Лы­нь­коў — “Мі­кол­ка-па­ра­воз” і іншыя. На кож­на­га аўта­ра і кні­гу — аса­біс­ты рэ­сурс, дзе пра­па­на­ва­ны бі­ягра­фія пі­сь­мен­ні­ка, фо­та і звес­ткі аб рэ­жы­сё­ры і акцё­рах фі­ль­ма, а твор мож­на па­чы­таць анлайн і на мес­цы па­зна­ёміц­ца з яго экра­ні­за­цы­яй.

УСЁ ПА­ЧЫ­НА­ЕЦЦА З КАЗ­КІ

Уліч­ва­ючы той факт, што сяб­роў­ства з кні­гай трэ­ба па­чы­наць з ма­лен­ства, а са­май пер­шай кні­гай дзя­цей з’яўля­юцца каз­кі, ува­зе ма­ле­нь­кіх чы­та­чоў і іх ба­ць­коў мы пра­па­на­ва­лі інтэ­рак­тыў­ную вір­ту­аль­ную вы­ста­ву “Да сэр­ца дзі­ця­ці праз род­ныя сло­вы: бе­ла­рус­кія каз­кі”. Лю­боў да род­най зям­лі, род­най ха­ты, сям’і, пра­слаў­лен­не муд­рас­ці пра­хо­дзіць чыр­во­най ніт­кай у кож­ным тво­ры з на­шай вы­ста­вы.

Ма­тэ­ры­ял прад­стаў­ле­ны ў вы­гля­дзе гу­ль­ні, дзе дзет­кі мо­гуць раз­ва­жаць, ад­каз­ваць на пра­па­на­ва­ныя пы­тан­ні, зна­ёміц­ца з твор­час­цю і бі­ягра­фі­яй аўта­ра. Та­кое чы­тан­не мо­жа быць ка­рыс­ным у ко­ле сям’і, але і доб­ра, ка­лі ста­не час­ткай уро­ку бе­ла­рус­кай лі­та­ра­ту­ры ў па­чат­ко­вых кла­сах. Ся­род пра­па­на­ва­ных ка­зак — аўтар­скія тво­ры Ва­сі­ля Віт­кі, Га­лі­ны Ва­сі­леў­скай, Аляк­сея Ду­да­ра­ва, Зміт­ра­ка Бя­ду­лі, Мак­сі­ма Тан­ка, Ула­дзі­мі­ра Ка­рат­ке­ві­ча і на­род­ныя бе­ла­рус­кія каз­кі. Іх мож­на чы­таць, аль­бо гля­дзець му­льт­фі­льм. Ві­дэ­авер­сія ка­зак да­зво­ліць ці­ка­ва пра­вес­ці во­ль­ны час, а сап­раў­дныя пры­хі­ль­ні­кі чы­тан­ня мо­гуць раз­ам з кні­гай аку­нуц­ца ў сваю ка­ля­ро­вую гіс­то­рыю з пра­па­на­ва­ным сю­жэ­там.

Інтэ­рак­тыў­ны фар­мат зно­сін пра­па­нуе і вір­ту­аль­ная вы­ста­ва “BOOK-сім­па­тыя: чы­та­ем раз­ам бе­ла­рус­кія кні­гі”. Чы­таць гур­тком і дзя­ліц­ца ўра­жан­ня­мі за­ўсё­ды ці­ка­вей. Тут у якас­ці да­рад­чы­каў вы­сту­па­юць чы­та­чы, якія жа­да­юць падзя­ліц­ца сва­імі лі­та­ра­тур­ны­мі гус­та­мі. У тых, хто не ўяў­ляе свай­го жыц­ця без кні­гі, аб­явяз­ко­ва ёсць тая, якая ад­гук­ну­ла­ся ў сэр­цы, тая, пра якую хо­чац­ца па­ве­даць.

Каб стаць удзе­ль­нь­кам вы­ста­вы, трэ­ба зу­сім не мно­га — ад­крыць пра­па­на­ва­ную анке­ту і па­кі­нуць вод­гу­кі на са­мую леп­шую кні­гу. Усе вод­гу­кі вір­ту­аль­ных ка­рыс­та­ль­ні­каў скла­дуць ад­ну вя­лі­кую анлайн-вы­ста­ву “BOOK-сім­па­тыю”, так зва­ны ШОРТ-ЛІСТ рэ­ка­мен­да­ва­ных кніг, у пер­шую чар­гу ка­рыс­ны для тых, хто то­ль­кі да­лу­ча­ецца да бе­ла­рус­кай лі­та­ра­ту­ры. Тво­ры, рэ­ка­мен­да­ва­ныя са­мі­мі чы­та­ча­мі, на­бы­ва­юць бо­ль­шае зна­чэн­не, та­му што ўжо “па­спра­ба­ва­ны” і вы­со­ка ацэ­не­ны.

БА­МОНД З АСІЛ­КАЎ

Рас­пра­ца­ва­ны і інфар­ма­цый­на-гу­ль­ня­вы ком­плекс “ПРА МО­ВУ”, на гэ­ты раз прад­стаў­ле­ны ў вы­гля­дзе вір­ту­аль­най кар­ты-мар­шру­та. Ком­плекс уклю­чае гу­ль­ні, твор­чыя за­дан­ні, рэ­бу­сы на род­най мо­ве. Гэ­ты рэ­сурс так­са­ма інтэ­рак­тыў­ны, тут мож­на ад­каз­ваць на пы­тан­ні, дзя­ліц­ца дум­ка­мі, што да­зва­ляе не про­ста ці­ка­ва пра­вес­ці час, але і па­шы­рыць свае ве­ды.

Вы­ву­чаць бе­ла­рус­кіх аўта­раў маг­чы­ма роз­ны­мі спо­са­ба­мі. Ці­ка­вы ва­ры­янт пра­па­нуе раз­дзел “Лі­та­ра­тур­ны ба­монд”, асно­ву яко­га скла­да­юць інтэ­рак­тыў­ныя пла­ка­ты па твор­час­ці вя­до­мых бе­ла­рус­кіх кла­сі­каў — так зва­ных “асіл­каў” бе­ла­рус­кай лі­та­ра­ту­ры — М. Баг­да­но­ві­ча, Р. Ба­ра­ду­лі­на, У. Ка­рат­ке­ві­ча, Я. Ку­па­лы, Я. Ко­ла­са, М. Тан­ка, І. Ша­мя­кі­на і інш.

10 пла­ка­таў і, ад­па­вед­на, 10 не­ве­ра­год­ных фак­таў аб жыц­ці і дзей­нас­ці аўта­раў. Гэ­тыя звес­ткі не­маг­чы­ма знай­сці ў шко­ль­ных пад­руч­ні­ках, та­му іх мож­на вы­ка­рыс­тоў­ваць як да­дат­ко­вы ма­тэ­ры­ял на ўро­ках бе­ла­рус­кай лі­та­ра­ту­ры.

Пла­ка­ты — ве­ль­мі зруч­ная рэч. Іх мож­на спам­па­ваць, раз­дру­ка­ваць і ўжо, тры­ма­ючы ў ру­ках, чы­таць і вы­кон­ваць за­дан­ні. А мож­на раз­ам з сяб­рам чы­таць іх анлайн. Га­лоў­ная ўмо­ва — чы­таць і вы­ву­чаць пла­ка­ты з да­па­мо­гай смар­тфо­на, та­му як мно­гія ці­ка­выя фак­ты сха­ва­ныя за QR-ко­да­мі і знос­ка­мі, якія пе­ра­но­сяць удзе­ль­ні­каў на іншыя сай­ты і рэ­сур­сы. Як вы­гля­дае вір­ту­аль­ны му­зей Яку­ба Ко­ла­са і ча­му аўта­ра зва­лі “бе­ла­рус­кі Га­мер”? Хто та­кі Поль Вер­лен і што звяз­вае яго з Мак­сі­мам Баг­да­но­ві­чам? А ча­му Мак­сім Танк стаў пі­саць “кі­тай­скія вер­шы” і якая п’еса Він­цэн­та Ду­ні­на-Мар­цін­ке­ві­ча ста­віц­ца ў Па­лес­кім дра­ма­тыч­ным тэ­атры? Зу­сім не трэ­ба ні­ку­ды ездзіць, аб усім аб гэ­тым па­ве­да­мяць пла­ка­ты. І ка­лі зна­ёміш­ся з дум­ка­мі і твор­час­цю та­ле­на­ві­тых асоб — сам ста­но­віш­ся леп­шым і чэр­па­еш сі­лы для но­вых ідэй і ўчын­каў.

Лі­лія КА­ПЫ­ТА­ВА, га­лоў­ны біб­лі­ятэ­кар ад­дзе­ла біб­лі­ятэч­на­га мар­ке­тын­гу ЦГБ ім. Кар­ла Мар­кса Цэн­тра­лі­за­ва­най сіс­тэ­мы дзяр­жаў­ных пуб­ліч­ных біб­лі­ятэк г. Ма­гі­лё­ва