Сустрэчы і расстанні
У багатым паслужным працоўным спісе ў цяперашняга бібліятэкара Здзітаўскай сельскай бібліятэкі Таццяны Пашкевіч значыцца нават праца ў канцы 1980-х — пачатку 1990-х дыск-жакеем у Спораўскім клубе! Але звілістая жыццёвая дарога, калі шчаслівыя гады чаргаваліся з падзеямі горкімі, рана ці позна павінна была прывесці гэтую жанчыну, што яшчэ зусім маленькай дзяўчынкай закахалася ў кнігу, да той справы, якой яна занятая цяпер. А трапіла на гэтую пасаду Таццяна Міхайлаўна ў 2016-м годзе, прачытаўшы аб’яву ў газеце аб свабоднай вакансіі і прайшоўшы сумоўе ў выканкаме.
— Напэўна, я адпавядала ўсім патрабаванням, неабходным для таго, каб апынуцца на гэтай пасадзе, — успамінае мая субяседніца. — А ў нас цяпер хто бібліятэкар? Далёка не той чалавек, які проста выдае людзям літаратуру і прымае яе назад. Гэта яшчэ і бухгалтар, і сцэнарыст, і рэжысёр, і пастаноўшчык, і нават акцёр. На маіх плячах ляжыць і справаводства, і правядзенне мерапрыемстваў, якія рэкламуюць кнігу, скіраваных на прыцягненне ў бібліятэку чытачоў. Якіх мы і інфармуем, і даем ім духоўную ежу, а таксама магчымасць зносін з аднасяльчанамі па-за сценамі іх дамоў.
Спадарыня Пашкевіч з тых кіраўнікоў бібліятэк, якія настроены ў адносінах да маладога пакалення, што наведвае такія ўстановы толькі па меры неабходнасці (напрыклад, калі таго патрабуе школьная праграма) у цэлым аптымістычна. Маўляў, усё роўна яно чытае — калі не папяровую літаратуру, дык хаця б у інтэрнэце. А ад аднаго да іншага не так ужо і шмат крокаў. Таццяна Міхайлаўна лічыць, што аднойчы цяга да папяровай кнігі, закладзеная ў кожным чалавеку, прачнецца і ў тых, хто сёння не бачыць сваё існаванне без сацыяльных сетак. І прачнецца не ў сталым узросце, а нашмат раней.
А людзі ў гадах, тыя, хто ў сілу сваіх фізічных магчымасцяў не могуць дайсці да бібліятэкі, тут на асаблівым рахунку. Па чацвяргах і суботах Таццяна Пашкевіч адпраўляецца па іх дамах, прыхапіўшы з сабой замоўленую імі літаратуру.
— Але, на жаль, нашы самыя адданыя чытачы, людзі пажылыя, усё часцей сыходзяць у іншы свет, — уздыхае бібліятэкар. — Светлая ім усім памяць... А моладзь з вёскі не сказаць, што ў немалой колькасці, але ўсё ж з’язджае, таму праблема з наведваннем тычыцца і нас. Як мы яе пераадольваем? Напрыклад, прапаноўваючы тыя навінкі, якія яшчэ і ў інтэрнэце не з’явіліся. Калі такіх няма ў нас у нейкі момант, то заўсёды дапаможа Бярозаўская раённая бібліятэчная сістэма, якая аператыўна вырашае пытанні з папаўненнем яе філіялаў самай актуальнай літаратурай. Дзякуй, вядома, нашым куратарам велізарнае, але, на жаль, наогул на папаўненне бібліятэчнага фонду адпускаецца не столькі сродкаў, колькі б нам хацелася.
А яшчэ хацелася б маёй візаві маленькага рамонту ў будынку, узведзеным у 1965-м годзе і які да гэтага часу ацяпляецца печкай, а таксама больш сучаснай тэхнікі…
На мінулы год у бібліятэцы было запісана 310 чытачоў (пры плане ў 300), з іх 80 дзяцей. Адной з самых узроставых (і прычым пастаянных) чытачак ЗСБ 85 гадоў! Попытам у наведвальнікаў карыстаецца амаль у роўнай прапорцыі як літаратура на рускай, так і на беларускай мовах, кнігі айчынных аўтараў. Дарэчы, школа ў Здзітава — беларускамоўная.
Вярнуўшыся ў нашай гутарцы да прапаганды бібліятэчнай справы, Таццяна Міхайлаўна распавяла, што сярод сёлетніх акцый, закліканых прыцягнуць ва ўстанову новых чытачоў, — сустрэчы са знакавымі для гэтай тэрыторыі людзьмі. Адна з іх — з былым настаўнікам нямецкай мовы тутэйшай школы Марыяй Іванаўнай Каштальян. Гэты трывалы чалавек — інвалід першай групы — быў і да таго добра вядомы ў раёне як асоба шматгранная, якая вышывае, вяжа, піша карціны. А цяпер спадарыня Пашкевіч раскрывае яе перад большай аўдыторыяй і як паэта!
На папулярызацыю бібліятэкі працуюць шматлікія круглыя сталы, дыспуты на розныя тэмы, уключаючы і літаратурныя. Здараецца, распавядае бібліятэкар, такія вострыя дыскусіі ўзнікаюць у “яе” ўстанове з нагоды той ці іншай кнігі, што ў памяшканні рэальна становіцца горача. Напрыклад, калі абмяркоўваюцца творы Наталлі Батраковай або Тамары Лісіцкай — лідараў кнігавыдачы ў жанчын…
Рашэнні і пошукі
Ледзь пачуўшы маё пытанне, а ці валодае Здзітаўскі сельскі дом культуры ўласным брэндам, дырэктар установы Аляксандр Чайчыц тут жа адказвае:
— Гэта народны калектыў клуба аматараў фальклору і народнай песні “Драгабужская багатуха”, які адвандраваў з канцэртамі ледзь ці не ўсю вобласць. І, вядома, брэндам з’яўляецца яго канцэртная праграма “Драгабужскія песні пра каханне”. Знакавая фігура СДК і Дзед Мароз Драгабужскі — вельмі ён нам дапамагае выконваць план платных паслуг у зімовую пару года, калі адпраўляецца па раёне віншаваць са святамі малых. Калі б былі неабходныя грошы, можна было б і сядзібу для гэтага персанажа пабудаваць, куды б з’язджаліся як мінімум з усёй Берасцейшчыны. Але такіх сродкаў няма.
Прыйшоўшы на працу ў Дом культуры дзесяць з лішнім гадоў таму, спадар Чайчыц заспеў і сам будынак, і яго матэрыяльна-тэхнічную базу ў вельмі гнятлівым стане: апаратуры — “нуль”, касцюмы — старыя-старыя. Візіт Аляксандра Васільевіча ў райвыканкам даў свае вынікі — апаратура знайшлася, касцюмы абнавіліся. Можа, каго іншага і папрасілі б пачакаць, але і кіраўнік на паверку выйшаў чалавекам актыўным, прабіўным, ды і калектывы, што апынуліся пад яго пачаткам, творчы прадукт высокай якасці выдавалі спраўна. З тых часоў ні з абсталяваннем, ні з рэквізітам праблем не ўзнікае. Абзавёўся ЗСДК і спонсарамі, што шчыра хварэюць за мясцовую культуру.
— Дзякуючы ім, святы вёскі ў нас заўсёды праходзяць шыкоўна, з размахам, — тлумачыць дырэктар. — Са сваімі праграмамі нашы артысты выязджаюць і ў суседнія вёскі: тамтэйшыя бабулі сядзяць на лавачках і толькі вохкаюць ад задавальнення. І просяць, каб мы наведвалі іх часцей.
Але так не атрымліваецца, бо не ўсе праблемы Аляксандру Васільевічу ўдалося вырашыць. Ёсць цяжкасці з акампаніятарамі — музычна падкаванымі, адукаванымі: такіх прафесіяналаў, што мроілі б аб працы ў вёсцы, знайсці нялёгка. Так, маладыя спецыялісты прыходзяць у Дом культуры…
— Дзяўчаты, як правіла, — і спадар Чайчыц паціскае плячыма. — І праз нейкі час сыходзяць у дэкрэт. У мяне і жарт на гэты конт ёсць: хто да мяне прыходзіць, паляпшае сямейнае становішча... Што я сакрэт які, ці што, адкрыю, сказаўшы, што не гараць жаданнем маладыя спецыялісты размяркоўвацца ў вёскі? Ці што маладая кроў нам патрэбна. І хлопцы цікавыя, таленавітыя ёсць, шукаем іх: я ж бачу, хто да нас ходзіць у шахматна-шашачны клуб “Белая ладдзя”, у клуб аматараў сучаснай музыкі The Wall — я яго так назваў па альбоме гурта Pink Floyd.
З таленавітых людзей і Святлана Пашкевіч. Яна хоць і на пенсіі з мінулага лістапада, але працягвае працаваць на Бярозаўскай ГРЭС апаратчыкам. А вязаць пачала ў школе — гэтаму рамяству навучыла яе цётка. “Нягледзячы на тое, што і ніткі для вязання тады былі дэфіцытным таварам, ды і дорага яны каштавалі, з часам вязаць стала шмат, — узгадвае Святлана Паўлаўна. — Кожныя выхадныя хадзіла ў клуб у новай берэтцы”. Пазней прыйшло іншае захапленне — вышыўка. Але вось гэта “шмат” так і засталося толькі для сябе, сваёй сям’і і знаёмых. Ніякай камерцыі, нават аб выставах сваіх вырабаў спадарыня Пашкевіч не заікаецца. Але я папрасіў на хвілінку забыцца пра сціпласць і адкрыта выказацца пра здзітаўскую культуру.
Каментарый Святланы ПАШКЕВІЧ:
— Ужо гадоў шэсць як я прыйшла ў фальклорны калектыў — спяваць люблю ўсё жыццё. І неяк захацелася паспрабаваць сябе на сцэне, у калектыве, дзе і даведалася шмат новых цікавых песень. Ансамбль наш у Здзітава мала сказаць, што любяць — яго вельмі любяць! І запатрабаваны ён не ў адной нашай вёсцы. А культурнае жыццё тут якое... Калі б не энтузіязм Аляксандра Васільевіча, можа, яно было б больш ціхім, спакойным... А так часам здаецца, што на мерапрыемствы Дома культуры збіраецца ледзь не ўся вёска, ці ледзь не ўсе 700 яе жыхароў. Значыць, цікавыя ім яны, аддуху ў іх знаходзяць. І ім радасна, і нам — тым, хто для іх спявае!
Калі я ў канцы нашай гутаркі з Аляксандрам Чайчыцам спытаў яго аб тым, што не спрыяе дзейнасці Дома культуры, ён адказаў, што, на жаль, ёсць людзі, якія сваёй некампетэнтнасцю перашкаджаюць працы тых, хто на самай справе ведае, якой павінна быць сучасная айчынная культура. Якая і спадчыну захоўвае, і ад трэндаў сённяшняга дня не адстае. Трапляюцца тыя, хто раздае абяцанні, па выніку іх не выконваючы. Натуральна, што сустрэчы з падобнымі персонамі ідуць на шкоду не проста здзітаўскай культуры, але і беларускай культуры наогул. Чамусьці мне здаецца, што не адзін толькі Аляксандр Васільевіч сутыкаўся з такімі людзьмі…