“Сезон” тэатральных дарункаў

№ 4 (1391) 26.01.2019 - 01.02.2019 г

Адным з калядных падарункаў для нашай культурнай грамадскасці стаў Міжнародны фестываль “Пецярбургскія тэатральныя сезоны”. Яго праграма, складзеная з пяці спектакляў пяці розных тэатраў, супадала па часе з Нацыянальнай тэатральнай прэміяй Беларусі і магла служыць добрым прыкладам — дзе для параўнання, а дзе і для пераймання найбольш цікавых пастановачных тэндэнцый паўночнай культурнай сталіцы постсавецкай прасторы.

/i/content/pi/cult/729/15857/13.jpgПершае, чаму можна пазайздройсціць у расійскіх калег, дык гэта ўменню і магчымасцям папулярызаваць сваю культуру. Уяўляеце, штогод у рамках фестывалю яны вязуць па некалькі спектакляў розных тэатраў Санкт-Пецярбурга ў замежжа. Праводзілі “Сезоны” ў гарадах Германіі, Іспаніі, Ізраіля, Грэцыі, Сербіі, Грузіі… Склалі планы на бліжэйшыя гады. Дарэчы, падобныя захады па шырокай папулярызацыі нацыянальнага мастацтва робяць і іншыя краіны — не толькі ў фармаце Дзён культуры. І на гэта вылучаюцца дзяржаўныя грошы, бо такія паказы працуюць на імідж краіны.

Сімвалічна, што прыезд піцерцаў у Мінск супаў з пачаткам Года тэатра ў Расіі. Праграма абіралася разам з кіраўніцтвам Нацыянальнага акадэмічнага тэатра імя Янкі Купалы, на сцэне якога і прайшоў фестываль. Праз гэта супрацоўніцтва ў фестывальнай афішы ўзнік Вялікі тэатр лялек, бо для нас вельмі важна было паглядзець пастаноўку яго галоўнага рэжысёра Руслана Кудашова, які плённа супрацоўнічае з Брэсцкім тэатрам лялек, прывозіць свае працы на наш форум “Белая Вежа”. Вядома, хацелася б паглядзець кудашоўскую “Песню песняў”, але арганізатары прапанавалі максімальна “выязны” спектакль без слоў — лірычную клаўнаду “Неба ў чамадане, альбо Цуцыкі ўночы”.

“Мадам Бавары” ў версіі Андрыя Жолдака даказала, што антрэпрыза зусім не сінонім таннасці мастацтва, як да гэтага нас прывучылі шматлікія расійскія варыянты “для тэлезоркі і трох крэслаў”. Спектакль “Рускай антрэпрызы” імя Андрэя Міронава стаўся не інсцэніроўкай знакамітага рамана Флабэра, а сцэнічнай фантазіяй па яго матывах. Гіперрэалізм у сцэнаграфіі спалучаўся з сімволікай кожнага прадмета: камень, крыж, вада, дождж, люстэрка, акно. Дадалася відавочная фаўстаўская тэма — спрэчкі пра чалавечую душу. А ў гераіні з’явіўся сучасны двайнік — маладая жанчына-сяброўка з будучыні, з якой можна абмяркоўваць свае праблемы. Гэтыя дыялогі, а не ўласна разгорт сюжэту, і становяцца цэнтрам спектакля, раскрываючы псіхалагічныя тонкасці жаночай душы. Аповед з адначасовым абмеркаваннем — чым не шыкоўная ідэя для любой складанай праблематыкі? Увагі заслугоўвала і музыка Сяргея Патраманскага: полістылёвая сумесь са шматлікімі лейтматывамі настолькі шчыльна спалучалася з тэатральнымі шумамі, што /i/content/pi/cult/729/15857/14.jpgстварала непадзельную гукавую аўру.

Адметным музычным складнікам вылучалася лірычная камедыя “А вы ведаеце, што такое каханне?” Тэатра-фестывалю “Балтыйскі дом”, вядомага сваёй крэатыўнасцю. Ніякіх эстрадных песень — сола трамбона (шведскі рэжысёр Эліяс Файнгерш, які паставіў гэты спектакль, — вядомы музыкант), разнастайныя мінімалісцкія эфекты (да прыкладу, “музыка” скамканай паперы). І тры розныя гісторыі складаюцца ў разуменне таго, што, калі чуеш музыку ў сваёй душы — гэта і ёсць каханне.

Трагікамедыя “Талстога няма” Дзяржаўнага драматычнага тэатра “Прытулак камедыянта” зацікавіла спробай скласці біяграфічна-творчы партрэт Льва Мікалаевіча скрозь прызму побытава-хатніх спраў яго блізкіх, “развенчвання” гэткага збранзавелага помніка класіку. Заснаваны на ўспамінах сучаснікаў, ліставанні і дзённіках родных і блізкіх пісьменніка, спектакль стаўся яшчэ і мастацкай перлінай працягу чэхаўскіх традыцый у драматургіі. Чаму б не выкарыстаць падобныя прыёмы пры звароце да фігур беларускіх паэтаў?

“Ноч Гельвера” Санкт-Пецярбургскага акадэмічнага драматычнага тэатра імя Веры Камісаржэўскай мела самае непасрэднае дачыненне да Беларусі: пераклад п’есы з польскай мовы належыць нашай Таццяне Команавай, якая доўгі час працавала ў “К” і загадвала, між іншым, аддзелам тэатра. Пранікнёная псіхалагічная драма на дзвюх дзеючых асоб у апошні момант узрастала да вялізнага эпічнага палатна: сценка пакою, выкананага ў рэалістычных традыцыях, раптоўна падала — і на яе зваротным баку адкрывалася жудасная карціна безлічы пакінутага абутку знішчаных фашызмам яўрэяў.

Ва ўсіх спектаклях прыцягвала акцёрская ігра — натуральная, простая, без наўмысных “тэатралізацый” ды іншых штампаў. Пры любых “палётах” рэжысёрскіх фантазій на першым плане заставаўся менавіта чалавек — з усёй палітрай яго душэўных ваганняў, адчуванняў, сумневаў. Чаму б не павучыцца і гэтаму?

Аўтар: Надзея БУНЦЭВІЧ
рэдактар аддзела газеты "Культура"