Крытыкаў на гомельскім спектаклі было малавата, дый аншлагу, якім вылучаецца тэатральная зала НЦСМ, не назіралася. Магчыма, яшчэ і таму, што адначасова на славутай купалаўскай сцэне ішоў перадпрагляд “Рэвізора” Мікалая Пінігіна, куды запрасілі ўсе СМІ. Так што абмеркаванне “Джуманджы” не было запланавана — шкада. Бо такія размовы даволі часта ладзяцца пасля дыскусійных сучасных пастановак — і гамяльчане гэта практыкуюць!
Не ведаю, ці былі ў зале тыя, хто “купіўся” на “раскручаную” назву, вядомую па кнізе, фантастычных стужках, мультсерыяле, настольнай гульні. Калі так, яны маглі расчаравацца: спектакль не мае ніякага дачынення да таго трылеру. Змест п’есы адпавядае яе арыгінальнай назве — Femina maxime. Прыблізна зразумець гэта лацінскае словазлучэнне здольны кожны, не задумваючыся пра дакладны пераклад: штосьці накшталт “максімальнай жанчыны”. Але змена назвы, жанравае азначэнне спектакля — гульня, ды яшчэ спасылкі ў анатацыі да тэсту Цьюрынга, скіраванага на распазнаванне ў суразмоўцы жывога чалавека ці камп’ютара, збіваюць магчымыя арыенціры. Прачытаўшы папярэдне п’есу, разумееш: рэжысёр Вольга Чарненка ўбачыла яе па-свойму, не проста як маналог ракавой жанчыны ці постмадэрнісцкую спасылку “насуперак” на “Пяшчоту” Анры Барбюса. Калі герой французскага аповеду атрымліваў лісты ад каханай, якая не вынесла расстання і скончыла жыццё самагубствам, дык гераіня п’есы напалохана пасмяротнымі эсэмэскамі, што рэгулярна прыходзяць ад закаханага ў яе чалавека, якога яна і не збіралася ратаваць у час аварыі, хаця была абавязана яму сваім жыццём.
Праўда, тое жыццё не стала бязвоблачным. Яна прайшла праз алкагольную і наркатычную залежнасці, змагла своечасова іх пазбавіцца. Атруціла мужа-бізнесмэна, прадала нованароджаную дачку чорным трансплантолагам. Прыдбала востраў, дзе вырашыла развіваць дайвінг-турызм. Закахалася ў альфонса, які абрабаваў яе і з’ехаў. “Заказала” пакаранне свайго крыўдзіцеля. І — загінула ад цунамі. Дык хто нам усё гэта распавядаў — прывід гераіні? Ажыўшы камп’ютарны монстр? Невыпадкова экраны жылі “ў такт” жаночаму аповеду, а рухі гераіні, суправаджаючы прачытаныя ёй эсэмэскі, перагукаліся з адметнай “робатапластыкай” перапіскі ў чаце — у іншым спектаклі іншых аўтараў (“Сіндром Медэі” ў РТБД).
Спектакль не тлумачыць, хто ж быў перад намі. Цягам свайго маналогу гераіня паступова выключае змешчаныя на сцэне чатыры маніторы — адначасова з кожным наступным перыядам свайго жыцця і смерцю чарговага мужчыны. А калі знікае яна сама, на сцэну выскоквае зусім не віртуальны мужчына, зноў уключае і наладжвае камп’ютарную сетку. “Ну што, згуляем?” — запытвае ён, завяршаючы спектакль вар’іраванай рэпрызай (у пачатку спектакля гераіня таксама запытвала залу: “Ну што, пачнем?”). У пастаноўцы некаторыя падрабязнасці зменены, іншыя — скарочаны. Словы ж “пачнем”, “згуляем” — дададзены. Як і фінальная неаднаразова паўтораная фраза камп’ютара: “Вы можаце пачаць гульню”.
Толькі дзе тая гульня — не ў камп’ютарным, а тэатральным сэнсе? Гледачы застаюцца простымі назіральнікамі. Сінхронныя “карцінкі” на экранах — звыклымі камп’ютарнымі “шпалерамі”, што адпавядаюць пэўнай сітуацыі па сваім настроі, але вырашаны ў розных стылістыках (ад абстрактнай “колерамузыкі” да рэалістычнага чорна-белага дажджу і мульцяшнага лася, што ілюстраваў “лашару Пецю”). Сувязь з сюжэтам “Джуманджы” — хіба ў тэме здрады, за якую даводзіцца расплочвацца, у жаданні “напужаць” гледачоў, раз-пораз асляпляючы іх пражэктарам. У астатнім — усё наадварот. Там — гульня дыктавала свае правілы. Тут — гераіня жыве не па правілах чалавечнасці і любові. Праўда, аднойчы ўзнікаюць іншыя паралелі — са словам. Па-японску “джуманджы” азначае распяцце, і ў адной з мізансцэн артыстка кладзецца на падлогу акурат у позе “крыжа”, раскінуўшы рукі.
У Алесі Бардухаевай-Арол — вельмі пачуццёвы нізкі тэмбр, багаты на абертоны. Цяжкі погляд, якім яна здатная літаральна спапяліць (можа, таму і загарэўся аўтобус, дзе загінуў яе выратавальнік?). Але гэтай цудоўнай актрысе яшчэ трэба ўдасканальваць маўленне, пераадольваць аднастайнасць інтанацый. Сэнсавыя акцэнты расстаўляюцца выключна за кошт паўз, якімі вылучаюцца пэўныя словы. А ёсць жа безліч іншых прыёмаў! Няўжо іх адсутнасць — таксама сведчанне механічнага, “нечалавечага” ў гераіне? А сам “камп’ютарны” паварот тэмы — ці ж не спрошчванне абранай вострай праблематыкі? Жыццё ж не “перайграеш” наноў…
Team Theatre шукае сваю культурную нішу, імкнецца да сучаснай тэатральнай эстэтыкі. І хай пакуль гэта першыя крокі навобмацак, пажадаем камандзе (менавіта так перакладаецца назва тэатра) плёну на складаным шляху.