“Яблыкі” ад гарадоцкай “Яблынькі”: спяваючы, зарабляць

Начальнік аддзела культуры Гарадоцкага райвыканкама Вольга Каўрыга.

— У раёне 12 народных калектываў,— распавядае Вольга Каўрыга.— Для нашага краю гэта шмат. Гарадоцкі раён — вялізныя абсягі: шмат зямлі, азёраў і мала… людзей. Такая дэмаграфічная сітуацыя. І звязана гэта са стратамі падчас Вялікай Айчыннай вайны. Так што пра сваіх таленавітых людзей усяляк клапоцімся, ствараем ім усе ўмовы для творчасці. Урэшце, у індывідуальным падыходзе да кожнага — сутнасць нашай прафесійнай справы… Я ўпэўнена, што сённяшняя сацыякультурная сітуацыя ў рэспубліцы патрабуе прынцыпова новых падыходаў не толькі да здатных самадзейных артыстаў, але і да культасветработнікаў.

— У нас вельмі шчыльная сетка культустаноў. Натуральна, працуюць у іх вельмі розныя па характары людзі. Дык вось, з кожным неабходна працаваць індывідуальна, дапамагаць ва ўсім, каб не заседжваліся на месцы: наладжвалі гастролі, уладкоўвалі творчыя майстэрні, аднаўлялі рэпертуар... З’явіліся ў нас новыя формы работы: бібліятэка-клуб, аўтаклуб, Дом рамёстваў і фальклору з філіялам у аграгарадку “Пальмінка”.

Карацей, шмат чаго ёсць, але няма аднаго — аднастайнасці. Цэнтральная бібліятэка — сапраўдная краіна кніг і камп’ютэраў. Вучымся выкарыстоўваць гэтыя магчымасці як мага паўней...

Ёсць яшчэ Гарадоцкая ДШМ ды пяць яе вясковых філіялаў. І гэтыя ўстановы культуры таксама патрабуюць сучаснага стаўлення, амаладжэння.

Цікавыя экспазіцыі прадстаўляе краязнаўчы музей. Актыўна працуе РМЦНТ. Таксама імкнецца не адставаць ад часу.

— Працавалі па праграме 230-годдзя Гарадка, ушаноўвалі памяць і творчасць Янкі Купалы і Якуба Коласа, удзельнічалі ў акцыі “За незалежную Беларусь!”, не забываліся і на клопат пра дзяцей...

— Сапраўды, і праграму “Кадры” выконваем, і займаемся адраджэннем сяла, развіццём малых гарадоў ды вёсак. Сталі будавацца аграгарадкі — большая прастора з’явілася для культасветработы. Важнае месца ў праграме развіцця культуры займае захаванне гістарычнай спадчыны нашага краю: у нас 49 помнікаў гісторыі, занесеных у Дзяржаўны спіс... Займаемся таксама добраўпарадкаваннем вайсковых пахаванняў: летась Езярышчанскі пасялковы савет выкарыстаў 31 мільён рублёў на добраўпарадкаванне брацкіх могілак.

— Дарэчы, гарадскія могілкі загінуўшых у вайне — не закрытыя. Калі сталі адмаўляцца ад нашых пахаванняў у Прыбалтыцы — мы прывезлі астанкі землякоў на радзіму.

Краязнаўчы музей.

— У гарадку пад назвай Гарадок, у вялікіх і малых вёсках шануюць сваю гісторыю і культуру. Так, шмат што было парушана, нават вынішчана... Але вось звярнулі ўвагу на будынак былой паштовай станцыі ў вёсцы Кузьміно — аказваецца, помнік ХІХ стагоддзя. Так узнік праект аднаўлення. Ужо замоўлена адпаведная праектная дакументацыя амаль у 70 мільёнаў рублёў на рэстаўрацыю будынка. Цяпер ідзе экалагічная экспертыза.

— І работы ў гэтым кірунку шмат. Трэба аднаўляць Свята-Мікалаеўскі храм, які быў разбураны. Малюнак вялікай і старадаўняй царквы захаваўся ў музеі... “Ад сівой мінуўшчыны да нашых дзён” — так называліся ў нас гістарычныя чытанні, па матэрыялах якіх сёлета будзе выдадзены зборнік.

— Назваць іх можна сёння інфармацыйна-даведачнымі цэнтрамі. На ўтрыманне ЦБС выкарыстана амаль 640 мільёнаў рублёў. У райбібліятэцы дзейнічае грамадскі цэнтр прававой інфармацыі. Яго абнаўленне згодна з праграмай “Эталон” адбываецца штодзённа.

— Адкрылі лялечны тэатр “Калабок і кампанія”, які паспяхова выступае перад юнымі гледачамі ў школах і дзіцячых садках раёна. Да таго ж, вельмі шмат самых розных гурткоў і клубаў па інтарэсах і пры ГДК, і ў раённым Доме рамёстваў, і ў сельскіх дамах культуры.

Бронзавы пярсцёнак.

У ГДК 16 клубных фарміраванняў, 9 іх— дзіцячыя. Восенню арганізавалі гурток займальнага адпачынку “Ералаш”, які стаў надзвычай папулярным сярод нашай дзятвы.

— Натуральна. Да прыкладу, народны ансамбль песні і танца “Яблынька” гастралюе і ў раёне, і ў вобласці, нават у Пскоўскай вобласці зарабляе ўласнымі канцэртамі. Калектыў — візітоўка Гарадоччыны! Славіцца і ансамбль гарманістаў: 12 музыкаў маюць вялікі поспех.

У Эстоніі на фестывалі гумару выступаў тэатр мініяцюр “Фанограф”. Калектыў гэты таксама ўмее зарабляць, куды б ні выправіўся на гастролі: хоць у аграгарадкі, хоць у замежжа.

— Гэта наш штаб і наша апора. Валянціна Даніленка — майстар сваёй справы. Прывяду прыклад. Калектыў “Глейна” атрымаў летась званне “народнага” — і гэта заслуга метадцэнтра, супрацоўнікі якога спяваюць і адраджаюць фальклор Гарадоччыны... На базе метадцэнтра створана картатэка носьбітаў традыцыйнай культуры, сабраны відэа-, аўдыё-, фотаархіў, ладзяцца экспедыцыі па зборы старадаўніх песень, танцаў, вуснай народнай творчасці, робіцца тэкставая расшыфроўка песень.

Словам, створана дзейсная школа па зборы і вывучэнні мясцовага фальклору. Дарэчы, музыка Паазер’я выдадзена на грампласцінках, якія цяпер з’яўляюцца фанаграфічнай рэдкасцю.

— Гэта асноўны кірунак культасветработы: толькі за мінулы год кваліфікацыю павысілі 25 чалавек з розных сфер дзейнасці. Маладыя спецыялісты не з’язджаюць ад нас. Дарэчы, я таксама калісьці прыехала сюды па размеркаванні і ўжо не змагла пакінуць гэты край.

— Іх на сёння ў раёне 50 відаў — на больш чым 150 мільёнаў рублёў. Вядома, аддача павялічылася ў многім дзякуючы камп’ютэрызацыі. А ўжо ў бібліятэках і сельскіх клубах культработнікі самі шукаюць, як разнастаіць і пашырыць платнае абслугоўванне насельніцтва.

— Больш за мільярд рублёў. Зусім па-іншаму працуецца і думаецца, калі клуб — дыхтоўна адрамантаваны. Менавіта тут мы праводзім святы рамёстваў, акцыю “Мы — беларусы!”, мерапрыемствы пад эгідай Года здароўя, а ў красавіку раён прыме рэспубліканскі фестываль “Майстры мастацтваў — працаўнікам вёскі”.

— Ці ёсць у вас кантакт з кіраўніцтвам раёна?

— Самы шчыльны. Старшыня райвыканкама Анатоль Мароз цудоўна разумее праблемы культуры і заўжды ва ўсім нам дапамагае. Вельмі інтэлігентны і прадпрымальны чалавек. Ведае не толькі імёны, але і нават імёны па бацьку ўсіх нашых самадзейных артыстаў.

— Сёлета ўжо ёсць 11 працэнтаў эканоміі. Уцяпляем клубы, выкарыстоўваем новыя эканомныя лямпы...

— Вось ён, зеленаваты ад часу,— распавядае дырэктар краязнаўчага музея Тамара Іванова. — Каштоўнасць, даражэйшая за золата. Знайшлі яго ў адным з курганоў часоў Полацкага княства. Пярсцёнак гэты аб’яднаў мінуўшчыну з сучаснасцю. Побач з ім — 40 тысяч музейных экспанатаў з самых розных стагоддзяў: вышыўкі, ручнікі, медалі...

Маэстра Вячаслаў Мурашкевіч.

— Музей наш стаў цэнтрам культуры, — кажа Т.Іванова. — Распавядаем людзям пра свой край, але і зарабляем: гэта і ўрокі, і лекцыі, і гутаркі. Скажам, дзе яшчэ малеча пабачыць сялянскую хату, сапраўдную ступу і ўвесь хатні скарб?

Турыстычныя маршруты таксама распрацоўвае музей. Ёсць тут і унікальная Чырвоная кніга Гарадоцкага раёна ў адзіным экзэмпляры. Зроблена ў музеі! У ёй — 11 аркушаў, але кожная старонка — непаўторная...

Многія лічаць, што часіны музеяў мінаюць. Гэта абвяргаюць у Гарадку. Дзейнасць мясцовага музея ўпісалася ў жыццё азёрнага краю маленькім чыстым азярцом — люстэркам мінулага.

У Гарадоцкай ЦБС 34 бібліятэкі, у кожнай — свой досвед: у Пальмінскай, напрыклад, дзейнічае школа здаровага ладу жыцця, у Вахроўскай — міні-музей этнаграфіі, у Рудненскай — цэнтр экалагічных ведаў. Досвед гэты адкрыты для кожнага ахвотнага.

— У Цэнтральнай бібліятэцы, — расказала бібліятэкар Ніна Пушкова, — збіраем матэрыялы для невялічкага музея знакамітага земляка-паэта Уладзіміра Скарынкіна, дарэчы, частага госця Гарадоцкага краю.

Маем больш за 18 тысяч чытачоў у горадзе і амаль 10 — на сяле. Працуе больш за 30 клубаў для людзей розных узростаў.

У Гарадоцкай ЦРБ ёсць неблагі камерцыйны фонд з відэатэкай. Размешчаны ён у асобным памяшканні. У бібліятэках арганізавана 30 самых розных клубаў. А менавіта бібліятэкары раёна— першыя ў наладжванні святаў вёсак.

А бібліобус дзейнічае ў раёне па 11-ці маршрутах і абслугоўвае 34 вёскі. За апошні час у раёне прайшлі тры семінары: “Прафесійны статус бібліятэкара”, “Новае і цікавае ў скарбонку бібліятэкара”, “Бібліятэка і інфармацыйныя тэхналогіі”.

Цікава працуе ў вёсцы Бярэзнікі Таццяна Паўлоўская. Усяго на паўстаўкі ў бібліятэцы, а змагла арганізаваць сур’ёзны семінар для калег пра вечары-сустрэчы “Жыццё працягваецца”.

20 мільёнаў за 10 вечароў Дырэктар ГДК Андрэй Кандратовіч атрымліваў да заробку Прэзідэнцкую надбаўку. За што ж яе выплачваюць?

— За творчы падыход да справы!— адказвае Вольга Каўрыга. — Ён скончыў Мінскі інстытут культуры, прыехаў у Гарадок і заняўся мастацкай самадзейнасцю. Як я даведалася, калі Вольга Каўрыга ўзначаліла аддзел культуры, кіраўніком двух тэатраў, што яна стварыла, стала зусім маладзенькая Аліна Шын, а вось Алеся Нікіценка стварыла цікавы калектыў сучаснага танца.

ГДК — бы асобная краіна. Тут першымі ў рэспубліцы адкрылі бар-кавярню. У Доме культуры дзейнічаюць дыскатэкі і для дзяцей, і для падлеткаў, і для дарослых, ды і тэматычныя праграмы — самыя розныя.

— Толькі за 10 навагодніх праграм мы зарабілі 20 мільёнаў рублёў, — паведамляе дырэктар Дома культуры. — Апроч таго, зарабляем выязнымі канцэртамі на сяло.

У дзіцячай школе мастацтваў пабачыла шмат цікавага. Сустрэлася з адным з першых вучняў школы, які прыйшоў сюды ледзь не паўстагоддзя таму.

Першы вучань ДШМ Вячаслаў Мурашкевіч цяпер яе выкладчык па класе баяна, завуч школы Дзмітрый Пронін — таксама баяніст і вучань Мурашкевіча, ды і бацька Дзмітрыя таксама вучыўся ў яго.

Так і склалася школа Мурашкевіча. Яго называюць чараўніком, віртуозам-імправізатарам, майстрам аранжыроўкі, да ўсяго, ён — мастацкі кіраўнік “Яблынькі”.

Пасля музвучылішча Вячаслаў Мурашкевіч прыйшоў у ДК акампаніятарам, іграў на танцпляцоўках, у ВІА “Лель”. Яму апладзіравалі ў Маскве, Калінінградзе, Латвіі, Эстоніі.

Настаўнік вельмі ганарыцца, што адзін з яго вучняў іграе ў сталічнай філармоніі. Таму, як кантактаваць з мастацтвам, таксама трэба спецыяльна вучыць — і музыцы, і харэаграфіі. Дырэктар ДШМ Д.Сцяпанава кажа, што калі класс баяна, напрыклад, цудоўна адпрацоўвае Вячаслаў Мурашкевіч са сваімі вучнямі, дык з харэаграфіяй зараз — праблемы: за некалькі апошніх гадоў у школу прыйшоў адзін малады спецыяліст.

У райцэнтры я сустрэла Алену Пагіба. Яе называюць тут мясцовай Мансерат Кабалье. Голас у дзяўчыны надзіва чысты. Побач з Аленай — дасведчаная фалькларыстка Лілія Рэзкіна. “Глейна” — так называецца іх фальклорны гурт. Збіраюць выключна старадаўнія песні, дэманструюць сапраўдны гарлавы спеў, што з’яўляецца вялікай рэдкасцю...

Салістка Алена Пагіба.

Дырэктар раённага метадцэнтра Валянціна Даніленка распавядае, што ўстанова яе слаўная не толькі “Глейнай”: тут ладзіцца навучанне кадраў, праходзяць семінары для маладых спецыялістаў, арганізоўваюцца стажыроўкі і метадычныя дні. І вясковыя святы — таксама клопат метадыстаў. Днямі ў раёне прайшоў фестываль “Гарадоцкая скарбонка”: у кожным аграгарадку і буйным сяле гучалі прыпеўкі, народныя песні, інструментальная музыка.

— Урэшце ён вярнуўся дахаты,— смяяўся дырэктар раённага Дома рамёстваў Васіль Сіманковіч.— Думалі, не дачакаемся. А раптам у дальняй дарозе што-небудзь сапсуецца? Нічога! Цэленькі.

Калекцыя ткацкіх вырабаў пабывала ў Венесуэле. Што яшчэ новага ў знакамітым на ўвесь свет Доме рамёстваў?

Дырэктар дбае аб рамонце будынка, якому 100 гадоў. Народныя майстры развіваюць сваё майстэрства і вучаць старадаўнім традыцыям мясцовую дзятву. Лоза- і саломкапляценне, ткацтва, вышыўка, ручнікі — усё гэтае багацце буяе фарбамі і прыгажосцю.

— Кіруюць гурткамі майстры, — тлумачыць дырэктар. — У народны клуб “Вытокі” ўваходзіць 39 умельцаў. Самая знакамітая наша ткачыха Марына Гушча з калекцыяй ручнікоў пабывала ў Венесуэле. Гэта яе ткацкі станок так уразіў замежнікаў.

Вольга ЯГОРАВА,
наш спецкарэспандэнт
Мінск — Гарадок — Мінск
Фота аўтара