(Старая байка на новы лад)
І
Дзесьці ў вёсцы, з самых ціхіх,
Зранку быў перапалох:
Знік казёл у Цімашыхі,
Знік з хвастом і парай рог.
Участковы быў пануры:
“Не было таго ражна!
Мо даўно казёл без шкуры,
Толькі поліўка адна...”
Але ж трэба, як вучылі,
Справу зладзіць-разабраць.
Так, з павагаю сачылі,
Як пайшоў дазнанне браць.
“Дзе што бачыў? Альбо чуў што
Пра прапаўшага казла?” —
Ды дарэмна, ды без сэнсу,
Згуба часу тут была.
Але бабу абнадзеіў —
Тая ў краму — за вінцом...
Не, не быў ён ліхадзеем —
Вузел развязаць з казлом.
Ад малога да вяліка —
Кожны ў курсе быў жыхар.
І ад шэпту ды ад крыку —
У паветры кіпень-вар.
ІІ
Жыў у вёсцы Ваня Сівы,
Ён на ферме працаваў.
Меў жа нос, як тую сліву,
Бо ён шклянкі не мінаў.
Кожны вечар быў “пад мухай”,
Ранкам — крышачку “касіў”,
Але скотнік быў ён “з рухам” —
Працаваць хапала сіл.
Жонцы беднай аж агоркла
Гыркаць, лаяць, ушчуваць...
І таму яна замоўкла —
Што настрой сабе псаваць?
Добра ведалі вяскоўцы,
Як пакутаваў Іван.
Калі трэба “сенца”, “дроўцы”,
Ваню згодзяць за стакан.
ІІІ
У суседняй вёсцы — танцы:
Моладзь грамадой туды.
Танчаць там, бы афрыканцы,
Ім няма другой бяды.
А пасля ўжо — развітанкі,
Плыннасць провадаў дамоў,
Каб маглі яшчэ каханкі
Абмяняцца парай слоў.
Вось — адзін з хлапцоў удалых.
Назавём яго Сымон.
Быў дзяцюк даволі сталы,
І не лез ён на ражон.
Так, ён жыў далекавата —
Ў вёсцы, дзе казёл прапаў,
Дык з каханай каля хаты
Доўга бавіць час не стаў.
Ды і зранку заўтра праца —
Трэба, як хутчэй, дамоў...
Як бліжэй, на тую трасцу,
Праз пагост Сымон пайшоў.
Раптам, проста пад нагамі,
Правалілася зямля...
Момант! Хлопец на дне ямы, —
Ды абжытая яна?!
Нечакана там сустрэўся
Са свавольнікам-казлом,
Нават крышку абагрэўся
Недухмяным тым цяплом.
IV
Так сядзелі да світання,
Мерзлі ў яме для хаўтур,
Покуль п’яны скотнік Ваня
Песню не завёў, як тур.
Хлопец-хват пазнаў умомант
Забулдыгу-пастуха,
Крыкнуў гучна, на ўвесь голас:
“Кінь у яму мне кнута!”.
Ваня крышку разгубіўся,
Але просьбу ўсё ж прыняў:
Кінуў хлопцу кнутавішча
Ды цягнуць ўгару пачаў.
V
А Сымон жа без гумору
Ні хвіліначкі не жыў.
Вось і “адмачыў умору”:
“Сябра” першага абвіў.
Цягне Ваня, цяжка крэхча...
Што за ліха ды бяда?!
Голас быццам чалавечы —
Ды хвост, рогі, барада?!
Борздка кінуў кнутавішча,
Ды дадому лататы!
Там пад коўдру, бы ў нарышча!
І адтуль — больш нікуды...
Кажа жонцы: “Чорта бачыў!
Ледзь мяне ён не схапіў!
Гэта, мабыць, ужо “з гакам”
Я гарэлачкі папіў”.
VI
Зух малы — сынок Івана —
Справу хутка зразумеў.
Участковаму ад рання
Далажыў ён, як умеў.
Хуткай дзеяй — вызваленне
І Сымона, і казла.
Было шчырае здзіўленне,
Нават спрэчка там была...
VII
Ну, а Ваня з таго часу —
Ані кроплі не бярэ.
Піць не можа нават квасу —
Быццам чорт нутро дзярэ.
Як сустрэне дзе Сымона —
Жартам грозіць кулаком,
І часцей п’е чай з лімонам,
Альбо каву з малаком.