Чарговая сустрэча ў рамках рубрыкі "Рэдакцыя плюс..." адбылася з народным мастаком Беларусі Леанідам Дзмітрыевічам Шчамялёвым у ягонай майстэрні. Што сказаў майстар пра час, краіну, прызначэнне мастака і ўласныя прыхільнасці ў творчасці, чытайце ў наступных нумарах "К".

стане адной з галоўных адметнасцей сёлетняга ХХІ Мінскага Міжнароднага кінафестывалю "Лістапад", што распачаўся ўчора і завершыцца 14 лістапада. У ім прадстаўлены 23 стужкі — ігравыя, дакументальныя, анімацыйныя.

Фота са старонкі Навагрудскага турысцка-інфармацыйнага цэнтра гэтым тыднем абляцела ўвесь Байнэт і спарадзіла бурныя дыскусіі. Як бачым, выгляд Касцельнай вежы замка ў старадаўняй сталіцы Вялікага Княства Літоўскага страціў знаёмыя абрысы і прырос новай цэглай. Чаму менавіта так было вырашана зрабіць кансервацыю? Чытайце пра гэта ў наступных нумарах "К".

Хацелася б пачаць з нібыта рытарычнага пытання: што трэба жыхару Беларусі, каб вольна падарожнічаць па сваёй краіне? Здавалася б, дастаткова толькі жадання. Калі яно ёсць, тады і фінансавы аспект не такі ўжо і важкі: заўсёды можна дабрацца да той або іншай гістарычнай славутасці калі не на сваёй машыне ці аўтобусе, то на папутцы. На жаль, насамрэч не ўсё так проста.

Скажыце шчыра, ці змяняецца ваша стаўленне з нейтральнага на скептычнае, калі вы чуеце ў адной звязцы словы “сацыяльныя сеткі” і “культура”? Для мяне нейкай мяжы непрыняцця ў гэтым плане няма: я не пагаджуся, што масавасць альбо даступнасць такіх медыя зробяць культурнай прасторы “мядзведжую паслугу”, пазбавіўшы яе налёту элітарнасці.

Як мне падаецца, чалавек пачынае граць тую музыку, якой яму ў жыцці не хапае. Патрэба ствараць музычны твор нараджаецца тады, калі сярод існай навакольнай музычнай культуры адсутнічае тое, што хацелася б слухаць. Калі б у 1997 — 1998 гадах узнік гурт, падобны да “Старога Ольсы”, я стаў бы ягоным фанам, ездзіў бы на яго канцэрты, працягваў надалей калекцыянаваць старыя інструменты, і нават не задумваўся б пра ўласную канцэртную практыку…

Ці патрэбны нам супергероі ў культуры? Скажам, у горадзе Мінску? А ў рэспубліцы наогул? Лепш без іх, бо цалкам дастаткова штодзённай дзейнасці, якая таксама прынясе свае вынікі? Проста, вынікі з’явяцца пазней, чым патрэбна, калі вада падточыць-такі камень. У такім выпадку я заўжды непакоюся пра тое, каб згаданае “пазней” не спазнілася настолькі, што і вынікі акажуцца марна страчаным часам.

З юрыдычнага гледзішча самалёт, як і карабель, з’яўляецца тэрыторыяй краіны, якой ён належыць. Такім чынам, для пасажыра “Белавія” Беларусь пачынаецца не ў час прызямлення ў нашым аэрапорце і нават не тады, калі самалёт уваходзіць у паветраную прастору краіны, а як толькі вандроўнік ступае на борт лайнера. Уражанне ж ад краіны наведання пачынае фарміравацца ў замежніка з таго моманту, як ён бачыць беларускі самалёт. Гэта не навіна. Нездарма, зыходзячы з логікі менеджменту, дызайнеры імкнуцца рабіць лагатыпы авіякампаній ды расфарбоўку самалётаў не толькі інфарматыўнай, але і вобразнай.

Міжнародны навукова-практычны семінар “Інтэграцыйны падыход у кіраванні аб’ектамі сусветнай спадчыны” вонкава нагадваў чарговую “V.I.P.-тусоўку” для вузкага кола прафесіяналаў. Прынамсі, такую атмасферу стваралі шыкоўныя неакласіцыстычныя інтэр’еры Штаб-кватэры СНД, дзе праходзіла першае з пасяджэнняў. На наступны дзень шаноўныя госці з Арменіі, Азербайджана, Літвы, Расіі, Украіны перамясціліся ў Нясвіж, дзе ў значнай меры ўжо адноўлена радзівілаўская раскоша... Тым не менш, семінар не стаў “пратакольным” мерапрыемствам, якое ставіць за мэту засведчыць, што і ў нас ёсць чым ганарыцца. Многія з узнятых на яго пасяджэннях праблем маюць самае непасрэднае дачыненне да нашай не надта шыкоўнай пакуль паўсядзённасці.

Сёння — пра Германавічы. Дакладней — пра ўстановы культуры гэтай выбітнай вёскі. А адметная яна не толькі велічным касцёлам Перамянення Пана, узведзеным напрыканцы XVIII стагоддзя. На сёння ў палацы Шырыных, колішніх уладальнікаў паселішча, месціцца Германавіцкі музей культуры і побыту з унікальнай калекцыяй работ Язэпа Драздовіча — адзін з асноўных аб’ектаў нашай увагі пад час гэтага аўтапрабегу. Апроч усяго, жывуць і працуюць тут вельмі адметныя людзі-творцы, сустрэча ды размова з якімі для журналістаў — як шчаслівая знаходка. Ніяк не маглі адмовіць сабе ў гэтым задавальненні.

Паведамленні пра музейныя праекты, зробленыя сумеснымі намаганнямі спецыялістаў з розных краін на гранты Еўрапейскага саюза або Праграмы развіцця ААН, ужо сталіся ў нашай газеце звыклымі. Згадаю хоць бы адзін такі прыклад, пра які “К” пісала не так даўно: Гудзевіцкі літаратурна-краязнаўчы музей, што ў Мастоўскім раёне Гродзенскай вобласці, атрымаў пад свой праект каля 200 тысяч еўра і цяпер можа пахваліцца новай экспазіцыяй ды сучасным тэхнічным абсталяваннем у музейных залах… Так, Гродзеншчына ў гэтым плане — рэгіён унікальны: міждзяржаўныя сувязі тут — сталыя ды моцныя, а праекты ладзяцца літаральна ў кожным раёне і ў розных сферах — пачынаючы ад сяброўства на ўзроўні народных калектываў ды заканчваючы міжнароднымі фестывалямі і сумеснымі праектамі. Але ж і ў самім Гродне не спяць у шапку. Напрыклад, у літаратурным аддзеле Гродзенскага дзяржаўнага гісторыка-археалагічнага музея (так цяпер называецца былы Музей імя Максіма Багдановіча пасля рэарганізацыі ўстановы) сёння завяршаецца праект па адной з праграм трансгранічнага супрацоўніцтва. Натуральна, прайсці міма падобнага досведу нельга…

Калі вы лічыце, што фальклор у сучасным горадзе — гэта нешта цікавае старэйшаму пакаленню, то, мабыць, маеце на ўвазе Германію. Калі мяркуеце, што фальклорны рух — маладзёжная субкультура, то, хутчэй за ўсё, вам знаёмыя беларускія і польскія рэаліі. Калі з фальклорам у вас асацыююцца дзяржаўныя святы ды вялікія фестывалі на адкрытым паветры, то вы згадваеце Прыбалтыку. У Скандынавіі ж носяць народныя строі на дзяржаўныя і сямейныя ўрачыстасці, але фальклорная музыка не мае велізарнай папулярнасці, як у Літве ды Латвіі. Польскія і шведскія рэаліі прапаную параўнаць на прыкладзе двух фестываляў.

Адной з вартасцей Месяца фатаграфіі ў Мінску стала магчымасць цеснага знаёмства з маладой беларускай фатаграфіяй. Тры персанальныя выстаўкі — Віктара Гіліцкага, Аляксандра Веледзімовіча, Аляксея Шлыка і Алега Шоблы (аўтараў, чые работы вядомыя не толькі нашай публіцы), — мультымедыйная прэзентацыя праекта “Сонны лес” Міхаіла Лешчанкі і таго ж Шлыка, выстаўка дзіцячай фатаграфіі з Паставаў — падзеі злучыліся ў блок, які дае ўяўленне пра тэндэнцыі ў гэтым сегменце.

Карціны Мікалая Шкута, дацэнта кафедры выяўленчага мастацтва мастацка-графічнага факультэта Віцебскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя П.М. Машэрава, вядомыя не толькі віцебскім аматарам жывапісу. Работы мастака неаднаразова экспанаваліся ў сталіцы нашай рэспублікі, Расіі, Польшчы, Эстоніі, Германіі, Ізраілі, Вялікабрытаніі. Многія нашы суайчыннікі і грамадзяне суседніх краін могуць пахваліцца тым, што папоўнілі свае прыватныя калекцыі яго жывапіснымі акварэлямі.

“Тата” — так назвалі новы спектакль у Нацыянальным акадэмічным тэатры імя Янкі Купалы паводле п’есы Дзмітрыя Багаслаўскага “Ціхі шоргат сыходзячых крокаў” (у новым перакладзе — “Ціхі шолах развітальных крокаў”).

Індэкс празрыстасці акрэсліваецца градусам адкрытасці і шчырасці соцыуму. Ён выступае катэгорыяй меры балансу і дысбалансу, напоўненасці і пустэчы, названага і ўяўнага. Гэтай жа мерай вымяраецца сусвет у мастацтве шкла. Шкло — амаль адзіны прыродны матэрыял, здольны адкрываць прыхоўваючы, даючы магчымасць дакрануцца — нават без тактыльнага дотыку.

Гэтыя словы належаць Аляксандру Пятровічу Мазалёву, таленавітаму беларускаму жывапісцу, графіку і педагогу, які ў час Вялікай Айчыннай прайшоў цяжкі шлях мужнага падпольшчыка ды вязня фашысцкіх канцлагераў, а скончыў сваю вайну гвардыі радавым Чырвонай арміі. І, нягледзячы на цяжкае раненне ў галаву, — да канца свайго нядоўгага жыцця працягваў рабіць улюбёную справу: маляваць Радзіму ды выхоўваць маладое пакаленне мастакоў…

На Касцюковіччыне прайшоў VIII Раённы фестываль народнай творчасці “Крыніца душы”.

Цяжка сказаць, якім было б жыццё ў аддаленых і маленькіх населеных пунктах нашага раёна без, напрыклад, аўтакрамы, перасоўнай пошты… А што рабіць, калі хочацца пачытаць новую кнігу, пагартаць часопіс, а бібліятэкі паблізу няма? У такіх выпадках жыхарам Маларытчыны на дапамогу прыходзіць бібліобус, або, як яго яшчэ называюць, бібліятэка на колах. Без яе вясковы побыт цяпер ужо і ўявіць цяжка.

На пытанні “К” адказвае новы дырэктар Гомельскай абласной універсальнай бібліятэкі імя У.І. Леніна Марына РАФЕЕВА. З ёй мы пазнаёміліся на II Міжнародным кангрэсе “Бібліятэка як феномен культуры”. Марына Сяргееўна прыехала ў Мінск, каб распавесці калегам пра абласны конкурс прафесійнага майстэрства як спосаб творчай самарэалізацыі — дадатак да Рэспубліканскага спаборніцтва “Бібліятэка — асяродак нацыянальнай культуры”… Сустрэча ў кангрэсаўскіх кулуарах перарасла ў інтэрв’ю пра надзённы клопат устаноў сферы на Гомельшчыне.

— Мастацтва — гэта такая таямніца, якую нельга выказаць словамі. Тэхналогіі, выкарыстанне электронікі, разнастайнай “разумнай машынерыі” будзе, безумоўна, удасканальвацца і прывядзе да неверагодных вынікаў. Але мяне больш за ўсё хвалюе не тое, ці заменіць машына чалавека, а — сам чалавек. Ці не будзе ён, калі пойдзе па машынізаваным шляху, пакутаваць? Ці не акажацца прыгнечаны стан ягонай душы?..

Як пяецца ў адной вядомай сучаснай песні, “галоўнае — не што, а як”. Пра гэтую зусім не новую ісціну мне падумалася, калі суботнім вечарам у айчынным шоу “100 мільёнаў” на канале Агульнанацыянальнага тэлебачання двое маладога веку мужчын хаатычна перакладалі тоўстыя пачкі з грашовымі знакамі са стойкі на стойку. Яны спрабавалі адгадаць, якое ж слова рускай мовы абазначае беларускае “крэйда” (так, менавіта адгадаць, а не прыгадаць). Варыянты адказаў: “стол”, “карандаш”, “мел”, “фломастер”. Вам патрэбна хвіліна на роздум?

Даведаўся і парадаваўся: пасля двухгадовага рамонту 27 верасня адкрыўся Хоцімскі раённы гісторыка-краязнаўчы музей. Даўно там не быў. Патэлефанаваў і дазнаўся, што два супрацоўнікі (столькі іх пасля аптымізацыі) заняты з экскурсантамі, а кіраўнік Надзея Барадзіна паехала ў Магілёў па дамову аб камерцыйнай выстаўцы. Музей працуе напоўніцу, у тым ліку — і на перспектыву.

21 лістапада "Беларускія песняры" далі вялікі канцэрт у мінскім Палацы Рэспублікі ў суправаджэнні "Lipnitsky Show Orchestra". Прапануем фотарэпартаж з падзеі.

Сёння ў сталічным кінатэатры "Перамога" адкрываецца выстаўка пад такой назвай. На ёй будуць прадэманстраваны кадры з фільмаў, месцамі здымак якіх станавіліся перліны беларускага дойлідства. А пасля вернісажу ў рамках фестывалю "Лістапад" адбудзецца паказ адной з такіх стужак — польскай карціны "Пан Тадэвуш" 1928 года.

— Пасля невялічкага перапынку наша краіна вяртаецца на Венецыянскі біенале. Налета найбуйнейшая ў свеце выстаўка сучаснага мастацтва займее Нацыянальны павільён Рэспублікі Беларусь. А першым крокам да яго стварэння стаў конкурс куратарскіх канцэпцый, аб’яўлены 5 лістапада.