Утрымальнік сям’і. Алей. 2007.
Інжынер Пітэр Хіксан, жыхар невялікага гарадка Петэрбораў, што непадалёк ад Лондана, меў рэнамэ таленавітага жывапісца. Захапляўся работамі Стэнлі Спенсера, Джона Канстэбля, Уільяма Тэрнера, Клода Манэ… Пераезд
у Беларусь цалкам змяніў ягоны лёс, у тым ліку і творчы.
Пітэр Хіксан жыве ў Магілёве ўжо больш за дваццаць гадоў. Упершыню ён апынуўся тут у 1970-х — у якасці інжынера-стажора на заводзе «Хімвалакно». Ажаніўся з перакладчыцай-беларускай, з’ехаў у Англію. Але ў канцы 80-х па просьбе жонкі вярнуўся на яе радзіму назаўсёды. Тады ў творчасці Хіксана і пачаўся новы — беларускі — перыяд, калі мастаком былі ўвасоблены рэаліі даволі важнага адрэзку нашай гісторыі. Нельга сказаць, што Хіксан раптам стаў патрыётам чужой краіны, ён паказваў у сваіх творах наша жыццё такім, якім яго бачыў. Першым часам мастак перажываў надзвычай моцную ўнутраную барацьбу, нават адчай з-за нязвыклай для яго навакольнай рэчаіснасці. Пра гэта сведчаць яго раннія творы беларускага перыяду, у якіх выразна адчуваецца эмацыянальны складнік — бурная экспрэсія пачуццяў, нават нейкая безвыходнасць. «Я перажыў сапраўдны шок падчас пераходу ад Савецкай Беларусі да Рэспублікі, — узгадвае Пітэр. — Перабудова, карткавая сістэма, прадукты па талонах — гэта быў суцэльны сумбур, землятрус у прыватным жыцці і ў грамадстве…» У палатне «Утрымальнік сям’і» мастак не развівае сюжэт у глыбіню карціны (уся выява размешчана на адной плоскасці), такім чынам нібы падкрэсліваючы адначасовасць перажыванняў аўтара і гледача. Але нязменныя сімвалы надзеі — птушкі, якіх так любіць украпваць у свае творы мастак у выглядзе колеравых плям і сэнсавых акцэнтаў, не дазваляюць думкам назіральніка канчаткова згубіцца ў плыні ўвасобленых ім падзей.
У маштабным творы «1992 год» мастак выявіў унікальны погляд на сітуацыю ў краіне, бо перажываў яе не толькі знутры — як удзельнік, але і звонку, са свайго досведу англічаніна. Супярэчлівы каларыт карціны з кантраснымі пераходамі ад цёмна-шэрага да прамяніста-ружовага падкрэслівае ўнутраны неспакой аўтара, але адначасова — яго імкненне да душэўнай раўнавагі.
Апошні твор гэтага перыяду — «Сейбіт» — увасобіў тагачасную пазіцыю мастака, сугучную вядомаму выслоўю: «Што пасееш, тое пажнеш». Гэтым правілам Пітэр кіраваўся на працягу сваёй амаль 50-гадовай творчай дзейнасці. Галоўны герой карціны — ён сам, бацька і мастак. Роля сейбіта, які прыносіць доўгачаканыя плады любові, дабра і надзеі, выяўлена ў гэтым творы ў характэрных вобразах.
Далейшае развіццё творчасці мастака ўжо не залежыць ад калізій яго будзённага жыцця. Тонкія стылістычныя эксперыменты, філасофскія назіранні характэрны для яго сённяшніх работ. У сваім «Зімовым краявідзе» Хіксан, малюючы адну з магілёўскіх вуліц, распрацоўвае асабістую формулу гарадскога пейзажа. У простым сюжэце мастак змог перадаць рамантычнасць зімовага беларускага горада, горада, які захоўвае ў сабе і асаблівыя моманты яго ўласнай біяграфіі. Пітэр Хіксан знаходзіць крыніцу натхнення абсалютна ва ўсім, што акаляе яго: ці то гэта закаханыя або юнакі-графіцісты, ці то веласіпедыст або пакупнік кветак...
Тонкі філосаф і пісьменнік, мастак і рамантык, Пітэр Хіксан піша так званыя short stories — кароткія гісторыі — як на паперы, так і на палатне. У асноўным гэта яго назіранні-развагі — пра сябе, пра чалавека ўвогуле, пра мастацтва. Для Пітэра ўсё ўзаемазвязана, бо, як напісана ў адным з яго апавяданняў, «мы — гэта ўвасабленне нашага досведу, таму што з’яўляемся часткай усяго існага, хоць часам таго і не ўсведамляем».
Гэты творца стварае свае работы не для ўпрыгажэння інтэр’ера: у першую чаргу яны павінны нешта гаварыць гледачу, нават «крычаць». «Мне хацелася б дасягнуць такога стану, калі б я мог маляваць гэтак жа лёгка, як дыхаю, размаўляю ці адчуваю», — гаворыць Пітэр Хіксан.
Марыя Міхайлава