Шэкспір у «Каралі Ліры» выкладае сама менш паўтузіна чалавечых трагедый; найбольш буйныя па маштабе — караля Ліра і графа Глостэра. Абодва ў веку, абодва (праўда, у рознай меры) страцілі пачуццё рэальнасці, аказаліся даверлівымі, купіліся на самую непрыхаваную і відавочную ману. Першы — пад уплывам і ў прысутнасці шырокай публікі: у пастаноўцы Мікалая Пінігіна сцэну падзелу маёмасці Ліравы дочкі прыпадабняюць да ток-шоу — дужа спанатрана спаборнічаюць, прамаўляючы ў мікрафоны. Другі — накручаны плеткарамі і пэўнай блізкасцю да каранаванага ўладара: Эдмунд, рыхтуючыся падступіцца да бацькі з фальшывым лістом брата Эдгара, гатуе локшыну і просталінейна (літаральна) упрыгожвае ёю графа Глостэра. Гаворка ідзе пра старую завядзёнку дзяржаўцаў настолькі адцягнуцца, адкаснуцца ад падуладных, што самыя набліжаныя мусяць трымаць уладароў у няведанні і «акуратненька маўчаць»? Дык гэта з’явы шараговыя, распаўсюджаныя, сёння з іх нават драмы не выціснеш, адзін фарс. Эдмунд лістом сцелецца, вужакам круціцца, ажно паставай сваёй нагадвае пра крыўду нараджэння (незаконны сын, пабочны), але ж таксама мае права, бо, прынамсі, не горшы. Нам хочуць давесці, што справядлівасць не аднаўляецца праз злачынства? Яшчэ як аднаўляецца (сведчыць акцёрская пераканаўчасць Івана Труса), дый сам Шэкспір гэта сцвярджае вуснамі Ліра, прапануючы Кардэліі ўзяць «сваю праўду сабе ў пасаг».
Можна здагадацца, што Лірава каралеўства маленькае, а кароль асвойтаўся з вялікай славай, таму памагатыя налаўчыліся любую імітаваную дзейнасць выдаваць за важную дзяржаўную; што не гранічная скнарлівасць патрабуе ад Ліравых дачок ашчаджаць кожную драбніцу, а натуральная нястача, бо «нівы залатыя, / квяцістыя прасторы сенажацей» вымагаюць надта вялікіх высілкаў па ўтрыманні ў апісаным стане. Верагодна, вінаваты час і норавы: паколькі нашы колішнія бойкі з французамі скончыліся стварэннем мемарыялу на Бярэзіне, а пагроза застаецца хіба ў выглядзе высокай моды і высокай кухні, здарэнне з Лірам, які сам сябе пазбавіў кароны і гонару, выпадак з Глостэрам, што даў веры падступніку і аніяк не парупіўся праверыць сынаў данос на сына, сёння выдаюць бадай на асабістыя трагедыі старчакоў. Альбо так: трагедыі падманутай, зняважанай, прыніжанай старасці. Аднак заглыбіцца ў іх не выпадае ні Віктару Манаеву (кароль Лір), ні Алегу Гарбузу (граф Глостэр): як кволай пазалотай іржы, пастаноўка зіхаціць паблажлівай рэжысёрскай іроніяй. У сцэне буры сам Лір накідае на вентылятар папкорн — так плойма са ста рыцараў світы ўвасабляецца ў просьбу пра «крыху цяпла і сонца»? Альбо ў тое, што неба не запаліць у каралі «высокі гнеў»? Графу Глостэру дзелавіта выдзіраюць вочы; чырвоныя (крывавыя?) яблыкі адпавядаюць памерам садавіны, каб відаць было з апошняга шэрагу партэра; узнагароднае золата Глостэра (за тое, што адвялі на выспу) сур’ёзна вылузваецца з кішэні, але паблажліва адскоквае ад сцэны. З шэкспіравых інтрыг і матывовак так дыхтоўна выціснуты страх, каханне, прага помсты і асалоды, а з інтанацый — горыч, прыўзнёсласць і шчырасць, што ўся сцэнічная дзейнасць зведзена да працэсу ўпарадкавання і ахвярапрынашэння — увасаблення славутай «сухой рэшты».
На «Караля Ліра» трывала адгукаецца глядацкая цікаўнасць: якім манерам ходзяць па сцэне, ува што адзетыя-абутыя, як існуюць, як дзеляць... І наколькі рэжысёрскае шчыраванне над матэрыялам п'есы не дайшло да яснага чаканага вырашэння, настолькі мастачка Кацярына Шымановіч прапануе і ўвасабляе ўласную драматургічную лінію славутай п’есы, дзе прыўкрасныя кабеты ў яркіх сукнях і высокіх мядзведжых шапках хаваюць грудзі за стылізаванымі гаржэ — звыклымі дэталямі рыцарскага ўбору. (І яны, жанчыны са зброяй, налаўчоныя жыць па-мужчынску, у бойцы за каханка Эдмунда цягаюць адна адну за валасы?! І чыёй гэта воляй раптоўна забыліся на ўсё, чаму навучаныя з дзяцінства? А мо так увасобілі каралеўскі праклён: «Яна учэпіцца ў твой воўчы твар / Зубамі, кіпцямі...») Упаляваныя зайцы ў Ліравых лоўчых панавешаны як вялізныя нязручныя бірулькі (альбо для палявання, падпарадкуючыся каралеўскай бздуры, стварылі ўніформу?). Карта каралеўства трымаецца на стужцы вэлкро і з характэрным гукам падзяляецца на патрэбную колькасць кавалкаў; вытворчая альбо пастановачная іронія суправаджае паказальную каралеўскую дзяльбу, бо ці не кожная рэч разрываецца, разымаецца і распадаецца толькі на дзве (падрыхтаваныя) часткі (выдае, што адну з дачок нават пад увагу не бралі і ўсё вырашылі, ведаючы яе шчырую натурыстасць?); апошнім у шэрагу стае тронны фатэль караля — Ганэрылья і Рэгана, абмяняўшыся трывожнымі рэплікамі, вельмі эфектна расцягваюць кавалкі (і надта шкада, што гэты эфект не замацаваны працягам). Велізарныя (пад каласнікі) рухомыя панэлі ўтвараюць і вельмі проста перакройваюць сцэнічную прастору — няўтульныя высокія пакоі імгненна адкрываюць умоўную далячынь. У кожнай дзірцы, прасвідраванай на панэлях з пэўнай паслядоўнасцю, утрымліваецца кавалак трубы — абрэзак, які адыграе ролю меча, такім чынам кожны ўмоўны пакой вокамгненна робіцца не ўмоўнай збройняй. Сучасная тэатральная эстэтыка ўтварае цэлую драматургію падобнага абрэзку: дзе можна яго падхапіць (ды паўсюль, дзе нешта будуецца), як можна яго ўжываць (спанатрана альбо як выпадковую зброю), якога кшталту бойку можна з ім спраўдзіць (дваровую сутычку, уплывовае змаганне за квартал або цэлае раённае каралеўства). Бойка абрэзкам трубы — невысакародная, часам подлая ці адмыслова падладжаная, абсалютна ў духу п’есы і так званай субкультуры. Але на сцэне кожнае скрыжоўванне труб суправаджаецца фанаграмным бразгатам мечаў. Свяжуткія Шэкспіравы ваяры пасля бою з французамі дэманстратыўна скідаюць сваю зброю ў скрыню — тыя самыя абрэзкі труб, але на траціну пафарбаваныя ў заўважны пунсовы колер. Такім чынам пунсавее нават залацістая іржа ўсюдыіснай іроніі?
...Жывыя шыхтуюць памерлых на вазках-пахавальнях — ага, трэба ж звесці трупы са сцэны! Але не. Блазен выносіць мяшэчак з абрэзкамі труб і кожны прымацоўвае як наверша да вазковых дзяржальнаў — такім чынам атрымліваецца крыж.
Па-над усімі блазен «акуратненька маўчыць» і акуратненька самаўкрыжоўваецца на адной з плоскасцяў між кавалкамі труб-патарчакаў. Сімвалічна. І фігурыста падціскае калені.
Ну, «на ўсякае шаленства не ўнаровіш». Верагодна, асабістыя трагедыі Шэкспіравых старых мусяць, нарэшце, саступіць месца — «нам, новым людзям». А нам, як пераклаў з Шэкспіра Юрка Гаўрук, «наўрад ці давядзецца столькі жыць, / і гэтак мучыцца, і так тужыць». Хіба іранізаваць.