Высокую драматычную ноту задала паказаная на адкрыцці «Ганна Карэніна» Дзяржаўнага акадэмічнага тэатра імя Вахтангава. Спектакль у пастаноўцы літоўскай харэографкі Анжалікі Холінай уразіў найперш бліскучым акцёрскім выкананнем, дзівоснай арганікай цела-думкі, дакладнасцю музычна-харэаграфічнай драматургіі. Аднак наяўнасць у танцавальным тэксце цытатных украпванняў са шматлікіх балетных версій знакамітага рамана (асобныя позы высакароднай Ганны ў выкананні Маі Плісецкай, разгульная «свецкая чэрнь» са спектакля Барыса Эйфмана, сцэна скачак па матывах адпаведнага эпізоду з пастаноўкі Аляксея Ратманскага і інш.) не спрыяла арыгінальнасці аўтарскага выказвання.
Неадназначныя ўражанні пакінуў «Вій» Раду Паклітару, створаны ў суаўтарстве з украінскім кампазітарам Аляксеем Родзіным. На мой погляд, гэта самы няўдалы спектакль, увасоблены знаным харэографам падчас яго кіраўніцтва «Кіеў мадэрн-балетам». Сюжэт гогалеўскай аповесці ў ім пададзены як сціслы пераказ — схематычны і падобны да разбітага люстэрка, аскепкі якога так і не складваюцца ў дзейсна-драматургічнае цэлае. Як і ў іншых сваіх пастаноўках, Паклітару наблізіў дзеянне «Вія» да сучаснасці: семінарысты тут «адрываюцца» ў начным клубе, Панначка ператвараецца ў ракавую спакусніцу, а Хама Брут — у неразборлівага ў любоўных прыхільнасцях юнака. Аднак гэтыя змены носяць знешні, «касметычны» характар, бо ў балеце адсутнічае галоўнае — арыгінальная аўтарская канцэпцыя, якая б дазволіла па-іншаму зірнуць на хрэстаматыйны сюжэт. Далёкім ад сучаснасці паўставала сцэнаграфічнае вырашэнне (мастак па касцюмах Дзмітрый Курата, па святле — Алена Антохіна), нягледзячы на выкарыстанне перадавых тэхналогій. Відэапраекцыі на таямніча падсвечаным кубе, 3D-мэпінг (відэакантэнт Вольгі Нікіцінай) адсылалі да візуальнай стылістыкі танцавальных тэлешоу і не прыўносілі нічога новага ў сэнсавую прастору спектакля. І самае галоўнае — у балеце вельмі не хапала дзейснага, арыгінальнага па лексічных фарбах танца. Рухі артыстаў простыя, часам ілюстратыўныя і пабудаваныя на знаёмых па іншых работах Паклітару прыёмах, якія гадоў дзесяць таму ўспрымаліся як знаходкі, а сёння выглядаюць аўтарскімі клішэ.
Працэс вельмі інтэнсіўнай псіхафізічнай камунікацыі апынуўся ў цэнтры ўвагі бельгійскага харэографа Яна Мартэнса. У спектаклі «Sweat baby sweat» пастаноўшчык даследуе стан блізкасці праз няспынны цялесны кантакт выканаўцаў (Кімі Лігвоэт і Сцівен Мішэль): яны цягам гадзіны выконваюць складаныя рухі і акрабатычныя падтрымкі, не перастаючы трымацца адно за аднаго.
Дзівосным спалучэннем традыцыйнай культуры і сучаснага пастаноўчага мыслення запомніўся спектакль «Oskara» кампаніі Kukai Dantza (Іспанія). Уяўленне пра іспанскае харэаграфічнае мастацтва ў нас пераважна абмяжоўваецца фламенка. Аднак выступ Kukai Dantza адкрыў зусім іншы яго пласт — малавядомы танец краіны баскаў. Кампанія была заснавана ў 2001-м па ініцыятыве танцоўшчыка і балетмайстра Джона Мая Сейна, які задумаў ствараць харэаграфію на аснове нацыянальных традыцый з рознымі танцавальнымі стылямі і найноўшай тэатральнай эстэтыкай.
«Oskara» — міждысцыплінарны спектакль, пастаўлены Маркасам Мараў, вядомым іспанскім харэографам, тэарэтыкам драмы і стваральнікам танцкампаніі La Veronal. Мы ўбачылі вельмі прыгожае і сумнае відовішча, у цэнтры якога апынуўся ключавы для іспанскай культуры вобраз смерці. Рытуальнасць, характэрныя персанажы баскскіх міфаў (на сцэне час ад часу з’яўляюцца вялізныя таўстуны, прывіды без твараў і звераптушкі) тут арганічна пераплятаюцца з сучаснай візуальнай стылістыкай. Дзеянне пачынаецца ў стэрыльнай празектарскай, агароджанай белай заслонай і падсвечанай містычнымі промнямі, нібыта з іншага свету. На каталцы — аголены нябожчык, над якім схіліўся патолагаанатам, наводдаль — сталы мужчына ў дзіўнай позе. З гэтай змрочнай сцэны вырастае далейшы нелінейны сюжэт, падчас якога памерлы падымаецца з каталкі, апранаецца ў цывільнае і здзяйсняе адваротнае падарожжа ў жыццё. У фінале герой вяртаецца ў празектарскую і сам кладзецца на смяротны ложак.
Танцавальная мова спектакля ўражвае нешараговай своеасаблівасцю. Элементы нацыянальнага танца, contemporary dance, класічныя рухі, патэтычная жэстыкуляцыя, карагодныя рытуальныя кружэнні сплаўлены тут у ні да чаго не падобны харэаграфічны тэкст.
Міжнародны конкурс сучаснай харэаграфіі, цэнтральная падзея IFMC, прадставіў 31 работу з усіх рэгіёнаў Беларусі. Адметнасцю сёлетняга спаборніцтва стаў удзел не толькі пачаткоўцаў, а і сталых майстроў, першапраходцаў айчыннага contemporary dance. Сярод іх — вядомая віцебская харэографка Анастасія Махава (у замужжы Аркін) і Дзмітрый Куракулаў з адноўленым «ТАДам», у склад якога ўвайшлі студэнты Гродзенскага каледжа мастацтваў.
Галоўную ўзнагароду IFMC — спецпрэмію імя Яўгена Панфілава, што ўручаецца лепшаму харэографу, — атрымаў Ягор Яраш (Мінск). Выхаванец Мінскага каледжа мастацтваў, Ягор два гады працаваў у Нацыянальным акадэмічным народным хоры імя Цітовіча, а сёння працягвае адукацыю ў бакалаўрыяце Акадэміі рускага балета імя Ваганавай. Яго нумар «24» пра чалавека, які знаходзіцца ў перманентным стрэсе, бо затурканы бясконцай працай, аказаўся сталым і на дзіва арганічным. Экспрэсіўны маналог у пастаноўцы і выкананні Ягора настолькі ўразіў генеральную менеджарку Ballet Preljocaj Ніколь Сэйд, што тая запрасіла яго на стажыроўку ў Pavillon Noir з перспектывай далейшага супрацоўніцтва. Гэта першы падобны выпадак за ўсю гісторыю IFMC.
Адну з найлепшых конкурсных работ прадставіла Алена Лісная, выхаванка Майстэрні сучаснага танца пад кіраўніцтвам Міхаіла Камінскага (кафедра харэаграфіі БДУ культуры і мастацтваў). Мініяцюра «Ручное сонца» — вобразная, прадуманая да дробязяў, арыгінальная па ўзаемадзеянні танца і прасторы, руху і святла — заслужана атрымала спецпрэмію «За сэнсавае напаўненне танца». Паэтычнасцю, лірычным настроем, нібыта народжанымі гукамі «Месяцовага святла» Клода Дэбюсі вылучалася мініяцюра «Слухай унутранага піяніста» Яўгеніі Рамановіч (Гродна), адзначаная спецпрэміяй «Пастскрыптум».
На мой погляд, недаацэненай аказалася аднаактоўка Вольгі Рабецкай «4 сцэны» (Мінск), удастоеная 3-й прэміі. Арыгінальнасць лексічных фарбаў, кантрапункцірнае ўзаемадзеянне руху і відэашэрагу, эмацыянальная і інфармацыйная насычанасць вылучалі гэтую работу сярод іншых. Нават калі выканаўцы (Вольга Рабецкая і Андрэй Дзмітрыеў) знаходзіліся адно ад аднаго на значнай адлегласці, паміж імі адчувалася няспынная энергетычная сувязь. Значна слабейшай з мастацкага пункту гледжання выявілася праца «Цыкл» Аляксандры Дзямянавай (праект «We are art», Мінск), таксама адзначаная 3-й прэміяй.
Супярэчлівыя ўражанні выклікала мініяцюра «Ці... ці…» Дзмітрыя Бяззубенкі і Марыі Перасунька (кафедра харэаграфіі БДУКІ), удастоеная 2-й прэміі. Пры відавочнай музычнасці харэаграфічнай думкі і адметным гульнёва-іранічным змесце работа прайграла з-за аднастайнасці пастаноўчых прыёмаў і драматургіі: акрамя маніпуляцый з касцюмамі, на сцэне ніякіх зменаў не адбывалася.
У чарговы раз 1-ю прэмію атрымаў віцебскі Тэатр-студыя сучаснай харэаграфіі Дыяны Юрчанка. Не аспрэчваю ўнёсак харэографкі ў развіццё беларускага сучаснага танца, аднак яе творы больш адпавядаюць эстраднай стылістыцы, чым contemporary dance.
Нетрывіяльнасцю лексікі, змястоўнасцю дыялогу паміж выканаўцамі (Кацярына Ясюк і Алена Лісная) запомніўся дуэт «Пра кантакт» у пастаноўцы Кацярыны Ясюк (Майстэрня сучаснага танца пад кіраўніцтвам Міхаіла Камінскага), уганараваны спецпрэміяй ад Анжалікі Холінай. Кафедра харэаграфіі БДУ культуры і мастацтваў у чарговы раз прадэманстравала сябе каталізатарам новых імёнаў і цікавых пошукаў у галіне contemporary dance.
Віцебскі фестываль адбыўся ў 32-гі раз. Гэта фантастычная лічба, за якой паўстае не толькі гісторыя самога форуму, але і ўсяго беларускага сучаснага танца.