Да­ро­га пе­ра­мен

КА­ЛІ Ў СЯ­РЭ­ДЗІ­НЕ КРА­СА­ВІ­КА НА АД­МЫС­ЛО­ВАЙ ПРЭС-КАН­ФЕ­РЭН­ЦЫІ БЫ­ЛА ПРАД­СТАЎ­ЛЕ­НА ПРА­ГРА­МА СЕМ­ДЗЕ­СЯТ ДРУ­ГО­ГА ПА ЛІ­КУ ФЕС­ТЫ­ВА­ЛЮ, ПАД­АЛО­СЯ НА­ВАТ, ШТО ЎСЕ ГУЧ­НЫЯ СУС­ВЕТ­НЫЯ ПРЭ­М’Е­РЫ КІ­НА­СЕ­ЗО­НА АД­БУ­ДУЦ­ЦА МЕ­НА­ВІ­ТА Ў ГЭ­ТЫМ ТРАЎ­НІ. СЁ­ЛЕ­ТА ПРАД­СТАЎ­НІ­КІ МАС­МЕ­ДЫЯ, КІ­НА­БІЗ­НЭ­СУ І КІ­НА­МА­НЫ З УСЯ­ГО ЗЯМ­НО­ГА ША­РА ЛІ­ТА­РА­ЛЬ­НА АТА­КА­ВА­ЛІ КА­НЫ. З АСАБ­ЛІ­ВЫМ ІМПЭ­ТАМ ЯНЫ АТРЫМ­ЛІ­ВА­ЛІ АКРЭ­ДЫ­ТА­ЦЫЙ­НЫЯ БЭЙ­ДЖЫ І СТА­НА­ВІ­ЛІ­СЯ Ў БЯС­КОН­ЦЫЯ ЧЭР­ГІ Ў ГЛЯ­ДЗЕ­ЛЬ­НЫЯ ЗА­ЛЫ ЗНА­КА­МІ­ТА­ГА ПА­ЛА­ЦА ФЕС­ТЫ­ВА­ЛЯЎ НА ЎЗБЯ­РЭЖ­НАЙ КРУ­АЗЭТ. РЭ­ДАК­ТАР АД­ДЗЕ­ЛА КІ­НО НА­ША­ГА ЧА­СО­ПІ­СА БЫЎ АДЗІ­НЫМ У ГЭ­ТЫМ ГО­ДЗЕ ПРАД­СТАЎ­НІ­КОМ БЕ­ЛА­РУС­КІХ СМІ НА ФРАН­ЦУЗ­СКАЙ РЫЎ­ЕРЫ І РАЗ­АМ З ЗА­МЕЖ­НЫ­МІ КА­ЛЕ­ГА­МІ ПЕР­ШЫМ НА СВАЕ ВО­ЧЫ ПА­БА­ЧЫЎ ГА­ЛОЎ­НЫЯ ТРЭН­ДЫ СУС­ВЕТ­НА­ГА КІ­НО.

Ня­гля­дзя­чы на тое што Кан­скі фес­ты­валь па­куль не да­пус­кае ў кон­кур­сныя пра­гра­мы стуж­кі, фі­нан­са­ва­ныя анлайн-плат­фор­ма­мі і не прад­угле­джа­ныя да кі­нап­ра­ка­ту, сем­дзе­сят дру­гі фэст, на дум­ку мно­гіх экс­пер­таў, ві­да­воч­на, стаў важ­ным па­ва­рот­ным пун­ктам ад haute couture да prêt-à-porter у фес­ты­ва­ль­ным пра­гра­ма­ван­ні. Пе­рад мас­тац­кім ды­рэк­та­рам Цье­ры Фрэ­мо ў гэ­ты раз ста­яла асаб­лі­ва ня­прос­тая за­да­ча. Трэ­ба бы­ло ада­браць у кон­кур­сныя пра­гра­мы як ма­га бо­льш фі­ль­маў аўта­раў з гуч­ны­мі імё­на­мі і не за­бы­вац­ца пра тое, што но­вы час ужо на­сту­піў. Фрэ­мо вы­ра­шыў за­да­чу з ад­па­вед­най фран­цу­зу вы­тан­ча­най пры­га­жос­цю. Раз­ам з но­вы­мі стуж­ка­мі ўлю­бён­цаў кан­скай аўды­то­рыі ў га­лоў­ным кон­кур­се апы­ну­лі­ся не ра­ды­ка­ль­ныя фес­ты­ва­ль­ныя экс­пе­ры­мен­ты (сё­ле­та яны так­са­ма бы­лі, але не ў кон­кур­се і пра іх ні­жэй), а цал­кам са­бе жан­ра­выя кар­ці­ны, якія праз ко­ль­кі ча­су мо­гуць саб­раць у кі­на­за­лах год­ную ка­су.

Зна­ка­мі­тае аўтар­скае кі­но дру­гой па­ло­вы ХХ ста­год­дзя ру­ха­ла­ся ад­на­ча­со­ва з усім ча­ла­вец­твам. Леп­шыя стуж­кі Фе­дэ­ры­ка Фе­лі­ні, Інгма­ра Бер­гма­на, Андрэя Тар­коў­ска­га — кож­ная па-свой­му рас­па­вя­да­ла пра скла­да­ную гу­ма­ні­тар­ную пад­аплё­ку ўсіх зме­наў, якія ад­бы­ва­лі­ся з гра­мад­ствам у раз­ві­тых кра­інах і ро­лі асо­бы ў іх. У дзе­вя­нос­тыя аўтар­скае кі­но ста­ла бо­льш гер­ме­тыч­ным, ары­ента­ва­ным на ад­люс­тра­ван­не ўнут­ра­на­га све­ту мас­та­ка. Уз­ні­ка­ла плынь так зва­на­га фес­ты­ва­ль­на­га кі­но, ад­арва­на­га ад ка­мер­цый­на­га кі­нап­ра­ка­ту і не раз­лі­ча­на­га на ўспры­ман­не ша­ра­го­ва­га гле­да­ча. Фэст у Ка­нах, як і ме­рап­ры­емствы ў Ве­не­цыі і Бер­лі­не, стаў дэ­ман­стра­цы­яй аван­гар­днай кі­на­мо­ды. Кан­скія прэ­м’е­ры ў бо­ль­шас­ці не па­кі­да­лі пра­сто­ры спе­цы­ялі­за­ва­ных арт-хаў­сных кі­на­тэ­атраў, а гле­да­чы па­сту­по­ва пад­са­джва­лі­ся на тэ­ле­ві­зій­ныя фі­ль­мы, якія з па­чат­ку двух­ты­сяч­ных усё час­цей па­каз­ва­лі не­бла­гі мас­тац­кі ўзро­вень. На­рэш­це, пры­ход у фес­ты­ва­ль­нае кі­но ў якас­ці інвес­та­раў анлайн-плат­форм кан­чат­ко­ва хіс­нуў ма­ятнік у бок сту­жак для ма­ло­га экра­на. Вя­ду­чыя рэ­жы­сё­ры све­ту па­ча­лі пра­ца­ваць на тэ­ле­ві­зій­ную аўды­то­рыю.

Апра­ча та­го, па­між тры­ма га­лоў­ны­мі кі­на­фес­ты­ва­ля­мі кла­су «А» за­ўсё­ды існа­ва­ла кан­ку­рэн­цыя за гуч­ныя імё­ны. Аўтар­скае кі­но ў су­час­ным яго раз­умен­ні на­ра­дзі­ла­ся ў шас­ці­дзя­ся­тыя га­ды мі­ну­ла­га ста­год­дзя, Бер­лін, Ве­не­цыя і Ка­ны хут­ка ста­лі яскра­вы­мі сім­ва­ла­мі вы­со­ка­га кі­на­мас­тац­тва. Але па­сту­по­ва ме­на­ві­та Кан­скі чыр­во­ны ды­ва­нок стаў са­мым па­жа­да­ным. У апош­нія дзе­ся­ці­год­дзі Ве­не­цы­янскі МКФ, як і Бер­лі­на­ле, за­да­во­ль­ва­лі­ся ты­мі стуж­ка­мі, якія з не­йкіх пры­чын не маг­лі пе­ра­адо­лець вы­со­кія па­тра­ба­ван­ні кан­скіх ад­бор­шчы­каў. І праз па­ру га­доў усё рэ­зка змя­ні­ла­ся. Як тое за­ўсё­ды бы­вае ў кі­но, зме­ны пры­йшлі раз­ам з тэх­ніч­ным пра­грэ­сам: анлайн-плат­фор­мы, са­май буй­ной і ўплы­во­вай з якіх з’яў­ля­ецца аме­ры­кан­скі «Нэт­флікс», рап­там і на­заў­жды змя­ні­лі пра­ві­лы па­во­дзін на сус­вет­ным кі­на­рын­ку. Хат­ні пра­гляд і тэ­ле­ві­зій­ныя се­ры­ялы скла­да­юць ця­пер моц­ную кан­ку­рэн­цыю фі­ль­мам на вя­лі­кім экра­не, але якраз на апош­нія і скі­ра­ва­ны буй­ныя кі­на­фо­ру­мы. Кан­флікт інта­рэ­саў наўпрост ад­біў­ся на сус­вет­ным фес­ты­ва­ль­ным ру­ху. Ка­лі фэс­ты ў Бер­лі­не і Ве­не­цыі не ста­вяць аб­авяз­ко­вай умо­вай для ўдзе­ль­ні­каў кі­на­тэ­атра­ль­ны пра­кат фі­ль­маў, то Ка­ны на­адва­рот. Стуж­кам, якія фі­нан­су­юць анлайн-плат­фор­мы і якія на­ўпрост трап­ля­юць ця­пер на хат­нія экра­ны, у Па­лац фес­ты­ва­ляў на Кру­азэт ува­ход за­ба­ро­не­ны.

Пры но­вым рас­кла­дзе Ка­ны па­ча­лі губ­ляць гуч­ныя сус­вет­ныя прэ­м’е­ры. Вось і га­лоў­ная ле­таш­няя прэ­м’е­ра, аска­ра­нос­ная стуж­ка «Roma» мек­сі­кан­ца Аль­фон­са Ку­аро­на, уба­чы­ла свет на ве­не­цы­янскім вос­тра­ве Лі­да. Але на­ўпрост звя­за­ная з фран­цуз­скай кі­нап­ра­кат­най індус­тры­яй ды­рэк­цыя Кан­ска­га фес­ты­ва­лю не зда­ва­ла­ся. Кон­кур­сная пра­гра­ма сё­лет­ня­га фэс­ту пад­бі­ра­ла­ся з асаб­лі­вым імпэ­там. І тое, што Квен­цін Та­ран­ці­на і Аб­дэ­ла­ціф Ке­шыш у апош­ні мо­мант, але ўсё-ткі па­спе­лі пры­вез­ці на Фран­цуз­скую Рыў­еру свае но­выя кар­ці­ны, та­му яскра­вы до­каз. Ад­нак, як тое час­та бы­вае, ма­гія імён са­ма па са­бе не ста­ла га­ран­ты­яй по­спе­ху. Пра­ктыч­на з пер­шых кон­кур­сных дзён акрэ­ды­та­ва­ныя на фес­ты­ва­лі прад­стаў­ні­кі мас­ме­дыя па­ча­лі спак­ва­ля бур­чэць пра «ніз­кі ўзро­вень» сё­лет­ніх Ка­наў. Спра­ва, зра­зу­ме­ла, бы­ла не ва ўзроў­ні: кож­ны год ад фі­ль­маў кла­сі­каў кі­но ў Кан­скім кон­кур­се ча­ка­юць не­йкіх ад­крыц­цяў — і кож­ны раз аб­авяз­ко­ва рас­ча­роў­ва­юцца ад сва­іх за­вы­ша­ных ча­кан­няў. Але сё­ле­та ад­крыц­ці ад­бы­ва­лі­ся ў іншым кі­рун­ку, аб чым свед­чыць ха­ця б фі­льм-пе­ра­мож­ца.

«Па­ра­зі­ты» ка­рэй­ска­га рэ­жы­сё­ра Пон Джун-Хо — за­йма­ль­ная са­ты­рыч­ная ка­ме­дыя, ве­ль­мі да­лё­кая ад ра­ды­ка­ль­ных аўтар­скіх экс­пе­ры­мен­таў, якіх пры­звы­ча­ілі­ся ча­каць ад Кан­скай пра­гра­мы. Пон Джун-Хо не дэ­бю­тант у Ка­нах, два га­ды та­му яго антыў­та­піч­ная са­ты­ра «Окча» рэ­зка падзя­лі­ла фес­ты­ва­ль­ную аўды­то­рыю на два су­пра­ць­лег­лых ла­ге­ры. У гэ­ты раз рэ­жы­сёр, што пра­цуе на мя­жы аўтар­ска­га кі­но, але ўсё ж не за­бы­ва­ецца пра ка­мер­цый­ны раз­лік, пры­ехаў на Кру­азэт яўным фа­ва­ры­там на­ват на фо­не за­яўле­ных у пра­гра­ме Та­ран­ці­на, Аль­ма­до­ва­ра і Джар­му­ша. І «За­ла­тая па­ль­-

ма­вая га­лі­на», якую ён у вы­ні­ку атры­маў, ста­ла за­ка­на­мер­най. Жу­ры пад стар­шын­ствам мек­сі­кан­ца Аля­хан­дра Ган­са­ле­са Ін’я­ры­ту ві­да­воч­на ўпа­да­ба­ла «Па­ра­зі­таў» не то­ль­кі за да­сціп­ныя жар­ты. Пон Джун-Хо ў сю­жэ­це сва­ёй стуж­кі (а ён ад­на­ча­со­ва з’яў­ля­ецца і аўта­рам сцэ­на­рыя) пад­няў ве­ль­мі акту­аль­ную пра­бле­му раз­дзя­лен­ня лю­дзей у су­час­ным гра­мад­стве. Тая са­мая кла­са­вая ба­ра­ць­ба, пры­від якой, зда­ва­ла­ся, знік тры дзе­ся­ці­год­дзі та­му раз­ам з пры­ві­дам ка­му­ніз­му, на­бы­вае ў «Па­ра­зі­тах» но­вы сэнс. Уда­ча фі­ль­ма, ві­да­воч­на, у тым, што Пон Джун-Хо не імкнец­ца рас­стаў­ляць ма­ра­ль­ныя акцэн­ты, на­веш­ваць не­йкія ярлы­кі. У яго кар­ці­не ня­ма доб­рых або дрэн­ных пер­са­на­жаў. Ад­но­сі­ны, у якія ўсту­па­юць прад­стаў­ні­кі двух су­пра­ць­лег­лых ла­ге­раў, умоў­на «бед­ных» і ўмоў­на «ба­га­тых», цяж­ка на­зваць кла­са­вай ба­ра­ць­бой у лі­та­ра­ль­ным сэн­се. Ба­дай, Пон Джун-Хо на сён­няш­ні мо­мант ле­пей за іншых аўта­раў дэ­ман­струе не­ка­лі доб­ра вя­до­мую сі­ту­ацыю «ні­зы не хо­чуць, вяр­хі не мо­гуць».

Ве­ль­мі за­йма­ль­нае, з па­ра­дак­са­ль­ны­мі, ча­сам спрэч­ны­мі жар­та­мі кі­но пра­ля­тае для гле­да­ча ку­ды хут­чэй за за­яўле­ныя ў пра­гра­ме дзве га­дзі­ны. Ві­до­віш­чнасць, са­цы­яль­ны па­сыл, жан­ра­вая скі­ра­ва­насць ка­рэй­ска­га фі­ль­ма з вы­со­кай ве­ра­год­нас­цю ско­раць не то­ль­кі кан­скае жу­ры і фес­ты­ва­ль­ную аўды­то­рыю.

Стуж­ка Пон Джун-Хо ста­ла пер­шай ка­рэй­скай ра­бо­тай, якая атры­ма­ла «За­ла­тую па­ль­ма­вую га­лі­ну». Ле­тась вы­шэй­шай адзна­кай Ка­наў быў уга­на­ра­ва­ны яшчэ адзін прад­стаў­нік Па­ўднё­ва-Усход­няй Азіі — Хі­ра­ка­дзу Ка­рэ­эда за фі­льм «Зла­дзюж­кі з кра­мы». Але ка­лі прыз япон­ска­му аўта­ру за якраз ты­по­ва фес­ты­ва­ль­нае кі­но быў ві­да­воч­ным кам­пра­мі­сам, то «Па­ра­зі­ты» спа­да­ба­лі­ся і ад­ра­зу ста­лі фа­ва­ры­там і ў прад­стаў­ні­коў прэ­сы, чыё мер­ка­ван­не звы­чай­на не су­па­дае з ра­шэн­нем жу­ры.

Яшчэ ад­ным фа­ва­ры­там быў Квен­цін Та­ран­ці­на, які аку­рат у Ка­нах роў­на чвэрць ста­год­дзя та­му стаў лі­да­рам сус­вет­на­га кі­не­ма­тог­ра­фа са сва­ім «Кры­мі­на­ль­ным чыт­вом». «Ад­ной­чы ў Га­лі­ву­дзе», ві­даць, яго леп­шая кар­ці­на з ча­соў ды­ло­гіі «За­біць Бі­ла». Вы­біт­ны сты­ліст, Та­ран­ці­на аб­раў для свай­го но­ва­га фі­ль­ма кла­січ­ную кі­нас­туж­ку (з яе фі­льм па­каз­ва­лі ў Ка­нах) і фор­му вя­лі­ка­га ра­ма­на з не­ка­ль­кі­мі сю­жэт­ны­мі лі­ні­ямі, што ў кан­цы склад­ва­юцца ў адзі­нае цэ­лае. Рэ­жы­сёр ізноў у леп­шым вы­гля­дзе прад­эман­стра­ваў сут­насць свай­го сты­лю, у якім эле­мен­ты жан­ра­ва­га, за­баў­ля­ль­на­га кі­не­ма­тог­ра­фа мі­ну­лых ча­соў вір­ту­озна вы­ка­рыс­та­ны ў аўтар­скім рэ­чыш­чы. «Ад­ной­чы ў Га­лі­ву­дзе» пры­све­ча­ны зна­ка­мі­тым падзе­ям ва­кол тра­ге­дыі з за­бой­ствам бан­дай Чар­ль­за Мэн­са­на ця­жар­най жон­кі Ра­ма­на Па­лан­ска­га Шэ­ран Тэйт у 1969 го­дзе. Ды сэнс фі­ль­ма не то­ль­кі ў аб­са­лют­на не­ча­ка­най раз­вяз­цы (яе рэ­жы­сёр па­пра­сіў прад­стаў­ні­коў СМІ не рас­кры­ваць у сва­іх рэ­цэн­зі­ях), але най­перш ва ўда­ла рас­пра­ца­ва­най, на­сы­ча­най дэ­та­ля­мі атмас­фе­ры, вы­дат­най ігры акцё­раў пер­ша­га га­лі­вуд­ска­га шэ­ра­гу — Брэ­да Пі­та, Ле­анар­да Дзі Кап­рыа, Мар­го Ро­бі. Як і ў вы­пад­ку з «Па­ра­зі­та­мі», «Ад­ной­чы ў Га­лі­ву­дзе» — кі­но гля­дац­кае, яно не з’яў­ля­ецца фес­ты­ва­ль­ным кам­пра­мі­сам, але па­ра­дак­са­ль­ным чы­нам, як у леп­шыя ча­сы Фаб­ры­кі Мро­яў, аб’­ядноў­вае мас­тац­тва з мас­ку­ль­там.

Квен­цін Та­ран­ці­на стаў ад­ной з не­шмат­лі­кіх зо­рак сус­вет­на­га кі­но, што з’яў­ля­лі­ся не то­ль­кі на па­ка­зах сва­іх фі­ль­маў, але і на­вед­ва­лі прэ­м’е­ры іншых рэ­жы­сё­раў. Так, аўтар гэ­тых рад­коў, як і іншыя прад­стаў­ні­кі прэ­сы, быў усце­ша­ны рап­тоў­ным з’яў­лен­нем Та­ран­ці­на на па­ка­зе стуж­кі «Ні­на Ву» кі­тай­ска­га рэ­жы­сё­ра Мі­дзі Зэд, ство­ра­най на Тай­ва­ні і прэ­зен­та­ва­най у дру­гім па знач­нас­ці кан­скім кон­кур­се «Асаб­лі­вы по­гляд». Пра­йшоў­ся зна­ка­мі­ты аме­ры­ка­нец, які не раз пры­зна­ваў­ся, што чэр­пае на­тхнен­не ў кі­не­ма­тог­ра­фе Па­ўднё­ва-Усход­няй Азіі, па чыр­во­ным ды­ван­ку і пе­рад па­чат­кам стуж­кі асноў­на­га кон­кур­су «Воз­ера дзі­кіх гу­сей» Чжау Іна­ня. Зроб­ле­ная ў ма­це­ры­ко­вым Кі­таі кар­ці­на не знай­шла раз­умен­ня ў жу­ры і прэ­сы, ад­нак, на маю дум­ку, бы­ла ў Ка­нах ад­ной з най­бо­льш яркіх. Кры­мі­на­ль­ная гіс­то­рыя з ві­да­воч­ны­мі ад­сыл­ка­мі да аўтар­ска­га кі­но ад Вонг Кар­вая да Жан-Лю­ка Га­да­ра яскра­ва дэ­ман­струе ад­ва­рот­ны бок так зва­на­га эка­на­міч­на­га цу­да. Чжау Інань, та­кім чы­нам, зняў яшчэ адзін вос­тра­са­цы­яль­ны фі­льм з сё­лет­няй кан­скай пра­гра­мы.

Зрэш­ты, як і бе­ль­гій­скія аўта­ры, улю­бён­цы Ка­наў Жан-Пьер і Люк Да­рдэ­ны. Іх «Ма­ла­ды Ахмед» па­ру­шыў ві­да­воч­нае та­бу на па­літ­ка­рэк­тнасць, якое існа­ва­ла не то­ль­кі ў пра­сто­ры фес­ты­ва­ль­на­га кі­но, але і на­огул у еўра­пей­скай інфар­ма­цый­най па­ра­дыг­ме. Ка­лі аўта­ры так­са­ма кон­кур­сна­га фран­цуз­ска­га фі­ль­ма «Ад­ры­ну­тыя» (рэ­жы­сёр Ладж Лі) то­ль­кі за­яві­лі пра гла­ба­ль­ныя пра­бле­мы ў сфе­ры мі­жэт­ніч­ных ад­но­сін у шмат­на­цы­яна­ль­най Еўро­пе ды аб­ме­жа­ва­лі­ся аса­біс­тым кан­флік­там гру­пы па­лі­цэй­скіх і жы­ха­роў ад­на­го з па­рыж­скіх этніч­ных ге­та, то бра­ты Да­рдэ­ны па­йшлі на­шмат да­лей. Іх стуж­ка ад­на з леп­шых за ўсю іх ка­р’е­ру, у якой асоб­ны­мі рад­ка­мі ідуць ад­ра­зу дзве «За­ла­тыя па­ль­ма­выя га­лі­ны». Як за­ўсё­ды, бра­ты-рэ­жы­сё­ры зня­лі ка­мер­ную, ад­нак ад гэ­та­га не менш ці­ка­вую і на­пру­жа­ную дра­му на мя­жы з тра­ге­ды­яй, апо­вед пра пад­лет­ка з міг­ран­цкай ся­м’і, што пад­па­дае пад уплыў ра­ды­ка­ль­ных ісла­міс­таў. У ад­роз­нен­не ад дзя­сят­каў іншых сту­жак апош­ніх не­ка­ль­кіх дзе­ся­ці­год­дзяў, дзе прад­стаў­ні­кі этніч­ных і рэ­лі­гій­ных мен­шас­цяў па­каз­ва­лі­ся вы­ключ­на са ста­ноў­ча­га бо­ку, у «Ма­ла­дым Ахме­дзе» кан­флікт па­бу­да­ва­ны ме­на­ві­та на су­пра­цьс­та­янні су­час­най еўра­пей­скай цы­ві­лі­за­цыі і экстрэмісцкай трактоўкі іслам­скай ідэ­ало­гіі. Як і ў іншых стуж­ках Да­рдэ­наў, кан­флікт тут не зво­дзіц­ца да знеш­ня­га: га­лоў­ны, і так і не вы­ра­ша­ны, ад­бы­ва­ецца ў свя­до­мас­ці га­лоў­на­га ге­роя. Кар­ці­ну мож­на лі­чыць бліз­кай да кры­тыч­на­га рэ­аліз­му, бо яна пра­па­нуе ве­ль­мі бес­кам­пра­міс­ны по­гляд на рэ­ча­існасць, што не прад­угле­джвае на­ват маг­чы­мас­ці хэ­пі-энду. Зрэш­ты, пры­ду­ма­ны аўта­ра­мі фі­нал стуж­кі та­му і вы­гля­дае да­во­лі штуч­ным, на­ват ка­лі ўліч­ваць маг­чы­масць ад­кры­тай кан­цоў­кі. Ясны, ла­ка­ніч­ны стыль, ад­пра­ца­ва­ны дзе­ся­ці­год­дзя­мі пра­цы ў аўтар­скім кі­но, быў за­ўва­жа­ны і ацэ­не­ны жу­ры — бра­ты Да­рдэ­ны атры­ма­лі прыз за леп­шую рэ­жы­су­ру, аб­ышоў­шы та­го са­ма­га Та­ран­ці­на, які гэ­та­га пры­за так­са­ма без­умоў­на за­слу­гоў­ваў.

Яшчэ адзін май­стар-клас даў у асноў­ным кон­кур­се ве­тэ­ран ужо бры­тан­ска­га кі­но і гэ­так­са­ма ўла­да­ль­нік дзвюх «За­ла­тых па­ль­ма­вых га­лін» Кен Лоўч. 

Назву яго стуж­кі «На жаль, мы не за­спе­лі вас на мес­цы» ў да­чы­нен­ні да сю­жэ­та мож­на пра­чы­таць двух­сэн­соў­на. Га­лоў­ны ге­рой кар­ці­ны ўлад­коў­ва­ецца ў па­бу­да­ва­ны на су­час­ных інтэр­нэт-тэх­на­ло­гі­ях кан­тро­лю за пра­цоў­ным ча­сам ку­р’ер­скі сэр­віс і па­кі­дае гэ­тую фра­зу ля дзвя­рэй клі­ентаў, якія яго не да­ча­ка­лі­ся. Ад­на­ча­со­ва раз­гор­тва­ецца дра­ма ў ся­м’і га­лоў­на­га ге­роя — пад уплы­вам цяж­ка­га фі­нан­са­ва­га ста­но­віш­ча да­рос­лыя чле­ны сям’і вы­му­ша­ны ўвесь час зна­хо­дзіц­ца на пра­цы, пра­сла­ву­тая ячэй­ка гра­мад­ства па­чы­нае рас­сы­пац­ца на ва­чах. Для фес­ты­ва­ль­най аўды­то­рыі тут ні­чо­га но­ва­га не бы­ло, бо Кен Лоўч у жыц­ці і ў сва­іх пра­цах за­ўсё­ды пры­трым­лі­ва­ецца ле­вых по­гля­даў і дэ­ман­струе цяж­кае ста­но­віш­ча ні­зоў ка­пі­та­ліс­тыч­на­га гра­мад­ства. Але прад­ка­за­ль­насць не мо­жа сап­са­ваць вы­со­кай якас­ці рэ­жы­сёр­скай ра­бо­ты Лоў­ча, яго вос­тра­га рэ­жы­сёр­ска­га по­зір­ку. У но­вай стуж­цы ён на ба­ку так зва­ных ахвяр пра­грэ­су, сум­лен­ных і пра­ца­ві­тых бры­тан­цаў, што най­бо­льш па­цяр­пе­лі ад шэ­ра­гу эка­на­міч­ных хва­ля­ван­няў апош­ня­га дзе­ся­ці­год­дзя і па­тра­пі­лі пад гнёт но­ва­га ві­ду экс­плу­ата­цыі — ліч­ба­вай, праз амаль раб­скую пра­цу на анлайн-сэр­ві­сы. Тое, з якім імпэ­там «На жаль, мы не за­спе­лі вас на мес­цы» бы­ла ад­ры­ну­та час­ткай фес­ты­ва­ль­най прэ­сы, ча­му­сь­ці пе­рад­усім мас­коў­скай, га­во­рыць, хут­чэй за ўсё, што Кен Лоўч па­тра­піў у чар­го­вую бо­ле­вую кроп­ку гра­мад­ства.

Яшчэ ад­ной важ­най пра­бле­ме пры­све­ча­ны фі­льм ве­тэ­ра­на іта­ль­янска­га кі­но і так­са­ма ста­ла­га на­вед­ва­ль­ні­ка кан­скай пра­гра­мы Мар­ка Бе­ло­кіа «Здрад­нік». Пры пер­шым на­блі­жэн­ні фі­льм пад­аец­ца пры­све­ча­ным спе­цы­фіч­на іта­ль­янскай пра­бле­ме — гіс­та­рыч­най ба­ра­ць­бе іта­ль­янска­га гра­мад­ства і дзяр­жа­вы з сі­цы­лій­скай ма­фі­яй у ва­сь­мі­дзя­ся­тыя-дзе­вя­нос­тыя га­ды мі­ну­ла­га ста­год­дзя. Як і ў шмат якіх сва­іх па­пя­рэд­ніх стуж­ках, Бе­ло­кіа ад­штур­хоў­ва­ецца ад рэ­аль­ных падзей — су­пра­цоў­ніц­тва ад­на­го з бы­лых бо­саў ма­фіі Та­ма­за Бу­шэ­ты з пра­ва­суд­дзем. Рэ­жы­сёр над­ае да­ку­мен­та­ль­на­му ма­тэ­ры­ялу мас­тац­кую вар­тасць, ад ча­го апош­ні ро­біць яшчэ бо­ль­шае ўра­жан­не. Хоць не­йкіх знач­ных сюр­пры­заў у кі­рун­ку раз­віц­ця кі­на­мас­тац­тва «Здрад­нік» не ня­се, яго змрач­на­ва­тая атмас­фе­ра на­во­дзіць на пэў­ныя дум­кі і аб­агу­ль­нен­ні. Пе­ра­мо­га пра­ва­суд­дзя ў стуж­цы не вы­гля­дае на­ту­ра­ль­най і кан­чат­ко­вай, Мар­ка Бе­ло­кіа з бо­лем пе­ра­гор­твае кры­ва­вую ста­рон­ку ў гіс­то­рыі Іта­ліі.

Улю­бён­цу Ка­наў Пед­ра Аль­ма­до­ва­ру яшчэ да­лё­ка да ста­ла­га ве­ку іта­ль­янска­га мэт­ра, але ён ужо пад­во­дзіць вы­ні­кі. «Боль і сла­ва» стаў чар­го­вым аўта­бі­ягра­фіч­ным опу­сам іспан­ца, леп­шым за апош­нія дзе­сяць-пят­нац­цаць год яго твор­чай ка­р’е­ры. Не­ма­лую ро­лю тут ад­ыграў Анто­ніа Бан­дэ­рас — адзін з тых акцё­раў, чый удзел у ран­ніх стуж­ках Аль­ма­до­ва­ра пры­нёс аб­о-

двум вя­лі­кую вя­до­масць. «Боль і сла­ва» рас­па­вя­дае бі­ягра­фію вы­ду­ма­на­га ге­роя Бан­дэ­ра­са — за­леж­на­га ад на­рко­ты­каў і лю­боў­ных успа­мі­наў зна­ка­мі­та­га кі­на­рэ­жы­сё­ра. Ві­да­воч­на, што ў ры­сах га­лоў­на­га ге­роя і яго бі­ягра­фіі шмат агу­ль­на­га з асо­бай са­мо­га Аль­ма­до­ва­ра. Ад­нак стуж­ка бя­рэ най­перш не гэ­тым, а цу­доў­най, мяк­кай атмас­фе­рай і пра­нік­нё­най ігрой вы­ка­наў­ца га­лоў­най муж­чын­скай ро­лі. У фі­ль­ме зды­ма­ецца яшчэ ад­на актры­са Аль­ма­до­ва­ра, так­са­ма зор­ка сус­вет­на­га кі­но Пе­не­ло­па Крус. Яна іграе ма­ці га­лоў­на­га ге­роя і ні­ко­лі не пе­ра­ся­ка­ецца з Анто­ніа Бан­дэ­ра­сам у ад­ным кад­ры. Ад­нак ме­на­ві­та акцёр­скі склад­нік стаў са­мым ці­ка­вым і моц­ным мес­цам стуж­кі.

Успа­мі­ны аб за­блы­та­ных ра­ман­тыч­ных уз­ае­ма­адно­сі­нах пад­сіл­коў­ва­юць твор­часць і фран­ка­моў­на­га ка­над­ца Ксаў­е Да­ла­на, яшчэ ад­на­го ўлю­бён­ца Ка­наў. Ад­но­сі­ны кан­скай аўды­то­рыі да Да­ла­на лепш за ўсё ха­рак­та­ры­зуе во­сем з па­ло­вай хві­лін ава­цыі, якой двац­ца­ці­пя­ці­га­до­вы рэ­жы­сёр (ня­даў­на на­зы­ва­ны кан­скім вун­дэр­кін­дам) быў удас­то­ены па­сля фі­на­ль­ных ціт­раў яго стуж­кі ў га­лоў­най фес­ты­ва­ль­най за­лі Гран-Люм’ер. «Ма­ці­ас і Мак­сім» ве­ль­мі ад­роз­ні­ва­ецца ад па­пя­рэд­ніх ра­бот аўта­ра сва­ёй да­рос­лай інта­на­цы­яй. Да­лан бо­льш не гу­ляе ў кі­но, з тым жа са­мым на­бо­рам жыц­цё­ва­га во­пы­ту і рэ­флек­сі­яй ад­нос­на па­чуц­цяў юных жы­ха­роў ад­на­па­вяр­хо­вай Ка­на­ды ён пе­ра­йшоў да ве­ль­мі якас­най кі­не­ма­таг­ра­фіч­най про­зы і глы­бо­кай псі­ха­ла­гіч­най рэ­флек­сіі. Ад­нак акту­аль­ных па­лі­тыч­ных і са­цы­яль­ных трэн­даў яго но­вая кар­ці­на да­кра­на­ецца то­ль­кі апас­род­ка­ва­на. «Ма­ці­ас і Мак­сім», на­ўмыс­на зня­ты і па­ка­за­ны ў Ка­нах, як і фі­льм Та­ран­ці­на, з кі­нас­туж­кі, пра­сяк­ну­ты інта­на­цы­яй ка­мер­на­га, гер­ме­тыч­на­га кі­но, якое ад­сы­лае нас да ня­даў­ня­га мі­ну­ла­га, а не да су­час­на­га або бу­ду­чы­ні.

Па-за ча­сам на­ма­га­ецца быць іншы ве­тэ­ран сус­вет­на­га кі­но, аме­ры­кан­скі кла­сік Тэ­рэнс Ма­лік. Яго «Сха­ва­нае жыц­цё» так­са­ма за­сна­ва­на на рэ­аль­най гіс­то­рыі — аўстрый­ска­га фер­ме­ра, які ад­мо­віў­ся да­ваць пры­ся­гу на вер­насць Гіт­ле­ру і на­цыс­там і быў за гэ­та па­ка­ра­ны смер­цю. Фі­льм падзя­ліў фес­ты­ва­ль­ную аўды­то­рыю на дзве час­ткі. Пер­шая з за­хап­лен­нем успры­ня­ла скла­да­ную аўтар­скую кан­цэп­цыю Ма­лі­ка — за­па­во­ле­нае раз­гор­тван­не падзей у амаль трох­га­дзін­най кар­ці­не, ве­ль­мі скла­да­ную апе­ра­тар­скую пра­цу і му­зы­ка­ль­нае су­пра­ва­джэн­не, якое аб’ядноў­вае ў са­бе мнос­тва кам­па­зі­та­раў — ад Іа­га­на Се­бас­ць­яна Ба­ха да Арва Пяр­та. Рэ­жы­сёр­ская кан­цэп­цыя і ма­не­ра Тэ­рэн­са Ма­лі­ка ад­сы­лае нас да ча­соў сім­ва­ліз­му ў кі­но, што, ад­нак, ця­пер вы­гля­дае скла­да­най, а ігра ве­ль­мі доб­рых еўра­пей­скіх акцё­раў — пра­змер­най. Пры­нцып, па якім па­бу­да­ва­на стуж­ка, ста­но­віц­ца зра­зу­ме­лым у яе пер­шыя двац­цаць хві­лін, і рэ­шту ча­су гля­дач про­ста ча­кае вя­до­май па ана­та­цыі раз­вяз­кі. Не­здар­ма кан­скае жу­ры ні­як не адзна­чы­ла фі­льм Ма­лі­ка.

Роў­на як і но­вы опус бы­ло­га тры­умфа­та­ра Ка­наў Аб­дэ­ла­ці­фа Ке­шы­ша. Пер­шая час­тка яго но­вай ды­ло­гіі «Мек­туб. Маё ка­хан­не» пра жыц­цё мо­ла­дзі на між­зем­на­мор­скім уз­бя­рэж­жы Фран­цыі ў ся­рэ­дзі­не дзе­вя­нос­тых бы­ла па­ка­за­на два га­ды та­му на фес­ты­ва­лі ў Ве­не­цыі. Фі­нал гіс­то­рыі аўтар «Жыц­ця Ад­эль» пры­вёз у Ка­ны ад­ра­зу з ман­таж­на­га ста­ла, та­му яна не ме­ла на­ват па­чат­ко­вых і фі­на­ль­ных ціт­раў. І на­огул бы­ла ве­ль­мі пад­обная да не­йкай пра­цоў­най вер­сіі — тры з па­ло­вай га­дзі­ны зня­тых амаль у рэ­аль­ным ча­се падзей, якія скла­да­юцца то­ль­кі з трох сцэн, пры­чым ад­на з іх з ве­ль­мі на­ту­ра­ліс­тыч­най эра­тыч­най вы­явай. Кан­скі фес­ты­валь ба­чыў і бо­льш ра­ды­ка­ль­ныя аўтар­скія экс­пе­ры­мен­ты, тым бо­льш іх ба­чыў су­час­ны гля­дач, та­му стуж­ка Ке­шы­ша на фо­не астат­няй пра­гра­мы вы­гля­да­ла яўным пра­ва­лам. Сам рэ­жы­сёр ві­да­воч­на гэ­та ад­чуў і па­ру­шыў Кан­скі эты­кет, па­кі­нуў­шы гля­дзе­ль­ную за­лю да скан­чэн­ня кар­ці­ны і пра­та­ко­ль­ных апла­дыс­мен­таў.

На фо­не вос­тра­са­цы­яль­ных вы­каз­ван­няў Ке­на Лоў­ча, бра­тоў Да­рдэ­наў, ві­до­віш­чных «Па­ра­зі­таў» Пон Джун-Хо і спа­вя­да­ль­на­га фі­ль­ма Пед­ра Аль­ма­до­ва­ра «Мек­туб. Маё ка­хан­не. Intermezzo» асаб­лі­ва­га ўра­жан­ня не зра­біў. Але жу­ры і знач­ная час­тка аўды­то­рыі пад­тры­ма­ла стуж­ку «Атлан­цік» кан­скай дэ­бю­тан­ткі, да­чкі се­не­га­льс­кіх уце­ка­чоў Ма­ці Дзі­ап. Ма­ла­дая рэ­жы­сёр­ка, якая вы­рас­ла ўжо ў Фран­цыі ў ба­гем­ным ася­род­ку, атры­ма­ла дру­гую ў Ка­нах па важ­кас­ці адзна­ку — Гран-пры жу­ры. Ра­ман­тыч­ную, а ў не­чым міс­тыч­ную гіс­то­рыю, што па­ка­за­на ў «Атлан­цік», так­са­ма ве­ль­мі цяж­ка ўя­віць у шы­ро­кім пра­ка­це. Хут­чэй за ўсё, Ма­ці Дзі­ап уз­яла ўва­гу кан­ска­га жу­ры ня­зму­ша­ным ха­рас­твом дэ­бют­на­га по­гля­ду на кі­но і жыц­цё, які ня­час­та сус­трэ­неш у вы­пуск­ні­коў су­час­ных кі­наш­кол. Зра­зу­ме­ла, не­ча­ка­ны по­спех дэ­бю­тан­ткі мож­на пры жа­дан­ні аб’­явіць па­лі­тыч­ным жэс­там з бо­ку жу­ры, што быў пры­зва­ны кам­пен­са­ваць не­да­хоп рэ­жы­сё­рак у аб­едзвюх кон­кур­сных пра­гра­мах.

Вя­лі­кія надзеі ў асноў­ным кон­кур­се ўскла­да­лі­ся на во­пыт­ную Джэ­сі­ку Хаў­снер з яе антыў­то­пі­яй «Ма­лы Джо». Аўстрый­ская рэ­жы­сёр­ка ўпер­шы­ню зды­ма­ла на англій­скай мо­ве і мо та­му ўсе по­ста­ці ў фі­ль­ме атры­ма­лі­ся ве­ль­мі не­на­ту­ра­ль­ны­мі. Кан­цэп­цыя стуж­кі, у тым лі­ку ві­зу­аль­ная, за­ду­шы­ла ма­гію про­ста­га ба­чан­ня, якой ад­роз­ні­ва­юцца па­пя­рэд­нія кар­ці­ны Хаў­снер. Аўтар­ка спра­буе па­збег­нуць пра­змер­ных эма­цый­ных эфек­таў, але ў вы­ні­ку яе стуж­ка атры­ма­ла­ся за­над­та ма­на­тон­най і не­ці­ка­вай. Як пі­са­лі ў рэ­цэн­зі­ях, «Ма­лы Джо» атры­маў­ся не­чым па­добным да чар­го­вай час­ткі па­пу­ляр­на­га тэ­ле­ві­зій­на­га се­ры­яла «Чор­нае люс­тэр­ка» і ні­як не цяг­не на по­ўна­мет­раж­ны фі­льм, тым бо­льш у асноў­най пра­гра­ме Кан­ска­га фес­ты­ва­лю.

Што ты­чыц­ца жа­но­чай тэ­мы на фэс­це, то жу­ры адзна­чы­ла фран­цуз­скую аўтар­ку Се­лін Ск’я­ма за леп­шы сцэ­на­рый да яе стуж­кі «Парт­рэт жан­чы­ны ў агні». У ад­роз­нен­не ад шмат­лі­кіх муж­чын­скіх по­гля­даў на ад­но­сі­ны па­між істо­та­мі су­пра­ць­лег­ла­га по­лу, Ск’я­ма пра­па­на­ва­ла жа­но­чы по­гляд на свет жан­чын. «Парт­рэт жан­чы­ны ў агні» — пад­крэс­ле­на фе­мі­ніс­тыч­ны, па­чы­на­ючы з пра­фе­сіі мас­тач­кі га­лоў­най ге­ра­іні, рэ­дкай да за­яўле­на­га ў сю­жэ­це дру­гой па­ло­вы ва­сям­нац­ца­та­га ста­год­дзя, за­кан­чва­ючы не­паз­беж­най у да­дзе­ным вы­пад­ку тэ­май за­ба­ро­не­на­га ка­хан­ня. Па­збаў­ле­ны не­йкіх знач­ных спец­эфек­таў, фі­льм Се­лін Ск’я­ма пры­ваб­лі­вае ме­на­ві­та сва­ёй дра­ма­тур­гі­яй, якая пад­аец­ца на пер­шы по­гляд ве­ль­мі про­стай, але по­тым здзіў­ляе сва­ёй ня­зму­ша­най пры­га­жос­цю.

Стуж­ка Ла­ры­сы Са­дзі­ла­вай «Ад­ной­чы ў Труб­чэў­ску», што рас­па­вя­дае гіс­то­рыю су­час­най Ган­ны Ка­рэ­ні­най, ві­да­воч­на спра­буе пры­няць да ўва­гі ад­ра­зу аб­одва пун­кты гле­джан­ня, жа­но­чы і муж­чын­скі. Плю­сы гэ­тай кар­ці­ны на­ві­да­во­ку — ясная, да­клад­ная рэ­жы­су­ра, трап­ныя воб­ра­зы су­час­най пра­він­цый­най Рас­іі, уні­вер­са­ль­ная гіс­то­рыя, зра­зу­ме­лая інтэр­на­цы­яна­ль­най аўды­то­рыі. Гэ­ты фі­льм бо­льш за іншыя мож­на бы­ло на­зваць гля­дац­кім. Не­здар­ма ён вы­клі­каў ад­но ста­ноў­чыя эмо­цыі ў аўды­то­рыі. Так, women’s power ві­да­воч­на бра­ка­ва­ла ў аб­едзвюх кон­кур­сных пра­гра­мах. Пры­тым што на экра­не ге­ра­іні да­ўно пе­ра­ста­юць вы­кон­ваць фар­ма­ль­ныя фун­кцыі жо­нак і сяб­ро­вак га­лоў­ных ге­ро­яў. Та­кі сён­няш­ні гля­дац­кі за­пыт, і кі­но яго ад­люс­троў­вае.

Яшчэ ад­ну рас­ійскую стуж­ку ў кон­кур­се «Асаб­лі­вы по­гляд» мож­на так­са­ма на­зваць жа­но­чай, хоць зняў яе муж­чы­на. Для Кан­це­мі­ра Ба­ла­га­ва кар­ці­на «Дыл­да» ста­ла дру­гой у фі­ль­маг­ра­фіі і ўжо дру­гім па­яўлен­нем у Ка­нах — якасць і стыль рэ­жы­су­ры гэ­та­га ма­ла­до­га аўта­ра на­гад­вае аб леп­шых ча­сах аўтар­ска­га кі­но. Ба­ла­гаў па­ка­заў ся­бе да­стой­ным па­сля­доў­ні­кам свай­го на­стаў­ні­ка Аляк­сан­дра Са­ку­ра­ва, але прад­эман­стра­ваў­шы свой аса­біс­ты аўтар­скі стыль. Па сло­вах рэ­жы­сё­ра, пры на­пі­сан­ні сцэ­на­рыя ён чэр­паў на­тхнен­не з кні­гі Свят­ла­ны Алек­сі­евіч «У вай­ны не жа­но­чы твар». Раз­ам з су­аўта­рам сцэ­на­рыя, вя­до­мым рас­ійскім пі­сь­мен­ні­кам Аляк­сан­драм Це­ра­ха­вым, рэ­жы­сёр пры­ду­маў гіс­то­рыю ча­ла­ве­чай тра­ге­дыі, ары­гі­на­ль­ную па фор­ме і ўні­вер­са­ль­ную па змес­це. У не­йкім сэн­се ме­на­ві­та фі­льм Ба­ла­га­ва мож­на лі­чыць га­лоў­ным аса­біс­тым ад­крыц­цём аўта­ра гэ­тых рад­коў на Кан­скім фес­ты­ва­лі. У тым, што ў сус­вет­ным кі­но з’я­віў­ся но­вы моц­ны рэ­жы­сёр, ня­ма ні­якіх сум­нен­няў.

Пры­ход но­вых ча­соў дэ­ман­стра­ваў па­за­кон­кур­сны па­каз дзвюх се­рый те­ле­ві­зій­на­га фі­ль­ма «Too Old To Die Young» («Над­та ста­ры, каб па­мер­ці ма­ла­дым») Ні­ка­ла­са Він­дын­га Рэ­фна, вы­хад яко­га пла­ну­ецца гэ­тым ле­там. Тое, што ўба­чы­ла кан­ская аўды­то­рыя, — сап­раў­днае вя­лі­кае кі­но, па пра­ве вар­тае сус­вет­най прэ­м’е­ры на вя­лі­кім экра­не. Да­цка­му рэ­жы­сё­ру, які пра­цуе ў Га­лі­ву­дзе, як мі­ні­мум уда­ло­ся зняць не­ажыц­цёў­ле­ны не­ка­лі Дэ­ві­дам Лін­чам се­ры­ял «Мал­хо­ланд Драйв». Глян­ца­вы ну­ар пра пры­го­ды кі­ле­ра з Лос-Анджэ­ле­са за­цяг­вае не­ве­ра­год­най кі­на­ге­ні­яй. Інфер­на­ль­ная вы­ва­рат­ка со­неч­най Ка­лі­фор­ніі на­сы­чае гля­дзе­ль­ную за­лу пер­ша­род­ным жа­хам. Зда­ецца, у Рэф­на ўслед за тым жа Лін­чам атры­ма­ла­ся пры­пад­няць за­сло­ну над кры­ні­цай аб­са­лют­на­га зла. Па­каз стуж­кі Рэ­фна ў Ка­нах стаў вы­дат­най за­яўкай на леп­шы се­ры­ял го­да.

Яшчэ ад­на­му ўлю­бён­цу Ка­наў ру­мы­ну Кар­нэ­ліу Па­рум­бою ў які раз уда­ло­ся на­ма­цаць тон­кую мя­жу, за якой губ­ля­ецца зда­ро­вы сэнс на­шай рэ­аль­нас­ці. Яго но­вы фі­льм «Га­ме­ра» (ён жа «Свіс­ту­ны») не пад­обны да ўсёй па­пя­рэд­няй твор­час­ці рэ­жы­сё­ра, як і да ўсёй так зва­най «ру­мын­скай но­вай хва­лі»: чор­ная аб­сур­дыс­цкая ка­ме­дыя з ве­ль­мі за­блы­та­ным кры­мі­на­ль­ным сю­жэ­там. Зня­ты ў роз­ных кра­інах фі­льм пад за­вяз­ку за­бі­ты алю­зі­ямі і цы­та­та­мі з кі­на-

к­ла­сі­кі і ве­ль­мі да­лё­кі ад сты­лю і ідэ­ало­гіі ад іншых фі­ль­маў Кан­ска­га кон­кур­су. Але цу­доў­на па­цвяр­джае вя­лі­кі та­лент са­мо­га Па­рум­бою (які з’яў­ля­ецца ў «Га­ме­ры» ў ве­ль­мі смеш­най ро­лі-ка­меа): гра­ніч­на про­сты­мі вы­раз­ны­мі срод­ка­мі лёг­ка тры­маць ува­гу гле­да­ча на пра­ця­гу дзвюх га­дзін. Па­цеш­нае, лёг­кае і сап­раў­днае кі­но.

На­рэш­це, экс­пе­ры­мен­та­ль­ны ся­рэд­ні метр «Lux Аеterna» («Веч­нае свят­ло») фран­цу­за Гас­па­ра Наэ — ра­ды­ка­ль­нае пры­знан­не ў лю­бо­ві да свай­го мас­тац­тва ру­хо­ма­га свят­ла. Со­рак сем хві­лін ва­р’яц­ка­га ман­та­жу з не­йкай умоў­най зды­мач­най пля­цоў­кі фі­ль­ма пра спа­лен­не ве­дзь­маў, з ціт­ра­мі-цы­та­та­мі Кар­ла-Тэ­адо­ра Дрэ­ера, Рай­не­ра Вер­не­ра Фас­бін­дэ­ра і Фё­да­ра Да­ста­еўска­га ішло ў Ка­нах па-за кон­кур­сам пад мар­кай «На­чно­га пра­гля­ду». У ва­р’яц­кім ка­лей­дас­ко­пе вы­бліс­каў і агнёў, спрэс про­ці­па­ка­за­ным эпі­леп­ты­кам, з ха­осу і мі­тус­ні цём­на­га кі­на­па­ві­ль­ёна, на­паў­зра­зу­ме­лай бал­бат­ні вы­ка­наў­цаў (ся­род апош­ніх вы­лу­ча­ецца Шар­ло­та Ген­сбур) і зды­мач­най гру­пы на­ра­джа­ецца не­шта ча­роў­нае, пры­ця­га­ль­нае. Гас­пар Наэ не шка­дуе во­чы і эмо­цыі гле­да­ча, аглу­ша­ючы яго му­ль­ці­экра­нам, гу­кам, свят­лом, бес­пе­ра­пын­ным ру­хам. Ка­лі трэ­ба вы­браць фі­льм-сім­вал сё­лет­ня­га Кан­ска­га кі­на­фо­ру­му, то стуж­ка Гас­па­ра Наэ ідэ­аль­на пад­ыхо­дзіць на гэ­тае мес­ца.

З на­ступ­лен­нем ча­соў ды­гі­та­лі­за­цыі, пе­ра­хо­ду кі­нап­ра­ка­ту на ліч­ба­выя тэх­на­ло­гіі, ад­мо­вы ад кі­нас­туж­кі («Ад­ной­чы ў Га­лі­ву­дзе» ды «Ма­ці­яс і Мак­сім» вы­гля­да­юць тут, без­умоў­на, то­ль­кі шы­ро­кі­мі аўтар­скі­мі жэс­та­мі) знач­насць фес­ты­ва­ляў кла­са «А» як сак­ра­ль­ных мес­цаў сус­вет­на­га кі­на­мас­тац­тва імклі­ва зні­жа­ецца. Ка­лі ра­ней па­між Кан­скай прэм’ерай, за­куп­кай фі­ль­ма дыс­трыб`юта­ра­мі на ту­тэй­шым кі­на­рын­ку і вы­ха­дам у на­цы­яна­ль­ныя кі­нап­ра­ка­ты пра­хо­дзі­лі доў­гія ме­ся­цы, а то і га­ды, за­раз стуж­кі, пра якія дае спра­ваз­да­чы фес­ты­ва­ль­ная прэ­са, з`яўля­юцца на вя­лі­кім экра­не праз лі­ча­ныя тыд­ні. Бо­ль­шасць са­мых гуч­ных прэм`ер гэ­та­га Кан­ска­га фес­ты­ва­лю ўжо вы­хо­дзіць на экра­ны або рых­ту­ецца да пра­ка­ту, і тыя не­ка­ль­кі дзя­сят­каў ты­сяч шчас­ліў­цаў, што атры­ма­лі маг­чы­масць уба­чыць прэм'еры ў кан­скіх кі­на­за­лах, ужо да­ўно стра­ці­лі ста­тус аб­ра­ных. Але за Ка­на­мі, як ні за якім іншым мес­цам сус­вет­на­га кі­на­фес­ты­ва­ль­на­га ру­ху, за­хоў­ва­ецца ста­тус ме­рап­ры­емства з арэ­олам амаль што рэ­лі­гій­на­га ку­ль­ту. Ку­ль­ту са сва­імі ры­ту­ала­мі, сва­імі свя­та­ра­мі і па­ствай. І гэ­та не­здар­ма: кі­но як уся­ля­кае мас­тац­тва па­кры­вае са­бой сфе­ру эма­цый­на­га, іра­цы­яна­ль­на­га. Кі­не­ма­тог­раф не про­ста так на­зы­ва­юць рэ­лі­гі­яй ХХ ста­год­дзя — і ў ста­год­дзі ХХІ пры­го­жы го­рад на ўзбя­рэж­жы Між­зем­на­га мо­ра за­ста­ецца га­лоў­ным мес­цам па­лом­ніц­тва ад­эптаў Дзя­ся­тай му­зы