Тры жыц­ці Ула­дзі­мі­ра Каз­ло­ва

УЖО ЧВЭРЦЬ СТА­ГОД­ДЗЯ МІН­ЧА­НІН УЛА­ДЗІ­МІР КАЗ­ЛОЎ ЖЫ­ВЕ Ў ФРАН­ЦЫІ, ПАД ТУ­ЛУ­ЗАЙ, У ГО­РА­ДЗЕ МАН­ТА­БАН, ДЗЕ НЕ­КА­ЛІ НА­РА­ДЗІЎ­СЯ ВЯ­ЛІ­КІ ЭНГР. УСЁ ЖЫЦ­ЦЁ УЛА­ДЗІ­МІ­РА ЗВЯ­ЗА­НА З МАС­ТАЦ­ТВАМ КІ­НО. НА­ВАТ КА­ЛІ ЛЁС ПРЫ­МУ­ШАЎ ЯГО РА­БІЦЬ НЕ­ВЯ­ЛІ­КІЯ ПЕ­РА­ПЫН­КІ АД КІ­НО, ЯНО ЗА­ЎСЁ­ДЫ БЫ­ЛО ПО­БАЧ. ІГРА­ВОЕ, ДА­КУ­МЕН­ТА­ЛЬ­НАЕ, СА­ВЕЦ­КАЕ, БЕ­ЛА­РУС­КАЕ, ФРАН­ЦУЗ­СКАЕ. УЛА­ДЗІ­МІР КАЗ­ЛОЎ — ЧА­ЛА­ВЕК КІ­НО АМАЛЬ АД СА­МА­ГА ПА­ЧАТ­КУ. І, ВІ­ДА­ВОЧ­НА, ДА СА­МА­ГА КАН­ЦА...

Пер­шае жыц­цё на­ша­га ге­роя пра­йшло ў Мін­ску. Ён ад­ра­зу зра­зу­меў: бу­дзе пра­ца­ваць то­ль­кі ў кі­но. І быў на­сто­ль­кі апан­та­ны апош­нім, што кі­нуў фа­ку­ль­тэт жур­на­ліс­ты­кі БДУ, аб чым по­тым, па яго сло­вах, ве­ль­мі па­шка­да­ваў. Ча­ты­ры разы спра­ба­ваў па­сту­піць на рэ­жы­су­ру ў ВГІК, у тым лі­ку ў май­стэр­ню Мар­ле­на Ху­цы­ева, по­тым — у ле­нін­град­скі ЛГІТ­МІК, але пе­рад са­мы­мі экза­ме­на­мі не­рвы ўсё-та­кі не вы­тры­ва­лі на­пру­жан­ня і ён за­браў да­ку­мен­ты. Ка­лі ўжо пра­ца­ваў на «Бе­ла­ру­сь­фі­ль­ме», скон­чыў за­воч­на гіс­та­рыч­ны фа­-

ку­ль­тэт БДУ. Знач­на па­зней пра­йшоў у ВГІ­Ку кур­сы пе­ра­пад­рых­тоў­кі і з 1978 го­да пра­ца­ваў асіс­тэн­там, па­моч­ні­кам рэ­жы­сё­ра, а за­тым і не­пас­рэд­на дру­гім рэ­жы­сё­рам. З ча­соў ма­раў пра ВГІК у яго за­ста­ла­ся вя­лі­кая пе­ра­піс­ка з ад­ным з па­чы­на­ль­ні­каў сус­вет­на­га кі­но Сяр­ге­ем Ютке­ві­чам — кла­сік з не­ча­ка­най ці­ка­вас­цю ад­каз­ваў на ліс­ты апан­та­на­га кі­на­мас­тац­твам юна­ка і на­ват да­слаў сваю кні­гу з аўтог­ра­фам.

Ула­дзі­мір Каз­лоў га­на­рыц­ца тым, што яго імя — у ціт­рах «Ідзі і гля­дзі» Эле­ма Клі­ма­ва (ён пра­ца­ваў асіс­тэн­там рэ­жы­сё­ра на дру­гой час­тцы кар­ці­ны), апош­ніх сту­жак Ула­дзі­мі­ра Быч­ко­ва, «Рас­кі­да­на­га гняз­да» Ба­ры­са Лу­цэн­кі. Ме­на­ві­та Каз­ло­ва па­ру га­доў та­му па­клі­ка­лі рас­ка­заць пра пра­цу з Клі­ма­вым для пра­екта фран­цуз­ска­га тэ­ле­ба­чан­ня аб вя­лі­кіх стуж­ках ХХ ста­год­дзя.

Ад­нак па­куль наш сён­няш­ні ге­рой стаў у Фран­цыі сва­ім ча­ла­ве­кам, пра­йшло шмат ча­су. У зна­ка­мі­тыя дзе­вя­нос­тыя ці­ка­вай пра­цы на «Бе­ла­ру­сь­фі­ль­ме» амаль не за­ста­ло­ся. Ва­сь­мі­дзя­ся­тыя бы­лі, без пе­ра­бо­ль­шан­ня, пі­кам існа­ван­ня на­шай сту­дыі. Пра­фе­сій­ны, твор­чы ўзро­вень су­пра­цоў­ні­каў «Бе­ла­ру­сь­-

фі­ль­ма» быў ве­ль­мі вы­со­кі, на іншых сту­ды­ях СССР да бе­ла­ру­саў ста­ві­лі­ся з вя­лі­кай па­ва­гай: усю­ды, ку­ды яны пры­язджа­лі, іх сус­тра­ка­лі з ня­змен­ны­мі пра­па­но­ва­мі прад­аста­віць кі­не­ма­таг­ра­фіс­там з Мін­ска ўсё не­абход­нае для пра­вя­дзен­ня зды­мак. На жаль, хут­ка ўсё змя­ні­ла­ся, і на па­чат­ку дзе­вя­нос­тых сту­дыя па­ча­ла лі­та­ра­ль­на на ва­чах раз­ва­ль­вац­ца. Ула­дзі­мір Каз­лоў вы­ра­шыў змя­ніць мес­ца жы­хар­ства на Фран­цыю. Але ў вы­ні­ку па­сля шэ­ра­гу падзей апы­нуў­ся ў лі­та­ра­ль­ным сэн­се на ву­лі­цы не­вя­лі­ка­га го­ра­да Ман­та­бан з ад­ной ва­лі­зай і ро­ва­рам, пад­ора­ным бы­лой фран­цуз­скай жон­кай, пад пра­ліў­ным, пад­крэс­лі­вае ён за­ўсё­ды ў раз­мо­ве, да­жджом. І тут па­ча­ло­ся яго дру­гое жыц­цё — жыц­цё артыс­та ван­дроў­на­га тэ­атра.

Год та­му на фран­цуз­скія тэ­ле­экра­ны вы­йшла чар­го­вая стуж­ка фран­цуз­ска­га да­ку­мен­та­ліс­та Vladimir Kozlov — «Не кі­дай ні­ко­лі ба­ла­ган!». Яна рас­па­вя­дае пра ўні­ка­ль­ную фран­цуз­скую тра­ды­цыю пе­ра­соў­ных тэ­атраў. Тра­ды­цыя гэ­тая ве­ль­мі хут­ка пе­ра­рва­ла­ся на­пры­кан­цы пя­ці­дзя­ся­тых, ча­соў імклі­ва­га рос­кві­ту тэ­ле­ба­чан­ня. Ад­нак ме­на­ві­та ў Ман­та­ба­не ў па­чат­ку шас­ці­дзя­ся­тых бы­ла ство­ра­на но­вая тру­па ван­дроў­ных акцё­раў. Яе лі­дар Жан Дэ­ра­зье сам на­ра­дзіў­ся ў ва­гон­чы­ку на ко­лах. Ён саб­раў леп­шых артыс­таў і раз­ам з імі па­чаў па­каз­ваць спек­так­лі на плош­чах не­вя­лі­кіх мяс­тэ­чак па ўсёй Фран­цыі. Жак Дэ­ра­зье вы­ра­та­ваў міг­ран­та з Мін­ска — даў яму пры­ту­лак і пра­цу. Спа­чат­ку Ула­дзі­мір да­па­ма­гаў тру­пе з рэ­кві­зі­там, быў асвят­ля­ль­ні­кам, гу­ка­рэ­жы­сё­рам. Па­сту­по­ва ву­чыў фран­цуз­скую і вы­йшаў на сцэ­ну ў не­вя­ліч­кай ро­лі.

З тэ­атрам Дэ­ра­зье Ула­ді­мір Каз­лоў аб’­ехаў ці не трэ­цюю час­тку Фран­цыі. Гэ­та бы­ло яго дру­гое і ве­ль­мі шчас­лі­вае жыц­цё. Ад­нак на па­чат­ку двух­ты­сяч­ных пры­нялі но­выя за­ко­ны, па якіх Дэ­ра­зье не мог утрым­лі­ваць у шта­це тру­пы ліш­ня­га ра­бот­ні­ка, і Ула­дзі­мір ізноў апы­нуў­ся на скры­жа­ван­ні. Але тое быў ужо іншы ча­ла­век, не той за­сму­ча­ны не­ба­ра­ка пад да­жджом. Не­ка­лі Ва­ло­дзя па­ка­заў мне кар­дон­ку са сва­імі фо­та па­шпар­тна­га фар­ма­ту — амаль кож­ны год ён па­сля­доў­на ўклей­ваў вы­явы: мож­на на­зі­раць, як ча­ла­век з ты­по­ва сла­вян­скім тва­рам па­сту­по­ва пе­ра­тва­ра­ецца ў ты­по­ва­га за­ход­не­еўра­пей­ца.

Фран­цуз Каз­лоў на­рэш­це стаў кі­на­рэ­жы­сё­рам. Па­ча­ло­ся яго трэ­цяе, апош­няе на да­дзе­ны мо­мант жыц­цё.

Га­лоў­ная ры­са сту­жак Ула­дзі­мі­ра Каз­ло­ва — іх аса­біс­тая, інтым­ная но­та. 

Бо­ль­шасць тэм, сю­жэ­таў, ге­ро­яў рэ­жы­сёр бя­рэ са свай­го жыц­ця і рас­па­вя­дае гле­да­чу ў ве­ль­мі ад­кры­тай, да­вер­лі­вай ма­не­ры.

З Ва­ло­дзем мы па­зна­ёмі­лі­ся ў 2011 го­дзе, у аўто­бу­се, які вёз у Глы­бо­кае гас­цей чар­го­ва­га (і, зда­ецца, за­ўчас­на знік­ла­га) фес­ты­ва­лю Magnificat. Стуж­ка Каз­ло­ва бы­ла са­май ка­рот­кай з усёй пра­гра­мы, дзе­вяць хві­лін. Га­лоў­ную ро­лю ў ка­рот­ка­мет­раж­цы «З Рас­твом, Ула­дзі­мір!» (2010) сыг­раў сам рэ­жы­сёр. 

У цяж­кія ча­сы бес­пра­цоў­я ён за­раб­ляў тым, што вы­кон­ваў ро­лю фран­цуз­ска­га Сан­ты, П’ера На­эля, у вя­лі­кім гі­пер­мар­ке­це Ту­лу­зы. І зняў адзін свой пра­цоў­ны дзень — з чар­гой жа­да­ючых сфа­таг­ра­фа­вац­ца дзе­так ра­ні­цай і адзі­но­тай цём­най ква­тэ­ры ўве­ча­ры.

Яшчэ адзін ве­ль­мі аса­біс­ты фі­льм — «Вол­га-Га­ро­на» (2013). Ва­ло­дзя з ва­сь­мі га­доў фік­са­ваў сваё жыц­цё, спа­чат­ку на кі­нас­туж­кі, по­тым на «ліч­бу». У гэ­тай пра­цы ён аб­са­лют­на не­ча­ка­на зман­та­ваў ві­дэ­адзён­ні­кі свай­го пе­ра­ся­лен­ня і ўлад­ка­ван­ня на чу­жой зям­лі з апо­ве­дам пра жан­чы­ну ста­ла­га ве­ку, якая вяр­ну­ла­ся са шмат­га­до­вай міг­ра­цыі ў свой род­ны го­рад на Вол­зе.

У свой пры­езд у Ле­нін­град для па­ступ­лен­ня ў інсты­тут Ула­дзі­мір па­зна­ёміў­ся з вы­біт­ным му­зы­кан­там Юры­ем Ма­ро­за­вым, ад­ным з ку­ль­та­вых фі­гур са­вец­ка­га рок-андэг­раў­нду ва­сь­мі­дзя­ся­тых, з якім сяб­ра­ваў да са­май яго смер­ці. Аб ім ён зняў стуж­ку «Юрый Ма­ро­заў. Рок-ма­на­лог», а му­зы­ку Юрыя вы­ка­рыс­тоў­вае ў сва­іх ра­бо­тах.

Рэ­жы­сёр і яго фі­ль­мы не­здар­ма апы­ну­лі­ся на фес­ты­ва­лі хрыс­ці­янска­га кі­но. Ва­ло­дзя — пра­вас­лаў­ны вер­нік, гэ­та зна­хо­дзіць ад­бі­так у яго твор­час­ці. Стуж­кі, пры­све­ча­ныя дзея­чам рус­кай цар­квы ў міг­ра­цыі «Му­зы­ка і фар­бы айца Ле­ані­да» (2002), «Рус­кая сяс­трыч­ка з аб­ацтва Ка­ль­ва­нэс» (2004), «Мі­ка­лай Грэш­ны» (2013), ён зды­мае шчы­ра, без ані­якіх на­мё­каў на ка­н’юн­кту­ру.

Яшчэ ад­на не­зям­ная тэ­ма Ва­ло­дзі, як ні дзіў­на, кас­міч­ная. З кос­ма­сам не­пас­рэд­на звя­за­ны са­мы вя­лі­кі на гэ­ты дзень рэ­жы­сёр­скі по­спех Ула­дзі­мі­ра — по­ўна­мет­раж­ная да­ку­мен­та­ль­ная кар­ці­на «Га­га­рын­лэнд». У 2011 го­дзе гэ­тая по­ўная аб­сур­ду ды гра­тэс­ку стуж­ка ста­ла леп­шай на мас­коў­скім «Артдак­фэс­це», а яе рэ­жы­сёр атры­маў прыз з рук стар­шы­ні жу­ры Андрэя Звя­гін­ца­ва. 

З да­сле­да­ван­ня жыц­ця ма­лой ра­дзі­мы Юрыя Га­га­ры­на фі­льм пе­ра­тва­рыў­ся ў вы­біт­ную са­ты­ру на по­стса­вец­кую пра­він­цыю і но­выя ка­пі­та­ліс­тыч­ныя па­ра­дкі. Па­ра­ле­ль­на з гэ­тым фі­ль­мам Ула­дзі­мір Каз­лоў зняў вя­лі­кі кі­на­пар­трэт Аляк­сея Ля­во­на­ва — кас­ма­наў­та, які пер­шым вы­йшаў у ад­кры­тую кас­міч­ную пра­сто­ру. Мэр го­ра­да Га­га­ры­на па­зна­ёміў іх, і Аляк­сей Архі­па­віч на­ват за­пра­сіў дакументаліста ў свой дом, ча­го ра­ней ні­ко­лі не здаралася. Фран­цуз­ская зды­мач­ная гру­па ства­ры­ла кар­ці­ну з уні­ка­ль­ны­мі кад­ра­мі кас­ма­наў­та Ля­во­на­ва ў яго­ным асаб­ня­ку ў Зор­ным га­рад­ку, у офі­се вя­до­ма­га бан­ка, ві­цэ-прэ­зі­дэн­там яко­га ён та­ды з’яў­ляў­ся, на ма­лой ра­дзі­ме, якую ён на­вед­вае. Асаб­лі­ва ці­ка­выя і каш­тоў­ныя кад­ры сус­трэ­чы Ля­вона­ва з То­ма­сам Ста­фар­дам — яго аме­ры­кан­скім ка­ле­гам па зна­ка­мі­тым па­лё­це «Са­юз — Апа­лон». Ула­дзі­мір з го­на­рам ка­жа, што блі­жэй да Ля­во­на­ва ніх­то з да­ку­мен­та­ліс­таў не пад­бі­раў­ся.

За­раз Ула­дзі­мір Каз­лоў пра­цуе над вя­лі­кай кар­ці­най пра Ку­ры­льс­кія вы­спы па за­мо­ве фран­цуз­скіх тэ­ле­ка­на­лаў. Ён за­ўсё­ды на­паў­жар­там шка­дуе, што за чвэрць ста­год­дзя так і не стаў сап­раў­дным фран­цу­зам. У пла­нах — ман­таж­ная стуж­ка з кад­раў ста­ро­га кі­на­аль­ма­на­ха «Пі­янер Бе­ла­ру­сі» і по­ўна­мет­раж­ная ігра­вая кар­ці­на. Ізноў пра міг­ран­таў, але на гэ­ты раз — пра ка­хан­не.

Шчы­ра зы­чу та­бе по­спе­хаў, Ва­ло­дзя. Жыц­цё пра­цяг­ва­ецца.