Бясспрэчна, ад фестывалю мы чакаем адкрыцця новых імёнаў. Перадусім драматургаў, здольных пераканаўча выказаць свой погляд на жыццё, яго найважнейшыя з’явы і пазнаёміць гледача з сучаснымі героямі. Але выпадае адкрыць і артыстаў, і пастаноўшчыкаў, і сцэнографаў — для гэтага прыдалася творчая лабараторыя, у якой працавалі над спектаклем на пленэры, ладзілі чыткі і абмеркаванні новых твораў.
Выдае на тое, што дыхтоўная п’еса сустракаецца зусім нячаста. Невыпадкова тэатры па-ранейшаму пільнуюць творы літаратурных класікаў (напрыклад, Уладзіміра Караткевіча), якія знаходзяць сваё ўвасабленне і на драматычнай, і на лялечнай сцэне. Можна адзначыць, што сённяшняя драматургія карыстаецца прыкметным ходам — калі галоўныя персанажы, нашы сучаснікі, набываюць не толькі імёны, але і лёсы вядомых знакавых асоб, такіх як Францыск Скарына ці эўрыпідаўская Медэя. Праўда, прапанаваны ход не заўсёды апраўданы і, хутчэй, пацвярджае гледачу схематычнае падабенства са знакамітым двайніком альбо папярэднікам, але, несумненна, канкрэтны персанаж новай драматургіі можа быць не менш цікавым.
Асобныя заўважныя спектаклі сведчаць, што фестываль у пэўнай ступені праілюстраваў і стан сучаснай сцэнаграфіі: мастакі імкнуцца да выразнай метафарычнасці, знакавасці выказвання, якое так уласціва эксперыментальнаму тэатру. Сцэнаграфічнае вырашэнне Валянціны Праўдзінай пастаноўкі Магілёўскага абласнога тэатра драмы і камедыі імя Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча «Кропкі на часавай восі» вылучыла і падтрымала наватарства задумы драматурга Дзмітрыя Багаслаўскага і рэжысёркі Таццяны Траяновіч. Аўтар п’есы, падкрэсліваючы важнасць кожнага жыццёвага імгнення, абазначыў жанр так: «гісторыя ў фотаздымках», а рэжысёрка пабудавала спектакль як восем размаітых навел, якія звяртаюцца да падзей, зафіксаваных фатографам. У імклівым тэмпарытме яны змяняюць адна адну, прадстаўляючы герояў у самых нечаканых сітуацыях і значных момантах. Дзейснай з’яўляецца і сцэнаграфія пастаноўкі: імгненна мяняюцца не толькі колеры і абрысы задніка, але і ўвесь прадметны свет спектакля — у залежнасці ад месца дзеяння ды падзей. Чамаданы, якімі запоўнена вакзальная пачакальня, раптоўна знікаюць разам з пасажырамі, на планшэце сцэны разгортваюцца трагічныя падзеі першай сусветнай вайны — усё новых і новых персанажаў уцягвае або выяўляе сама сцэнічная прастора; момантамі яны складаюць з ёю адзінае цэлае. Выразныя вобразы створаны Аляксандрам Парфяновічам, Сяргеем Баброўнікам, Ігарам Бураком, Паўлам Хаджаевым, Алай Грахавай, Марыяй Дарагабед (рэжысёр па працы з артыстамі — Станіслаў Савосцін). Нездарма бабруйская пастаноўка атрымала ўсе магчымыя ўзнагароды — за лепшы спектакль, рэжысуру, сцэнаграфію.
Вырашэнне «Сіндрому Медэі» Юліі Чарняўскай Рэспубліканскага тэатра беларускай драматургіі ў пастаноўцы Кацярыны Аверкавай прадставіла твор непабытовы, немітуслівы, надзвычай відовішчны і значны. Чысціня і любоў — сутнасць галоўнай гераіні. Актрыса Людміла Сідаркевіч (адзначана журы за лепшую жаночую ролю ў асноўнай праграме) надзяляе яе магутным тэмпераментам і моцнымі пачуццямі. Галоўным колеравым акцэнтам і сімвалам прасторы з’яўляюцца чырвоныя кветкі, іх яна высаджвае і даглядае. У стаўленні да незвычайнага саду — пяшчота і каханне Медэі да дзяцей і да мужа, без якога немагчыма жыццё.
Існым фестывальным адкрыццём зрабілася «Камедыя Юдзіфі» Сяргея Кавалёва па матывах «Кнігі Юдзіф» у перакладзе Францыска Скарыны і пастаноўцы Алега Жугжды. На авансцэне, у фантастычнай прасторы, сплеценай са святла і ценяў, акцёры Ларыса Мікуліч і Аляксандр Шаўкаплясаў у напружаных дыялогах і няпростых стасунках асэнсоўваюць біблейскую гісторыю з пазіцый сучасных людзей. Менавіта дзякуючы пастаноўшчыкам і майстэрству выканаўцаў, іх уласнаму стаўленню да ўчынкаў Юдзіфі і Алаферна спектакль ператвараецца ў філасофскую прыпавесць аб нялёгкім выбары паміж каханнем, асабістым шчасцем і абавязкам перад радзімай.
Фестываль прапанаваў арыгінальныя п’есы сучасных беларускіх драматургаў, яркія сцэнаграфічныя ўвасабленні, таленавітыя акцёрскія работы. Але праблемай з’яўляецца адбор саміх пастановак — яны мусяць вытрымаць конкурсны агляд, што выключае выпадковасць іх выбару. Гэтаксама важна прадставіць у праграме нашы акадэмічныя калектывы, якія маюць у рэпертуары паспяховыя ўвасабленні твораў айчынных аўтараў. Выпрабаваць класікаў і сучаснікаў суседствам у адзінай сацыякультурнай прасторы, пераасэнсаваць гістарычны сюжэт, прасачыць развіццё і перамены вядомага персанажа, здаволіць глядацкі попыт на мастацкае асвятленне гісторыі — мяркуючы па нядаўніх прэм’ерах, гэты шэраг можа працягнуць кожны зацікаўлены...
Кацярына ЯРОМІНА