У ліч­ба­вым фар­ма­це

Што та­кое аўды­яспек­такль, зра­зу­ме­ла без асаб­лі­вых тлу­ма­чэн­няў. За­ла­тая скар­бон­ка бе­ла­рус­ка­га дзяр­жаў­на­га ра­дыё да сён­ня ра­дуе імі на хва­лях ку­ль­тур­ніц­кіх FM-стан­цый. «Пра­ме­над» з фран­цуз­скай пе­ра­кла­да­ецца як «шпа­цыр»: слу­ха­чу да­во­дзіц­ца ван­дра­ваць па ла­ка­цы­ях, у на­шым вы­пад­ку — па ву­лі­цах Брэс­та. Пра­ўда, та­кія «ба­дзял­кі» ўжо ко­ль­кі га­доў пра­па­ну­юць ву­ліч­ныя тэ­атры, на­прык­лад, пер­фор­манс «Aliens» плас­тыч­на­га тэ­атра «Інжэст» больш за пяць га­доў зму­шае гле­да­чоў ру­хац­ца ўслед за фан­тас­тыч­ны­мі чу­жын­ца­мі, а бе­ла­рус­ка-сла­вен­скі «Streetwalker gallery» на Дру­гім мін­скім фо­ру­ме ву­ліч­ных тэ­атраў зму­шаў дзі­віц­ца на дво­ры­кі Вер­хня­га го­ра­да Мін­ска як на прад­мет мас­тац­тва. Брэс­цкі пра­ект за­сво­іў гэ­тыя зда­быт­кі і да­даў рэ­ва­лю­цый­ны склад­нік — інфар­ма­цый­ныя тэх­на­ло­гіі.

Па­вод­ле тэх­ніч­най існас­ці «Brest stories guide» уяў­ляе з ся­бе аплі­ка­цыю, якую мож­на бяс­плат­на спам­па­ваць з сэр­ві­су «Google play». Па­ча­так дзея­ння вы­ма­гае ад вас пры­сут­нас­ці ў Брэс­це, смар­тфо­на або план­шэ­та на Android, слу­ха­вак і Інтэр­нэ­ту. Вар­та па­кла­па­ціц­ца і пра зруч­ны аб­утак, бо з вір­ту­аль­най ма­пай аплі­ка­цыі вы­па­дае за­ста­вац­ца на на­гах ка­ля трох з па­ло­вай га­дзін.

З мас­тац­ка­га гле­дзіш­ча пра­ект уяў­ляе з ся­бе збор да­ку­мен­та­ль­ных свед­чан­няў пра жыц­цё яўрэй­скай су­пол­кі Брэс­та на па­чат­ку Дру­гой сус­вет­най вай­ны і пад­час яе. На пад­ста­ве ма­тэ­ры­ялаў ра­пар­таў ня­мец­кіх сал­дат, па­ка­зан­няў з пра­та­ко­лаў архі­ва Брэс­цкай воб­лас­ці, а так­са­ма ўспа­мі­наў брэс­цкіх яўрэ­яў скла­дзе­ны пяць мар­шру­таў-гіс­то­рый: «1937—1939», «Ле­та 1941», «Жыц­цё ў ге­та (1941—1942)», «Зніш­чэн­не ге­та» і «Тыя, хто вы­жыў». У слу­хаў­ках гу­чаць га­ла­сы ту­зі­ну вя­до­мых і ма­ла­дых брэс­цкіх артыс­таў, пе­рад гля­дац­кі­мі ва­чы­ма — су­час­ны го­рад, чыя гіс­то­рыя ўспры­ма­ецца праз пад­ра­бяз­нас­ці: ла­ка­цыі вы­бра­ны ве­ль­мі роз­ныя, але ўсе яны зна­хо­дзяц­ца ў цэн­тры Брэс­та, ча­сам у не­ча­ка­ных мес­цах. Рас­стрэ­ль­ныя два­ры про­ста за пры­го­жым до­мам на ву­лі­цы Са­вец­кай, рэ­шткі бы­лой сі­на­го­гі ў цо­ка­ль­ным па­вер­се кі­на­тэ­атра «Бе­ла­русь», жы­лы квар­тал на мес­цы ма­са­ва­га рас­стрэ­лу...

Воб­ра­зы спек­так­ля ства­ра­юцца не­пас­рэд­на са­мім слу­ха­чом (на­ўпрост у га­ла­ве) з да­па­мо­гай га­ла­соў і мес­цаў, а го­рад ста­но­віц­ца сі­му­ль­тан­най дэ­ка­ра­цы­яй. Для кож­на­га ка­рыс­та­ль­ні­ка аплі­ка­цыі ге­роі і ла­ка­цыі на­бы­ва­юць сваё аса­біс­тае гу­чан­не і вон­ка­вы вы­гляд.

Ня­гле­дзя­чы на гіс­та­рыч­ную і мас­тац­кую важ­насць пра­екта, вар­та адзна­чыць не­­каль­­кі не­да­хо­паў. З пер­ша­га по­зір­ку да­во­лі цяж­ка раз­абрац­ца, як пра­цуе сіс­тэ­ма на­ві­га­цыі і гу­чан­ня, та­му па­жа­да­на бы­ло б да­даць ад­па­вед­ны тэх­ніч­ны раз­дзел для ка­рыс­та­ль­ні­каў. Па-дру­гое, усе пяць сце­жак-гіс­то­рый ма­юць над­та вя­лі­кую да­ўжы­ню-пра­цяг­ласць, але ўдзе­ль­нік пра гэ­та не па­пя­рэ­джа­ны і да кан­ца мож­на пра­йсці то­ль­кі ў тым вы­пад­ку, ка­лі яму хо­піць ча­су. Дый доў­га слу­хаць гіс­то­рыі ў ма­на­тон­ным рэ­жы­ме вы­кла­дан­ня до­сыць цяж­ка. Гле­да­чы-слу­ха­чы адзна­ча­юць вы­пад­кі, ка­лі яны «вы­па­да­лі» з кан­тэк­сту падзей і за­глыб­ля­лі­ся ў свае дум­кі.

«Brest stories guide» — не­паў­тор­ны га­рад­скі крас­сек­та­ра­ль­ны пра­ект, зроб­ле­ны су­по­ль­ны­мі на­ма­ган­ня­мі «Кры­лаў ха­ло­па» і між­на­род­на­га фон­ду «CHOICE — Cultural Heritage: Opportunity for Improving Civic Engagement», які за­йма­ецца ахо­вай і рэ­кан­струк­цы­яй сус­вет­най ку­ль­тур­най спад­чы­ны. Фак­тыч­на гэ­та спек­такль-фе­но­мен з не­вы­чэр­пным крэ­атыў­ным, ту­рыс­тыч­ным і эка­на­міч­ным па­тэн­цы­ялам — та­кім не­абход­ным су­час­на­му айчын­на­му тэ­атру.

Ула­дзі­мір Га­лак