Вось усё і зразумела: тып гераіні — летуценніца. Але хіба мы не такія? Кожны з нас стварае свой асабісты недакранальны свет, дзе камфортна існаваць. Іншыя лічаць яго дзіўным і недарэчным ці, наадварот, звычайным і блізкім. Пра межы нармальнасці і ненармальнасці гэтага ўнутранага кавалка мора, ля якога марыцца жыць, — спектакль «Жоўты заяц», чый гастрольны паказ адбыўся ў Мінску.
Рэжысёр Дзяніс Фёдараў разам з невялікім калектывам акцёраў, аб’яднаных назвай «Насупраць», актыўна рэалізуе цікавыя тэатральныя праекты ў Брэсце. Гледачу прапаноўваецца дастаткова новы фармат тэатра: у асноўным гэта сцэнічныя чытанні п’ес і сціплыя па форме, але яркія па выразных сродках пастаноўкі. Так, напрыклад, у рэпертуары калектыву значыцца дакументальны спектакль «Білінгвы. Брэст», які з’яўляецца тэматычным працягам мінскіх «Білінгваў» Андрэя Саўчанкі. Іграюць яго пад дрэвамі на свежым паветры — праз гэта, дарэчы, ён трапіў у праграму сёлетняга Мінскага форуму вулічных тэатраў.
Гэтай вясной з’явіўся «Жоўты заяц» — монаспектакль Ірыны Пашэчка ў рэжысуры Дзяніса Фёдарава. Гісторыя таксама дакументальная — яе тэкставай падставай зрабіліся фэйсбучныя допісы блогеркі і пісьменніцы Наталлі Якушынай, пераробленыя ёю ў п’есу «Пра мяне». Мільгаюць разважанні, мары, сны, думкі падчас паездкі ў метро, кніжнай выставы, хатніх клопатаў. Аповед фрагментарны, але насычаны дэталямі — яны становяцца сувязным звянчаком і дапамагаюць вызначыць спосаб Наталлі глядзець на свет.
Сціплая прастора чорнага кабінета спрыяе поўнаму засяроджанню на тэксце — ідэйная цэласнасць падмацоўваецца рэжысёрскім вырашэннем. Актрыса кантралюе эпізоды гісторыі рытмічна: у гнуткай дынаміцы свайго аповеду і рухаў яна расстаўляе акцэнты грукатам барабана, «пражывае» тэкст, атаясамлівае сябе з гераіняй, што не характэрна для бальшыні дакументальных пастановак і выклікае шмат спрэчак у даследчыкаў дакументальнага кірунку. Але ў выпадку з «Жоўтым зайцам» праз «перажыванне» ўзнікае эфект сведкавага тэатра — быццам бы актрыса і ёсць Наталля, і гэта дадае яшчэ большай спавядальнасці.
Вось гераіня распавядае пра дарагую сукенку «да падлогі», якую складана кудысьці апрануць, і творча абгортвацца цэлафанам. А што рабіць? Сям’я адгаварыла купляць такі недарэчны тавар падчас крызісу. Самаробная сукенка, вынайдзеная нібы на экалагічных конкурсах у школе, — па-хатняму, шчыра выдае іранічную прэтэнзію на гламур.
Альбо яшчэ гісторыя. Аднойчы Наталля замовіла праз Інтэрнэт набор веераў, запакаваных у скрыню. Калекцыя належала жанчыне ў веку, якая шмат часу прысвяціла веерам і прыклала да іх тлумачальную цыдулку. «Чаму я так не пражыла жыццё?» — спытае гераіня і паскардзіцца: дзеці расцягалі рарытэты невядома куды. Сапраўды — глядзіш на веер з намаляваным лайнерам і ўяўляеш вясельнае падарожжа першай уласніцы скрыні. Шарму і дакументальнасці дадае і тое, што ў пастаноўцы выкарыстоўваецца частка сапраўднай калекцыі Наталлі — папулярны зараз сцэнаграфічны рэдзі-мэйд.
Пэўную частку спектакля складаюць расповеды пра сны: гераіня сніць Максіма Горкага, Алу Пугачову і вельмі часта — дзяржаўных асобаў. Начныя і дзённыя перажыванні размяжоўваюцца сімвалічна: у начных сцэнах артыстка карыстаецца ліхтарыкам, і праз гэта гутарка набірае яшчэ большай інтымнасці — яна вядзецца нібыта з-пад коўдры.
Але гісторыі выдаюць пэўны смутак гераіні, часам светлы, часам не, бо недарэчнасці іншы раз адбываюцца. Муж Наталлі нават не ведае, што яна пісьменніца, людзі лічаць яе дзівачкай, а пасля вяселля яна так і не выправілася ў адпачынак. Аднак пры гэтым кожная занатоўка рэальнасці прасякнута любоўю да жыцця. Напрыканцы спектакля гераіня ўзгадае верш Ціма Сабакіна «Каханне жоўтых зайцаў»: «У жоўтых зайцаў таксама ёсць каханне / яно амаль такое ж як у сініх»...
У анатацыі да твору напісана: «Калісьці Наталля жыла ў Брэсце, і яе лічылі дзіўнай. Цяпер яна жыве ў Маскве, знайшла сваё асяроддзе і шчаслівая, але гэта не пэўна». А ці можна ўвогуле абяцаць штосьці пэўна, калі гэта датычыць вольнай жыццёвай хады, а тым больш — шчасця?
...Цікава, што жоўты колер палярны сіняму. Навокал існуюць такія розныя, але такія аднолькавыя зайцы, у кожнага з якіх сваё каханне. І сваё разуменне шчасця.
Анастасія Васілевіч