Го­рад успа­мі­наў

У лё­се кож­на­га май­стра вы­лу­ча­юцца твор­чыя пе­ры­яды, у Аб­ра­ма Раб­кі­на іх вы­зна­чы­лі вай­на, удзе­ль­ні­кам якой ён быў; род­ны го­рад — яго «ма­лая ра­дзі­ма»; Стрэ­шы­на, ма­ле­нь­кі ці­хі пры­ста­нак. Спад­чы­на мас­та­ка не вы­чэр­пва­ецца жы­ва­піс­ны­мі па­лот­на­мі і гра­фіч­ны­мі арку­ша­мі, яна ўклю­чае і лі­та­ра­тур­ную твор­часць.

Апо­весць «Уніз па Ша­шэй­най», апа­вя­дан­ні і эсэ ста­лі клю­чом да раз­умен­ня мно­гіх жы­ва­піс­ных прац. На­се­ль­ні­кі ву­лі­цы Ша­шэй­най, ува­соб­ле­ныя на парт­рэ­тах, час­та за­йма­лі важ­нае мес­ца ў жыц­ці Раб­кі­на. Мас­та­ка пры­цяг­ва­лі да ся­бе ста­рыя ха­ты — у іх жы­лі бліз­кія і род­ныя лю­дзі, мно­гія з іх за­гі­ну­лі ў Ка­мен­скім ле­се, які стаў баб­руй­скім Ба­бі­ным Ярам. Ві­ды ста­ро­га го­ра­да, ні­бы ілюс­тра­цыі да апо­вес­ці, па­каз­ва­юць апі­са­ныя ў ёй за­па­вед­ныя кут­кі, адзна­ча­ныя важ­ны­мі для аўта­ра падзе­ямі, што за­ха­ва­лі­ся ў па­мя­ці на ўсё жыц­цё. Але асаб­лі­вы сэнс у се­рыі на­бы­ва­юць пра­цы, у якіх за­ха­ва­лі­ся мес­цы, звя­за­ныя з ба­ць­кам, дзе ад­бы­ва­лі­ся па­мят­ныя гу­тар­кі ці па­цеш­ныя гіс­то­рыі, мес­цы, якія зра­бі­лі іх са­мы­мі бліз­кі­мі лю­дзь­мі.

На ву­лі­цы Ша­шэй­най у Баб­руй­ску ўсё і па­ча­ло­ся. Ад­ной­чы ўзім­ку, па ўспа­мі­нах мас­та­ка, ён ска­заў ба­ць­ку пра га­рад­скіх ка­мі­на­раў: «Гля­дзі, яны як вя­сё­лыя чор­ныя птуш­кі на бе­лым сне­зе!» Раз­гле­дзеў­шы ў сы­на за­дат­кі воб­раз­на­га мыс­лен­ня, Іса­ак Раб­кін, сам вя­лі­кі ама­тар мас­тац­тваў, ад­вёў яго ў сту­дыю пры Баб­руй­скім до­ме пі­яне­раў, ёй кі­ра­ваў вы­пус­кнік Ві­цеб­скай мас­тац­кай ву­чэ­ль­ні Яўген Ермал­ке­віч — пер­шы на­стаў­нік бу­ду­ча­га жы­ва­піс­ца.

У сва­ёй апо­вес­ці Раб­кін ка­рот­кі­мі да­клад­ны­мі фра­за­мі ад­люс­троў­вае пі­ль­ную ўва­гу ба­ць­кі, які быў для яго най­вы­шэй­шым аўта­ры­тэ­там, да са­мых раз­на­стай­ных, ча­сам на­ват ху­лі­ган­скіх, але ары­гі­на­ль­ных пра­яў хла­пе­чай на­ту­ры. Арышт і тра­гіч­ная гі­бель Іса­ака Раб­кі­на ў 1937-м ста­лі су­р’ёз­ным вы­пра­ба­ван­нем і пры­чы­най ран­ня­га ста­лен­ня Аб­ра­ма.

Пад­час вай­ны яшчэ да ва­сям­нац­ца­ці га­доў хло­пец здо­леў да­маг­чы­ся пры­зы­ву ў вой­ска і пра­ктыч­на два га­ды пра­вёў на пе­ра­давой.

Знач­ным іспы­там для Раб­кі­на бы­лі га­ды ву­чо­бы і спро­ба атры­маць вы­шэй­шую ад­ука­цыю, якія су­па­лі з пе­ры­ядам ба­ра­ць­бы з «бяз­род­ны­мі кас­ма­па­лі­та­мі». У 1949 го­дзе бу­ду­чы жы­ва­пі­сец за­кан­чвае шко­лу пры Ле­нін­град­скай ака­дэ­міі мас­тац­тваў і пра­цяг­вае на­ву­чан­не ў мас­тац­кай ву­чэ­ль­ні, ку­ды яго пры­ма­юць ад­ра­зу на чац­вёр­ты курс. Праз два га­ды ён пад­ае да­ку­мен­ты ў Ака­дэ­мію мас­тац­тваў, ад­нак атрым­лі­вае ад­мо­ву.

Пер­шай вя­лі­кай тэ­май Аб­ра­ма Раб­кі­на ста­ла вай­на. Асаб­лі­вас­цю кар­цін ва­енна­га цык­ла з’яў­ля­ецца іх пры­на­леж­насць да су­ро­ва­га сты­лю, ха­рак­тэр­на­га для са­вец­ка­га мас­тац­тва па­ва­енна­га пе­ры­яду. Знач­на бо­льш для яго ты­по­вым з’яўля­ецца парт­рэт «Ча­ла­век з 41-га го­да» (1969), які прад­эман­стра­ваў здо­ль­насць аўта­ра на­зі­раць і ра­біць аб­агу­ль­нен­ні. У ім ува­соб­ле­ны апра­ну­ты ў ва­енную фор­му пры­клад­на са­ра­ка­га­до­вы муж­чы­на, вы­рва­ны з мір­на­га жыц­ця. Гэ­та, ма­быць, га­лоў­нае, што мож­на ска­заць пра пер­са­на­жа, бо ака­ліч­нас­ці і мун­дзір ро­бяць яго без­аса­бо­вым. Ужо не­маг­чы­ма вы­зна­чыць, кім ён быў у да­ва­енны час: шко­ль­ным на­стаў­ні­кам ці па­ля­во­дам у кал­га­се. Вай­на ўсіх зраў­ня­ла. А апош­няй тэ­ма­тыч­най кар­ці­най, пры­све­ча­най ва­енна­му лі­ха­лец­цю, ста­ла «На­шэс­це» (1984). Ра­бо­та звя­за­на з род­ным го­ра­дам твор­цы, не вы­пад­ко­ва на пя­рэд­нім пла­не вы­лу­ча­ны зна­ёмыя ака­ні­цы. Ка­ло­на за­хоп­ні­каў апа­на­ва­ла род­ную Ша­шэй­ную ву­лі­цу.

З кан­ца 1960-х мас­так па­чы­нае пра­ца­ваць над се­ры­яй кар­цін, якая ўклю­чы­ла блі­зу со­тні ра­бот з агу­ль­най на­звай «Го­рад май­го дзя­цін­ства». Яна пры­све­ча­на час­тцы ста­ро­га Баб­руй­ска, дзе прай­шоў па­ча­так жыц­ця май­стра. У асно­ве гэ­та­га цык­ла — пе­ра­жы­тая ў дзя­цін­стве ся­мей­ная тра­ге­дыя, што аб­умо­ві­ла мас­тац­кую і сэн­са­вую цэ­ласць двух на­ступ­ных дзе­ся­ці­год­дзяў твор­час­ці.

Аб­рам Раб­кін усё жыц­цё на­за­паш­ваў у са­бе ўспа­мі­ны і раз­ва­жан­ні, інакш не атры­ма­ла­ся б апо­весць «Уніз па Ша­шэй­най» з га­лоў­най фа­бу­ль­най падзе­яй — тра­гіч­най стра­тай ба­ць­кі. Успа­мі­на­ючы ака­ліч­нас­ці, якія па­пя­рэд­ні­ча­лі гэ­та­му, Раб­кін пі­ша: «І хто... мог па­ве­рыць у тое, што пры­зна­чэн­не май­го ба­ць­кі на но­вую пра­цу скон­чыц­ца тра­ге­ды­яй, вод­га­ла­сы якой ту­пым і за­то­еным бо­лем да­гэ­туль не па­кі­да­юць мя­не?»

Пей­за­жы ста­ро­га го­ра­да на­кла­да­юцца на гіс­то­рыі з апо­вес­ці і вы­ка­рыс­тоў­ва­юцца ў вы­дан­ні як ілюс­тра­цыі. Кар­ці­ны па­чы­на­юць на­паў­няц­ца ад­мыс­ло­вым сэн­сам, ка­лі ад­люс­тра­ва­ныя кра­яві­ды ўда­ецца злу­чыць з апі­са­ны­мі падзе­ямі. Ад­ва­жым­ся вы­ка­заць зда­гад­ку, што ўсё сваё жыц­цё мас­так у дум­ках раз­маў­ляў з ба­ць­кам, та­му так пры­цяг­ва­лі мес­цы, з ім звя­за­ныя. Але да­клад­ней, чым сам аўтар, пра гэ­та не ска­жаш: «Да­жыў­шы да ста­рас­ці, ты ўсё ад­но бу­дзеш блу­каць у за­чы­не­ных ака­ні­цах свай­го дзя­цін­ства і ад­чу­ваць па­ку­ту раз­ла­ду».

Ву­лі­ца Ша­шэй­ная — ма­ле­нь­кі свет. Свет, за­поў­не­ны «жы­вы­мі» ха­та­мі, ста­ры­мі лі­па­мі і ака­цы­ямі, кус­та­мі бэ­зу, з лю­дзь­мі, су­се­дзя­мі і сва­яка­мі, за­ну­ра­ны­мі ва ўлас­ныя спра­вы, што за­йма­юць сваю не­вя­лі­кую пра­сто­ру ў ма­ле­нь­кай су­по­ль­нас­ці ву­лі­цы Ша­шэй­най, «дзе жыц­цё су­се­да бы­ло час­ткай твай­го жыц­ця».

Га­рад­скія пей­за­жы Раб­кі­на па-за ча­сам, ча­ла­ве­чыя по­ста­ці ў не­ка­то­рых па­лот­нах пры­сут­ні­ча­юць, але іх не­ль­га звя­заць з не­йкім вы­зна­ча­ным пе­ры­ядам: пе­рад­ва­енным, па­ва­енным ці су­час­ным. Ста­ры го­рад — гэ­так жа, як і пры­ро­да, — за­сы­нае ўво­сень і аб­у­джа­ецца ўвес­ну, аб­наў­ля­ецца ад лет­ніх на­ва­ль­ніц і па­ку­туе ад бу­раў, ха­ва­ецца пад снеж­най коў­драй уз­імку і цяр­плі­ва ча­кае сы­хо­ду вяс­но­вай па­вод­кі. Го­рад у кар­ці­нах Аб­ра­ма Раб­кі­на жы­ве, як жы­ве лес ці мо­ра. У яго­ным го­ра­дзе ня­ма ма­шын, яны ў ім та­кія ж не­на­ту­ра­ль­ныя, як і ў пры­ро­дзе. У экс­прэ­сіі, у па­стоз­нас­ці фар­баў шмат­лі­кіх га­рад­скіх кра­яві­даў ад­чу­ва­ецца на­ста­ль­гія па мі­ну­лым, чым то­ль­кі і маг­чы­ма рас­тлу­ма­чыць па­чуц­цё­вую на­сы­ча­насць та­кіх тво­раў. Раб­кін з да­па­мо­гай ста­ну пры­ро­ды ўзмац­няе эма­цый­ны склад­нік сва­іх кар­цін.

Пад­обная да не­вя­лі­ка­га апо­ве­ду пра ўлас­нае мі­ну­лае кар­ці­на «Дзя­цін­ства, што за­зір­ну­ла ў акно» (1982—1992). Цу­доў­ны час, ка­лі лет­нім днём раз­на­сцеж­ва­лі­ся вок­ны, са­ма ву­лі­ца бы­ла ці­хай, а ўсе мі­на­кі — зна­ёмы­мі. Але за­ўва­жа­ецца што­сь­ці не­звы­чай­нае ў за­ся­ро­джа­на-за­ду­мен­ным по­зір­ку хлоп­чы­ка, які гля­дзіць у баць­­коў­скую ха­ту. У шы­бе ад­люс­троў­ва­ецца ўсмеш­лі­вая жан­чы­на, на­пэў­на, гэ­та ма­ці, за спі­най — ста­ры з гу­са­ком у ко­шы­ку. Ву­лі­ца ярка асвет­ле­на со­нцам, але цень на­кры­вае хлоп­чы­ка, яго ха­ту і ўсё, што ён жа­дае раз­гле­дзець.

З успа­мі­на­мі пра ба­ць­коў звя­за­на і кар­ці­на «Тру­мо» (1981). У апо­вес­ці гэ­ты прад­мет атры­маў па­этыч­нае апі­сан­не: «Су­кен­ку пры­мя­ра­юць пе­рад ве­ліч­ным, ні­бы по­мнік, люс­тэр­кам-тру­мо. Яно скла­дзе­на ў чор­ную, вы­цяг­ну­тую да сто­лі ра­му з шы­ро­кім разь­бя­ным кар­ні­зам. Уні­зе люс­тэр­ка пе­ра­хо­дзіць у не­вя­лі­кі сто­лік на ка­рот­кіх вы­гну­тых нож­ках. Тру­мо ста­іць у ку­це, амаль пад­пі­ра­ючы бэ­ль­кі аб­кле­енай шпа­ле­ра­мі сто­лі, і па­гру­жае свой кар­ніз у на­за­па­ша­ны там цень, разь­ба ста­но­віц­ца та­ямні­чай, пад­обнай да схі­ле­ных у ма­літ­ве ста­рых.

У тру­мо ад­люс­троў­ва­ецца швей­ная ма­шы­на “Зін­гер”, за­ва­ле­ны ка­вал­ка­мі ма­тэ­рыі стол, бу­фет з люс­тэр­кам, у якім све­цяц­ца ад­люс­тра­ва­нае акно і за­ча­ра­ва­ны двор».

Тру­мо ста­яла ў ха­це краў­чы­хі Кра­вер­скай. У ім у но­вай су­кен­цы ка­лі­сь­ці ад­люс­троў­ва­ла­ся ма­ці, а ба­ць­ка ска­заў гас­па­ды­ні кам­плі­мент.

Праз шмат га­доў мас­так пры­хо­дзіць да ха­ты Кра­вер­скай. Там усё так жа, як і ў дзя­цін­стве, то­ль­кі ве­ль­мі па­ста­рэ­лае. Тая ж ха­та, хоць па вы­гля­дзе ўжо не­жы­лая, ад­га­ро­джа­ная ад ву­лі­цы трух­ля­вы­мі ва­ро­та­мі, са здзір­ва­не­лым пан­адвор­кам. Яго то­ль­кі што аб­мы­ла на­ва­ль­ні­ца, уз­мац­ніў­шы шэ­расць ста­рас­ці. Усё гэ­та знай­шло ўва­саб­лен­не ў кар­ці­не «Пан­адво­рак па­сля на­ва­ль­ні­цы» (1981). На­ва­ль­ні­ца асвя­жы­ла па­мяць, але не над­ала ёй ма­ляў­ні­чай яркас­ці, і то­ль­кі гу­ль­ня со­неч­ных пра­мя­нёў, што вы­рва­лі­ся з-за хмар, на ста­рой бяр­ве­ніс­тай сця­не ні­бы ка­жа пра свет­лую азо­ра­насць успа­мі­ну.

Кра­нае не­пад­роб­най скру­хай па­лат­но «Аптэ­ка Раз­оўска­га. Дождж» (1981), быц­цам са­ма пры­ро­да аплак­вае тра­гіч­ны ка­нец ся­м’і пра­ві­за­ра, які на­па­іў сва­іх бліз­кіх ад­мыс­ло­вым «ча­ем», па­сля та­го як па­сту­піў за­гад пе­ра­ся­ляц­ца ў ге­та. Цём­нае, по­ўнае свін­цу не­ба на­ві­сае над са­мот­най ха­тай, а стру­ме­ні да­жджу, ні­бы слё­зы, пла­чуць над тра­ге­ды­яй яўрэ­яў Баб­руй­ска.

Ста­рыя ха­ты пад­обныя да лю­дзей. Ка­лі ў ха­це бур­ліць жыц­цё, яна вы­лу­ча­ецца да­гле­джа­нас­цю: ака­ні­цы і ва­ро­ты афар­ба­ва­ныя, тра­ва на пан­адвор­ку вы­ка­ша­на, вок­ны ззя­юць. Ха­та ні­бы пад­цяг­ва­ецца, уз­ба­дзёр­ва­ецца, га­на­рыц­ца сва­ёй па­трэб­нас­цю, як у кар­ці­не «Да­нь­кі­на ву­лі­ца» (1976).

Кі­ну­тая ха­та, як кі­ну­ты ста­ры, ні­ко­му не па­трэб­ная, а рас­квіт­не­лы куст бэ­зу — ні­бы апош­няя да­ні­на зга­са­юча­му жыц­цю. Кар­ці­ну «Бэз і ха­та пад знос» (1991) аўтар вы­ра­шае праз кан­траст кра­са­ван­ня і зга­сан­ня, а куст квіт­не­юча­га бэ­зу не­вы­пад­ко­ва вы­не­се­ны на пер­шы план. Жыц­цё пра­цяг­ва­ецца, ня­гле­дзя­чы на не­паз­беж­ныя стра­ты.

Драў­ля­ныя ха­ты пра­цяг­ва­юць жыц­цё тых дрэў, з якіх па­бу­да­ва­ны: ма­юць ду­шу і свой не над­та доў­гі век. З плын­ню га­доў ста­ры горад па­сту­по­ва сы­хо­дзіць, рас­тва­ра­ецца ў но­ва­бу­доў­лях, і мас­так фік­суе апош­нія «парт­рэ­ты» са­мых устой­лі­вых на­се­ль­ні­каў ву­лі­цы Ша­шэй­най. Аса­цы­ятыў­на злу­ча­ючы ста­рэ­ючыя ха­ты з во­сен­ню ўлас­на­га жыц­ця, аўтар пі­ша іх, паміраючых позняй восеньскай парою, параўноўваючы стан сва­іх «пер­са­на­жаў» са станам пры­ро­ды.

«Як па­мі­рае ста­рая ха­та? Спа­чат­ку, атры­маў­шы но­вую ква­тэ­ру ў су­час­ным до­ме, з ра­дас­цю па­кі­да­юць яе апош­нія жы­ха­ры. У апош­ні раз за­чы­ня­юцца ака­ні­цы, і ха­та за­ста­ецца сам-на­сам са сва­ім мі­ну­лым. Яна вы­ра­ча­ная». У кар­ці­не «За­чы­не­ныя ака­ні­цы» (1981) скан­дэн­са­ва­ны ўвесь сму­так і без­вы­ход­насць лё­су ста­рой ха­ты, якія ўзмац­ня­юцца шэ­рым цяж­кім не­бам.

Мас­та­ком ство­ра­ны шэ­раг прац, пры­све­ча­ных сы­хо­дзя­чым ха­там. Аб­рам Раб­кін шмат раз­оў пры­хо­дзіў да кож­най з іх, ра­біў на­тур­ныя эцю­ды і, апус­ка­ючы­ся ў на­ста­ль­гіч­на-шчым­лі­вую атмас­фе­ру, ні­бы падзя­ляў з за­кі­ну­ты­мі ха­та­мі іх сму­так.

Ся­род парт­рэ­таў, на­пі­са­ных у 1970—80-я, да­во­лі шмат вы­яў лю­дзей, не звя­за­ных з гіс­то­ры­яй пэў­най ву­лі­цы, ад­нак за­хоў­ва­ецца пры­нцып ува­саб­ляць тых, ка­го мас­так доб­ра ве­даў і хто быў яму ду­хоў­на бліз­кі. З уз­рос­там пры­ро­да вы­свеч­вае асноў­ныя ры­сы ха­рак­та­ру на тва­ры кож­на­га ча­ла­ве­ка, і Раб­кін вы­ка­рыс­тоў­вае гэ­тую асаб­лі­васць. Але ў прад­стаў­ле­ных парт­рэ­тах ня­ма вы­лу­чэн­ня не­йкіх ге­ра­ічных рыс, хут­чэй — бо­льш аса­біс­тых, доб­ра зна­ёмых мас­та­ку.

Зна­ка­вым для Аб­ра­ма Раб­кі­на стаў 1992 год, адзна­ча­ны па­ездкай у Ізра­іль і пра­цай у но­вых умо­вах — з ба­гац­цем со­нца, яркіх фар­баў, не­звы­чай­ны­мі лан­дшаф­та­мі і ўсход­няй экзо­ты­кай га­рад­скіх ву­ліц. З ван­дра­ван­ня мас­так вяр­та­ецца з се­ры­яй не­звы­чай­ных для сва­ёй ма­не­ры кар­цін, но­вых па ко­ле­ра­вых і эма­цый­ных ра­шэн­нях.

Аўтар пры­ўно­сіць у кам­па­зі­цыю ха­рак­тэр­ную для сва­іх тво­раў ды­на­мі­ку, на­сы­ча­ючы іх ру­хам. Хра­ма­вая га­ра Іе­ру­са­лі­ма і ста­ра­даў­нія бу­дын­кі Цфа­та, якія ад­лі­ва­юць жоў­та-шэ­рым ка­ме­нем мясц­овых гор, зі­хот­кія бе­лас­цю асоб­ных гра­няў, ні­бы вя­лі­кія ка­раб­лі, уры­ва­юцца ў мо­ры сі­не­чы і яркай зе­ля­ні­ны.

Яшчэ да ізра­ільс­кай па­ездкі ся­род прац Раб­кі­на з’яў­ля­юцца ра­бо­ты з ня­звык­ла яркім і мяк­кім свет­ла­вым і ка­ла­рыс­тыч­ным ра­шэн­нем, што вы­клі­ка­ла зда­гад­ку пра ад­люс­тра­ван­не ў іх маг­чы­мых унут­ра­ных змен, якія ад­кры­ва­юцца праз твор­часць. Кар­ці­ны, на­пі­са­ныя ў Ізра­ілі, пад­трым­лі­ва­юць вы­ка­за­ную гі­по­тэ­зу знач­ны­мі на­ва­цы­ямі ў ко­ле­ра­вай па­літ­ры, у агу­ль­най ма­жор­нас­ці. Маг­чы­ма, з «сы­хо­дам» ста­ро­га Баб­руй­ска стаў сла­бець і да­ўні боль, што на пра­ця­гу жыц­ця су­пра­ва­джаў мас­та­ка, а зга­са­ючы, аб­уджаў жа­дан­не па-но­ва­му па­гля­дзець на доб­ра зна­ёмыя і звык­лыя рэ­чы.

Па­сля 2000-х у ма­не­ры Аб­ра­ма Раб­кі­на з’яў­ля­юцца но­выя да­след­чыя ры­сы. Ён шмат раз­оў пі­ша адзін і той жа аб’­ект ці кра­явід, ужы­вае не­ча­ка­ныя кам­па­зі­цый­ныя пры­ёмы, па­бу­да­ва­ныя на про­ці­пас­таў­лен­ні роз­ных па­чат­каў, на­прык­лад амор­фных і вы­раз­ных па фор­ме, ці шу­кае сэнс у лі­ней­ных спа­лу­чэн­нях час­так кам­па­зі­цыі па­між са­бой. У не­ка­то­рых пей­за­жах арга­ніч­на злу­ча­ны не­ка­ль­кі цал­кам са­ма­стой­ных ві­даў з су­цэ­ль­ным сэн­са­вым і кам­па­зі­цый­ным ра­шэн­нем. Усё пры­кмет­ней, асаб­лі­ва ў эцю­дах, зва­рот да ма­ла­важ­ных дэ­та­ляў, у якіх мас­так ба­чыць най­бо­льш по­ўную пра­яву жыц­ця.

Кож­ны з умоў­на вы­зна­ча­ных эта­паў твор­час­ці Аб­ра­ма Раб­кі­на мае вы­яўле­ную цэ­ласць. Вы­пра­ца­ва­ная за дзе­ся­ці­год­дзі звыч­ка ду­маць у зго­дзе з пэў­най ідэ­яй, фа­ку­са­вац­ца на вя­лі­кай важ­най тэ­ме вы­ка­за­ла­ся ў пе­ра­но­се ўва­гі май­стра да но­ва­га аб’­екта, якім і стаў Стрэ­шын — не­вя­лі­кае па­се­ліш­ча на вы­со­кім бе­ра­зе Дняп­ра. Трэ­цяя тэ­ма­тыч­ная час­тка на­роб­ку мас­та­ка, злу­ча­ная са стрэ­шын­скім жыц­цём, бо­льш су­зі­ра­ль­ная, чым па­пя­рэд­нія. У гэ­ты пе­ры­яд аўтар па­гру­жа­ны ў тэх­ніч­ны бок сва­іх тво­раў, усклад­ня­ючы і на­сы­ча­ючы іх ка­ла­рыс­ты­ку і кам­па­зі­цыю.

Знач­ная спад­чы­на Аб­ра­ма Раб­кі­на свед­чыць пра шмат­гран­насць ад­ора­най асо­бы. Мас­так злу­чаў шы­ро­кае вы­ка­рыс­тан­не маг­чы­мас­цей ко­ле­ру з экс­прэ­сі­яніс­цкай вы­раз­нас­цю. Звяр­та­ючы­ся да рэ­аліс­тыч­най тэх­ні­кі ў парт­рэт­ным жан­ры, Раб­кін вы­на­ход­лі­ва за­клад­ваў у свае работы глы­бо­кае сэн­са­вае на­паў­нен­не. Шмат­стай­насць пры­ёмаў, тэх­нік пад­крэс­лі­вае не то­ль­кі вы­со­кае пра­фе­сій­нае май­стэр­ства, але і шы­ры­ню мыс­лен­ня май­стра ў мас­тац­кім асэн­са­ван­ні скла­да­ных жыц­цё­вых і твор­чых пра­блем.

Генадзь БЛАГУЦІН