Праграмай «off» V Рэспубліканскага фестывалю нацыянальнай драматургіі ў Бабруйску сталі праект «Зефір» Цэнтра эксперыментальнай рэжысуры пад кіраўніцтвам Таццяны Траяновіч (маладыя рэжысёры прадставілі новыя беларускія п’есы ў выглядзе тэатралізаваных чытак) і «Горад.doc», створаны пры дапамозе тэхнікі вербацім, Цэнтра беларускай драматургіі на чале з Аляксандрам Марчанкам. «Чалавечак» Паўла Расолькі (рэжысёрка Юлія Альшэўская), «Лондан» Максіма Дасько (рэжысёрка Алена Сілуціна), «ХурЪма» Наталлі Слашчовай (рэжысёр Антон Макуха) і «Запалкі» Канстанціна Сцешыка (рэжысёрка Валянціна Мароз) маюць тры асаблівасці сучаснай п’есы: «я» (аповед вядзецца ад першай асобы), «тут» і «цяпер». Гэтае трохадзінства азначае выніковы паварот драматургіі, а за ёй і тэатра да рэчаіснасці, дзе чалавеку вельмі цяжка і страшна і адкуль ён уцякае — у мінулае ці ў будучыню.
Сантэхнік Гена (п’еса «Лондан») з’ездзіў у Лондан. Упершыню. Узрушаны цывілізацыяй, ён рвецца... назад у Беларусь. Пачуўшы песню Аляксандра Саладухі, не можа стрымаць слёзы. Каб толькі ўсё было як ёсць і каб без вайны, каб толькі не выходзіць з зоны камфорту і не бачыць праўды — Генавы жаданні дакладна адлюстроўваюць айчынныя рэаліі.
Герой п’есы «Чалавечак» спрабуе змагацца за свае правы. Абсалютна законна ён не падпарадкуецца супрацоўніку міліцыі, за што яго жорстка збіваюць. Масмедыя адразу паведамляюць, як абясшкодзілі злоснага злачынцу.
Галоўны герой «Запалак» шкадуе, што жыццё складаецца не так, як хацелася б. Аднаго разу ягоны спакой беспакарана парушае агрэсіўная жанчына. Другі раз гэтая жанчына б’е яго нажом. Супрацьстаяць самастойна альбо звярнуцца па дапамогу міліцыі герой не ў стане.
У замкнёным коле няпростых дачыненняў апынаецца гераіня «ХурЪмы» Саша.
З мамай, з мужчынамі, з самою сабой. Ёй бракуе характару нешта вырашаць і змяняць, і яна рэфлексуе, рэфлексуе...
Толькі праз жыццёвыя рэаліі, праз рэчаіснасць, выведзеную на сцэну, беларускае тэатральнае мастацтва пераадольвае замкнёнасць на самім сабе. Праект «Горад.doc», створаны з дапамогай тэхнікі вербацім проста падчас фестывалю, якраз і меў на мэце вылучэнне вострых аспектаў існуючай рэальнасці. Аляксандр Марчанка, Сяргей Анцалевіч ды Дзмітрый Багаслаўскі з калегамі ўзялі інтэрв’ю ў жыхароў Бабруйска і ператварылі іх у сцэнічных персанажаў: студэнтку-пісьменніцу, якая марыць з’ехаць у Еўропу, дзяўчыну-вазочніцу, якая не можа наладзіць нар-
мальных стасункаў з мужчынам, бяздомную цыганку з цэнтральнага парку, якая дасканала валодае майстэрствам маніпулявання... Вобраз горада атрымаўся не надта вабны, і наўрад ці дакументальны спектакль застанецца ў рэпертуары.
Пошукі драматургаў у чымсьці апярэдзілі практыкаў сцэны і аніяк не супалі з патэнцыялам глядацкага ўспрымання. Але размовы і абмеркаванні, што суправаджалі драматургічныя праекты, зрабіліся важнай часткай фестывалю, перадусім вылучыўшы тэатр як сродак пераадольвання камунікацыйнай раз’яднанасці і ўмацавання нашай грамадзянскай супольнасці.
Крысціна СМОЛЬСКАЯ