“Нельга кветку прыраўноўваць да пустазелля…”

№ 42 (1272) 15.10.2016 - 21.10.2016 г

Народны мастак Беларусі Георгій Паплаўскі — чалавек надзвычайнага творчага лёсу, які ўнёс выбітны ўклад у скарбніцу нацыянальнай выяўленчай культуры. Ніколі яго не прыцягвалі “злабадзённыя водгукі на тэму…” ці выпадковыя павевы. У яго творчасці няма слізгання па паверхні, лёгкага жыццепадабенства, мелкаводдзя ілюзорных задач. Няма твораў, прадыктаваных “разума холодным наблюдением”, якія пазбаўлены хаця б часцінкі асабістай веры, страсці, трывогі. Таму што ні стварае мастак, адчуваеш яго прысутнасць, перакананасць і пазіцыю. Ён творца планетарнага мыслення. На пытанні пра галоўнае Паплаўскі імкнецца адказаць у поўнай меры чалавечай і мастакоўскай шчырасці.

/i/content/pi/cult/608/13517/8-1.jpgНе будзем пералічваць творы юбіляра (сёлета яму споўнілася 85 гадоў). Гэтыя цікавыя эстампы, акварэлі, карціны, ілюстрацыі можна было паглядзець на юбілейнай выставе “Жыццё ў творчасці” Георгія і Наталлі Паплаўскіх у Нацыянальным мастацкім музеі. Скажам толькі, што ўсё жыццё Георгій Георгіевіч рысаваў і маляваў: мужных і працавітых людзей, пейзажы чужых краін і яго любімай Беларусі; аддаў немалую даніну і Вялікай Айчыннай, і Чарнобыльскай трагедыі, і космасу, і вечным біблейскім сюжэтам, і старажытнай гісторыі Беларусі; праілюстраваў дзясяткі кніг, самых розных: ад Быкава, Адамовіча і Караткевіча — да Шэкспіра, Тагора і Джэка Лондана, ад Купалы, Коласа і Мележа — да Лангфэла, Пятраркі і Шылера... Словам, яму ёсць чым ганарыцца. А мы ганарымся тым, што ў нас у краіне жыве і працуе такі мастак.

А які ён чалавек? Якая яго ўнутраная душэўная арганіка? Пра што ён успамінае і пра што марыць? Што ён раскажа нам, журналістам-“культураўцам”, такога, пра што іншым не заўсёды мог паведаміць? Усё тое кола пытанняў, што былі зададзеныя мастаку, мы згрупавалі па тэмах.

Ці час збіраць камяні?

— Ведаеце, з васьмідзесяці пяці гадоў амаль шэсць з паловай дзесяцігоддзяў прыходзяцца ў мяне ўласна на творчасць! Вельмі шмат, няма словаў. Дык што: надышоў час збіраць камяні? Хачу думаць, не. Адчуваю яшчэ нейкі запас пораху ў сваіх парахаўніцах перш чым падводзіць канчатковыя вынікі. Канешне, раней, здавалася б, часу было больш: і ў грыбы схадзіць, і парыбачыць, і з сабакам Гошам пагуляць, і з сябрамі пагутарыць ля вогнішча, і сваіх студэнтаў павучыць у акадэмічных майстэрнях, і — галоўнае! — усё паспець зрабіць ва ўласнай творчасці ў перапынках між бясконцымі вандроўкамі па свеце! Цяпер ужо таго няма. Амаль што няма. Больш цягне пасядзець да позняга вечара ў майстэрні на 9-м паверсе “дома мастакоў” на вуліцы Сурганава, падумаць, асэнсаваць убачанае, памаляваць алеем ці акрылам палотны, бо для найтанчэйшага афорта або мініяцюрнай кніжнай ілюстрацыі вочы ўжо не тыя... На жаль, шмат сіл і часу адымае ўсялякая неабавязковая арганізацыйная мітусня, беганіна, асабліва, напрыклад, калі мы з Наташай рыхтавалі нашу нядаўнюю юбілейную выставу ў Нацыянальным мастацкім. У былыя ж часы па лініі і міністэрства, і саюза мастакоў персанальныя выставы фарміраваліся зладжана і прафесійна. Аўтару-мастаку толькі заставалася прыбрацца як трэба і своечасова прыйсці на свой вернісаж…

Як стаў графікам

— З дзяцінства я любіў рысаваць. Таму спачатку ў 1947-м паступіў у Мінскае мастацкае вучылішча разам з Савіцкім, Грамыкам, Шчамялёвым, Данцыгам, Стасевічам, Тышкевічам… Але з 4-га курса мяне мабілізавалі па пазачарговым прызыве студэнтаў у армію, дзе я пачаў служыць пры штабе Беларускай ваеннай акругі. Праўда, потым прыязна далі магчымасць абараніць дыпломную карціну “Палявая пошта”. Да гэтага часу я быў ужо жанаты з маёй аднакурсніцай Наташай і меў маленькую дачку Кацярыну. Вярнуўся ў часць і яшчэ некалькі месяцаў аддаваў ганаровы воінскі абавязак радзіме. Адразу пасля “дэмбеля” паступіў у БДТМІ на жывапіснае аддзяленне ў майстэрню Віталя Цвіркі. У 1961-м абараніў на “выдатна” дыпломную жывапісную карціну “Клятва”, і пусціўся ў вольнае плаванне. Трэба было нейкім чынам зарабляць грошы, каб карміць сям’ю. А яшчэ да паступлення ў ВНУ мае малюнкі, зробленыя ў арміі, пабачыў галоўны мастак выдавецтва “Беларусь” Мікалай Гуціеў. Яны спадабаліся, і тут жа мне прапанавалі зрабіць ілюстрацыі да рамана Джэка Лондана “Смок Бэлью”, улюбёнага пісьменніка нашай маладосці. І пасля гэтага ў мяне з’явілася шмат замоваў і ў выдавецтвах, і ў рэспубліканскіх часопісах. Стаў удзельнічаць у рэспубліканскіх і ўсесаюзных выставах у галіне кніжнага афармлення, хутка мяне прынялі (без праходжання кандыдацкага стажу) у члены Саюза мастакоў БССР і нават выбралі там старшынёй секцыі графікі. І мяне ў Беларусі сталі больш успрымаць як графіка: так склалася, што творчыя дамовы на жывапісныя палотны заключала са мной Масква, а на графічныя цыклы — Беларусь. Урэшце, я быў па натуры вандроўнікам, і ў маіх далейшых шматгадовых паездках па свеце графіка (малюнкі, хуткія накіды, альбомныя замалёўкі) як нельга лепш адпавядала характару прафесіі рысавальшчыка. Хаця станковы жывапіс я ніколі не пакідаў. І зараз мне цяжка сказаць, што я больш люблю: эстамп, жывапіс, акварэль ці кніжную ілюстрацыю.

Пра Палессе

— Маю першую вандроўку на Палессе ў 1963-м, а потым яшчэ праз два гады, мне не забыць. Уражанні ад гэтага краю надоўга ўвайшлі ў маю прафесійную дзейнасць матэрыялам і разуменнем “нацыянальнага” не па чужых фатаграфіях і апісаннях, а па ўласным, непасрэдным успрыманні праз прызму эмацыйнай памяці. Якраз тады мая жонка Наталля рыхтавала ў інстытуце дыплом — кніжнае афармленне рамана Івана Мележа “Людзі на балоце”. Дарэчы, сам Мележ хацеў, каб менавіта Наташа зрабіла ілюстрацыі да першага выдання гэтай кнігі. Дык вось, каб сабраць уласны матэрыял, так бы мовіць, з першакрыніцы, каб пабачыць мележаўскіх герояў і іхні свет у натуральным выглядзе, мы вырашылі скіравацца на Палессе. За дзве вандроўкі мы ўтрох (я, Наташа і Віктар Ральцэвіч, наш сябра — таксама нядаўні выпускнік інстытута) абышлі і аб’ехалі гарады, мястэчкі і вёскі Мазыр, Тураў, Давыд-Гарадок, Тонеж, Бухча, а таксама палескі Дзяржынск. Было ўсё: глухмень, пяскі, балоты, бездарожжа… Аднойчы нас падабраў цяжкі ўсюдыход — тралёвачны “КрАЗ”: 70 кіламетраў мы ехалі сем гадзін, таму што ён заўсёды вязнуў. Даводзілася дабірацца ў патрэбны пункт нават на адзінаццацімесным самалёце, які, трапляючы ў паветраныя ямы, не спрыяў добраму настрою. А часцей мы рухаліся то пехам, то на спадарожных калёсах і дапатопных калгасных грузавічках. Тым не менш вось тады мы і ўбачылі сапраўдную старажытную Беларусь! Там у 1960-я яшчэ захаваліся і лучына, і дзіцячыя скураныя калыскі і ўнікальныя ступы драўляныя, нажныя: цэлая сістэма рычагоў. Уразілі старыя хаты з разнымі франтонамі, з сімвалам сонца, саламянымі дахамі, якія як капелюшы прыкрывалі несамавітыя вакенцы. А яшчэ клеці з шапкай тоўстай саломы, з нізкімі з бярвення сцянамі з прораззю для святла. Усё было па справе, рацыянальна і маляўніча, сапраўдная эстэтыка архітэктурнага аблічча, выбудаванага стагоддзямі. Ужо не кажу пра казачныя інтэр’еры вясковых дамкоў, пра нашы сустрэчы з мясцовымі жыхарамі, пра іх святы і песні, пра касцюмы і ручнікі з плеценымі карункамі, пра іконы і дзівосны арнамент. Гэта асобная тэма… Так, скажу, што Ігар Лучанок з Валодзем Мулявіным і іх сябрамі прыязджалі ў гэты край ужо пасля нас. І калі мы потым збіраліся з “Песнярамі” ў маёй майстэрні, нам было што згадаць…

Той першы палескі перыяд даў мне як мастаку вельмі многа. Калі я звяртаўся да беларускай тэмы, ніколі не гартаў чужыя фаліянты, а проста адкрываў свае падарожныя альбомы, свае “запісныя кніжкі” пачатку 1960-х. Таму што там — каштоўныя залежы! Яны дапамаглі мне стварыць і серыю разных гравюр “Казкі і легенды Палесся”, і праілюстраваць кнігу Якуба Коласа “Новая зямля”, за якую я атрымаў дыплом “Самая цудоўная кніга свету” на Міжнародным конкурсе ў Лейпцыгу ў 1968 годзе, і дыплом першай ступені на Усесаюзным конкурсе на лепшыя выданні Камітэта па справах друку СССР.

Пра Браслаўшчыну і Кацярыну Фурцаву

— Так, пабачыў я шмат краёў на свеце, але лепш за Браслаўшчыну — не знайсці... Аднак нічога дзіўнага: Браслаўшчына ёсць Браслаўшчына. Шмат гадоў я аддаў гэтаму дзівоснаму куточку беларускай зямлі. Яшчэ ў сярэдзіне 1970-х з жонкай набылі менавіта там, побач з вёскай Маскавічы, на хутарку Рацюні старэнькі драўляны дамок. І наша сям’я туды стала наведвалася. Іншым разам выпраўляўся адзін — і ранняй вясной, і ўлюбёнай восенню. Тут я неяк асабліва ўспрымаў роднасць зямлі і чалавека: высокае неба, шоргат чароту, ядловец з рэшткамі моцнага хвойніка, неўтаймоўныя хвалі спелага жыта, ільну, люцэрны на ўзгорках, маляўнічае старадаўняе капішча на Замкавай гары, узнёслыя і поўныя пачуцця ўласнай годнасці абліччы рыбакоў... Тут, на Браслаўшчыне, мне працавалася заўсёды лёгка і вольна. Колькі за гэтыя гады зроблена работ у эстампе, малюнку, жывапісе, акварэлі пра гэты край, я і сам дакладна не падлічваў! І самае галоўнае, што ніводзін пейзаж, партрэт, нацюрморт не зроблены “мімаходзь”, з халодным сэрцам...

Раскажу, дарэчы, пра даволі цікавы лёс маёй карціны “Браслаўскія калгасніцы”. Яе я напісаў у 1970 годзе цалкам на натурным матэрыяле, назбіраным на Браслаўшчыне. Я хацеў паказаць працэс уборкі льну ў манументальна-паэтычным цэласным вобразе. Паказаць радасныя бакі працы, падкрэсліць цудоўнымі рытмамі зладжанасць калектыўнага дзейства, эмацыйную атмасферу адзінства душэўнага, унутранага стану, адчування захаплення і паўнаты жыцця персанажаў. А год стварэння карціны якраз трапіў на святкаванне стогадовага юбілею Леніна. І тут пачалося… Высокія чыноўнікі ад культуры раптам прыйшлі ў абурэнне: як гэта савецкія калгасніцы — і босыя! Што, ім у нашай сацыялістычнай краіне няма чаго абуць на ногі? Словам, агіднасць з боку мастака — ды яшчэ ў такі юбілей нашага правадыра… І вось палатно трапіла ў маскоўскі Манеж, напярэдадні вернісажу Усесаюзнай выставы ў гонар Леніна. Сабраўся выстаўкам з удзелам прадстаўнікоў усіх рэспублік, кіраўніцтва Саюза мастакоў СССР і міністра культуры СССР Кацярыны Фурцавай. Мая работа большасцю галасоў праходзіць для экспазіцыі, але раптам просіць слова адзін з кіраўнікоў Міністэрства культуры БССР, які прыехаў у Маскву, каб паглядзець, як творы беларускіх мастакоў будуць выглядаць на ўсесаюзнай арэне дасягненняў савецкага выяўленчага мастацтва. “Ёсць меркаванне дырэктыўных органаў Беларусі, што карціну Паплаўскага нельга выстаўляць”. — “Чаму? — спытала Фурцава. — Аўтар пад следствам ці што?” — “Не, тут усё нармальна, але гэта меркаванне ЦК КПБ…” — прамямліў чыноўнік і развёў рукамі. “Не ведаю, не ведаю, але мне карціна Георгія Георгіевіча вельмі падабаецца, такая беларуская, цёплая, зялёненькая…” — запярэчыла міністр. І для поўнай аб’ектыўнасці папрасіла выстаўкам перагаласаваць. Гэтым разам не проста большасць, а ўсе як адзін эксперты былі адзінагалоснымі: работу прынялі на выставу…

Падобныя выпадкі здараліся і з іншымі маімі творамі. Аднойчы прыдраліся да ілюстрацыі да аповесці “Воўчая зграя” Васіля Быкава, дзе я паказаў партызана ездавога Грыбаеда босым пасля таго, як ён разам з Леўчуком выпаўз з балота! Гэты аркуш знялі з экспазіцыі, і мне “парэкамендавалі” замест яго памясціць даўні афорт, меца-цінта “Жняя” да паэмы Аркадзя Куляшова “Далёка да акіяна”: там мая гераіня с сярпом, снапом і ў лапцях: аказалася — у лапцях можна, так бы мовіць, у якасці характэрнай нацыянальнай прыкметы… Другі раз я зрабіў нацюрморт: пачаткі сухой кукурузы паклаў пад збан, які абвязаў простай чырвонай хусткай. А “экспертам” падалося, што я спецыяльна абвязаў збан нібыта чырвоным піянерскім гальштукам, намякаючы, маўляў, на глупства тагачаснага лідара краіны Хрушчова-“кукурузніка”! І наконт гэтага цягалі мяне (не паверыце!) “на дыван” у аддзел культуры ЦК КПБ! Хіба ж не абсурд? Праўда, Алена Васільеўна Аладава потым здолела набыць нацюрморт у музей, дзе ён і сёння знаходзіцца. Ды што далёка хадзіць? Яшчэ на пачатку 1960-х зрабіў серыю эстампаў і жывапісных эцюдаў “Паўночны Казахстан”, у якой паказаў суровы быт і цяжкую справу цаліннікаў: бензавозы ідуць па сцяпным бездарожжы пад нізкім небам, рабочы прагна п’е з шапкі ваду з ручая, стомлены хлебароб пасля працоўнага дня... Атрымаліся непарадныя творы, якія зусім не супадалі з газетнымі і часопіснымі апісаннямі падзей на цаліне. Мяне папракалі, маўляў, чаму не намаляваў боханы і квітнеючыя нівы, прыгожых камбайнёраў і трактарыстаў у нармальных незабруджаных камбінезонах? А я проста хацеў перадаць рэальны стан зямлі, выпаленай сонцам, цяжкую штодзённасць, сапраўдных мужных людзей без усялякай лакіроўкі і сюсюкання. Яны ж па-сапраўднаму здзяйснялі подзвігі ў суровых рэаліях!

/i/content/pi/cult/608/13517/8-2.jpgЯк Салжаніцын ледзь не пагубіў мастака

— Гэта дзіўная справа адбылася ў 1986 годзе. Годам раней мяне вылучылі на саісканне Дзяржаўнай прэміі СССР за ілюстрацыі да твораў Васіля Быкава і цыкл каляровых літаграфій “Час доўгіх нажоў”. Канкурэнцыя была вельмі жорсткай; на тры прэміі прэтэндавала больш за 40 челавек. Потым у выніку паступовага адсейвання ў фінале засталося тры прэтэндэнты: першым ішоў я, за мной — армянскі жывапісец Акоп Акапян і расійскі скульптар Васіль Стамаў. Словам, практычна прэмію можна было “абмываць”. Чакаў толькі інфармацыю ў цэнтральнай прэсе. А ў гэты час у Аўстрыі рыхтаваўся Тыдзень савецкай культуры, і мяне паслалі ў Вену зрабіць з гэтай нагоды персанальную выставу. На месцы перакладчыца ветліва прапанавала мне пачытать на рускай мове кнігу эмігранта Аляксандра Салжаніцына “У жніўні чатырнаццатага”. Чытаць не было часу, і мне параілі ўзяць яе з сабой. Разам з альбомам Сальвадора Далі і шыкоўным календаром, на вокладцы якога красавалася купальшчыца-ню, паклаў у чамадан і — у аэрапорт, каб прайсці там так званым “зялёным калідорам”, дзе дасмотр рэчаў не прадугледжваўся для афіцыйных асоб, якой на той момант аказаўся я. Аднак у маскоўскім аэрапорце “Шарамецьева” мытнікі-пагранічнікі нечакана для мяне, дазнаўшыся, што я — менавіта Паплаўскі, правялі руплівы дагляд маіх рэчаў і, зразумела, канфіскавалі “антысавецкую” кнігу, каляндар з быццам бы парнаграфіяй (потым “эксперты” прызналі, што гэта проста эротыка) і альбом Далі (пазней два апошнія выданні мне вярнулі). Так я аказаўся ледзь не “ворагам народа”. Зразумела, інфармавалі Саюз мастакоў СССР і ўсё закруцілася-завярцелася па класічных законах дэтэктыўнага жанру. І калі з’явілася газета “Известия” са спісам лаўрэатаў Дзяржаўнай прэміі СССР, маё імя там ужо адсутнічала. А ў гэты час маю справу пачалі разбіраць і на партсходзе ў Саюзе мастакоў БССР. Амаль усе мастакі-камуністы ў маю адсутнасць (я кіраваў тады групай маладых графікаў на Сенежы) прагаласавалі за выключэнне мяне з партыі. Але ў райкаме КПБ палічылі, што той сход не меў права без маёй асабістай прысутнасці вырашаць такія пытанні і адпаведны пратакол не зацвердзілі. Што казаць, перажыў вышэй галавы, асабліва мяне засмуцілі заявы, выступленні і лісты ў ЦК маіх учарашніх калег, якія абвінавачвалі мяне ў “антысаветчыне”, што я, камуніст, аказаўся челавекам “з двайным дном”, што я асмеліўся прывезці з “тлятворнага Захаду кнігу манархіста Салжаніцына” і тым самым згубіў “палітычную пільнасць”. І таму падобнае. Канешне, тут жа вывелі мяне са складу праўлення Саюза мастакоў і экспертнай камісіі. Але мяне гэта не вельмі хвалявала: у той час я быў ужо і заслужаным дзеячам мастацтваў, меў і прэмію камсамола Беларусі, і прэмію імя Джавахарлала Неру, і ордэн Дружбы народаў, і шмат іншых узнагарод. А хутка быў выбраны членам-карэспандэнтам Акадэміі мастацтваў СССР. Карацей, пасля доўгіх арганізацыйна-партыйных перыпетый райкам партыі зрабіў мне “заўвагу” без занясення ў асабістую справу. А праз нейкі час я добраахвотна выйшаў з партыі: напісаў адпаведную заяву з абгрунтаваннем майго ўчынку і разам з партбілетам занёс у прыёмную ЦК КПБ. Ведаеце, доўгі час, будучы членам партыі, я жыў, як усе. Ці верыў у ідэалы камунізму? У некаторыя верыў, у іншыя — не, бо столькі пабачыў усяго ў час маіх творчых падарожжаў па краіне — ад маёй Беларусі да Крайняй Поўначы і Далёкага Усходу, не кажучы пра замежныя краіны, што давялося міжволі заняцца самааналізам маіх узаемаадносін з людзьмі, з грамадствам, з камуністычнай ідэалогіяй у цэлым, з крывадушшам улады, асабліва ў прасторы духоўнай культуры. Тым не менш усё сваё творчае жыццё я імкнуўся рабіць тое, што хацеў, і як чалавек па натуры яршысты вельмі рэдка ішоў на кампрамісы. Што казаць, усемагутная партыя пазбягала праўды, замяняючы яе лакіроўкай, і ў выніку гэта згубіла камуністычную ідэалогію. Імкненне “запрещать и не пущать”, кантраляваць усе гуманітарныя працэсы, любымі сродкамі прыпыніць рух мыслення прывялі да таго, што значная частка інтэлігенцыі стала ўспрымаць уладу як душыцеля свабод і здаровага сэнсу. Вось і я на сабе спазнаў выхаваўчую сілу партыі.

У той жа час, мы, творцы, шмат чаго страцілі добрага з таго савецкага часу (творчыя дагаворы па лініі Мінкультуры і Саюза мастакоў СССР і БССР, годныя закупкі з выстаў, зніклі грамадскія абмеркаванні выставак, практычна знікла мастацкая крытыка, дзяржаўныя заказы на буйныя экстэр’ерныя і інтэр’ерныя творы сталі рэдкімі). Словам, мы, мастакі, сёння ператварыліся фактычна ў дармаедаў у дзяржавы. Некалькі гадоў таму адзін з нашых высокіх чыноўнікаў ад культуры наведаў творчыя майстэрні пры Міністэрстве культуры, дзе я арганізаваў выставу сваіх вучняў за дваццаць пяць гадоў майго кіраўніцтва графічнай майстэрняй. Ён паглядзеў яе і іранічна сказаў: “Не разумею, чым вы тут займаліся столькі гадоў?” Я адказаў: “Творчасцю…” Той: “Творчасць — гэта тавар. Тавар трэба рэалізоўваць, а грошы вяртаць у дзяржбюджэт…” І гэта прытым, што студэнты атрымлівалі за вучобу капейкі… Вось так адрэагаваў на мастацтва маладых здольных графікаў гэты чыноўнік, дарэчы, высока адукаваны…

Пра сучасны art

— Як я стаўлюся да сучаснага мастацтва? Скажу проста: я не прыхільнік дзяліць мастацтва на левае і правае, на “чыстае” і “нячыстае”. Я памяркоўна стаўлюся да любых кірункаў у праявах творчасці. Гэта — як кветкі на лузе: чым іх больш, тым лепш. Нельга ўсю колерамузыку прыроды зводзіць да манахромнасці. Але нельга і кветку прыраўноўваць да пустазелля. У мастацтве, пры ўсёй разнастайнасці метадаў і стыляў, мусіць быць галоўнае, вызначальнае, прыярытэтнае. Сам я аддаю перавагу рэалізму. І не таму, што я — мастак старэйшага пакалення, “шасцідзясятнік”, які цалкам выйшаў з “суровага стылю”. Пагадзіцеся, што лепшыя творы, якія прайшлі выпрабаванні часам, ствараліся ў рэалістычнай манеры. Рэалізм у самым высокім сэнсе слова — заўсёды толькі праўда. Сумленная, глыбінная праўда жыцця, убачаная скрозь індывідуальную прызму аўтара. На жаль, гэту ісціну часта ў савецкія часы адцяснялі фальшывая лакіроўка, бездухоўнасць, ідэалагічныя выверты, часам анекдатычнага характару.

Як гэта, напрыклад, адбылося з карцінай “Браслаўскія калгасніцы” і з некаторымі іншымі маімі жывапіснымі і графічнымі творамі, у тым ліку з кніжнымі ілюстрацыямі. Зараз усе імкнуцца ў Еўропу. Ведаеце, гэта не тое што смешна, гэта — журботна. Французская правінцыя ў Беларусі нікому не патрэбна. “Быць як у Еўропе” — на мой погляд, убогасць. Я разумею, маладым ахвота растапырыцца, паглядзець і туды, і сюды. Але як не згадаць, адкуль ты родам? Нашы старыя мастакі казалі: “Абавязкова трэба запрасіць на выставу рабочых МТЗ ці аўтазавода, што яны скажуць? І ў гэтым таксама была рацыя. Як і ў тым, што калісьці рабіў Саюз мастакоў БССР, арганізоўваючы пры падтрымцы райвыканкамаў і сельскага люду ў шматлікіх месцах вясковай Беларусі карцінныя галерэі. А дзе сёння такія рабочыя і сяляне, куды знік вопыт з’яўлення падобных галерэй? Вось я гляджу на маладых і бачу: гэты працуе пад Полака, Кандзінскага, гэты — пад Далі і Дзюшана, гэты — пад Раўшэнберга ці Малевіча. Мы ж таксама не аднаклетачныя, ездзім, бачым… А маладыя думаюць, што яны іх “адкрылі”! Журботна. Маладыя гады, маладыя пачуцці — спрабуй стварыць уласны свет! Я ведаю, што кажу. Шмат гадоў працаваў кіраўніком творчай майстэрні графікі і выпусціў не адзін дзясятак маладых мастакоў, сярод якіх такія таленты, як Саша Грышкевіч, Сева Швайба, Раман Сустаў, Валодзя Саўчанка, Васіль Баранаў… Праўда, на жаль, потым хтосьці з маіх вучняў замест мастацтва выбраў камерцыю. А хтосьці ў пошуках мастакоўскай долі з’ехаў у Еўропу. Такі час…

Колькі слоў пра сябе

— Накідаць хаця б эскізна свой “чалавечы” партрэт? Задача цяжкая, але паспрабую. Маім улюбёным часам дня раней была раніца, цяпер — позні вечар, калі я — у сваёй майстэрні; месяц — кастрычнік, колер — бэзавы, а кветка — касач. Памятаеце мой нацюрморт з касачамі? З дрэў — дуб, а лічба — “тры”. Люблю жывёл — маленькіх, а птушак — вялікіх. Вольны час у бяздзейнасці — непрымальны, але раней мог згуляць і ў азартныя гульні. У людзях мяне раздражняе нахабства, прагнасць, эгаізм і неабгрунтаваная прэтэнцыёзнасць бяздарнасці, чалавечая подласць. А шчасце для мяне — калі спакойна працуецца і ўсе ў сям’і здаровыя. Паважаю мастацтва Мікеланджэла, Бялыніцкага-Бірулі, Цвіркі, сваіх сяброў-сучаснікаў: Папкова, Нарыманбекава, Бісці, Ніканава, Коржава… Ведаеце, пералічыць усё тое, што мне падабаецца ў мастацтве, немагчыма: я люблю і старажытных шумераў і егіпцян, протарэнесанс, усе тры перыяды Рэнесансу з яго гуманізмам і антрапацэнтрызмам, архітэктуру готыкі, ракако і барока, жывапіс рускіх класікаў канца XIX — пачатку XX стагоддзяў і шмат чаго яшчэ; у літаратуры — перш за ўсё Маркес, Быкаў, Адамовіч, Ахматава, Блок, Салжаніцын. У кінематографе — Таркоўскі, Бергман, Феліні, Габэн, Ульянаў. “Мой” тэатр — гэта Таўстаногаў, “Современник”, “Таганка” і Эфрас, сёння — наш Мікалай Пінігін. Аддаю перавагу музыцы Мусаргскага, Кабалеўскага, Вердзі, і, канешне, маіх добрых сяброў  — “залатых” “Песняроў” Валодзі Мулявіна...

А што да веры ў рэлігійным плане, дык, хутчэй за ўсё, я — каб больш дакладна сказаць — чалавек веруючы. У сэнсе веры ў тое, што трэба заўсёды быць сумленным і справядлівым, паважаць свабоду іншых і быць свабодным у сваёй волі. Веру ў сваю сям’ю, у блізкіх сяброў, у сваю прафесію, дадзеную мне звыш. Паважаю ўсіх вернікаў, незалежна ад таго, да якой рэлігіі яны належаць. Галоўнае, каб гэтыя рэлігіі — хрысціянства, іудаізм, іслам ці сікхізм, як і рэлігіі без веры ў Бога — канфуцыянства, будызм або джайнізм — неслі ў сваёй аснове любоў, святло, дабро, міласэрнасць, спачуванне, братэрскія адносіны да ўсіх людзей Зямлі, незалежна ад паходжання. Скажу, што ў сваёй творчасці я не раз звяртаўся і да біблейскіх сюжэтаў, і да старажытнай міфалогіі народаў свету. У гэтым сэнсе мяне асабліва ўразіла Індыя, дзе я быў аж чатыры разы, і якой прысвяціў не адзін дзясятак сваіх графічных, акварэльных, жывапісных твораў і кніжных ілюстрацый.

Сам я па натуры быў і застаюся рамантыкам “суровага стылю”. Сёння мая галоўная задача — захаваць прысутнасць духу і пачуццё ўласнай годнасці, каб процістаяць цынічнаму нігілізму, які імкнецца “збросіць” інтэлект, набыты стагоддзямі, які заклаў фундамент нацыянальнай незалежнасці нашай краіны…

P.S. У фінале сустрэчы Георгій Георгіевіч, вяртаючыся да пытання пра яго веру, працытаваў на памяць фразу Андрэя Таркоўскага: “Мы — распяцце ў адной плоскасці, а свет — шматвымерны. Мы гэта адчуваем і пакутуем ад немагчымасці спазнаць ісціну. А ведаць і не трэба. Трэба — кахаць. І верыць. Вера — гэта веды пры дапамозе любові...” І мы, журналісты, падумалі, што менавіта так жыве Паплаўскі, мастак, якому адкрыта асаблівае хараство — хараство ўнутранага руху. Таму што ён убірае ў сябе ўсю нервовую паўнату жыцця. У яго — сваё “візуальнае” асяроддзе, сваё разуменне свядомасці, свой прадметны свет, вобразы людзей, гістарычная памяць. Яго немагчыма ні з кім параўнаць, зблытаць, злучыць. Ён адзін такі — з асаблівым мысленнем, асаблівым “голасам”, асаблівай эмацыянальнай і інтэлектуальнай энергетыкай...

У сустрэчы ўдзельнічалі Пётра ВАСІЛЕЎСКІ, Барыс КРЭПАК, Настасся ПАНКРАТАВА, Вольга РОПАТ, Вольга СТАРАВОЙТАВА, Юрый ЧАРНЯКЕВІЧ

Фота Таццяны МАТУСЕВІЧ

Аўтар: Барыс КРЭПАК
рэдактар аддзела газеты "Культура"