Чэмпіянат свету па хакеі ў Беларусі — не за гарамі. Але пакуль уласна свята на нашай вуліцы не наступіла, мы прапанавалі скласці звязаную з культурай паралельную праграму ЧС, цікавую як для нас, так і для замежнікаў, вядомым персонам. Мо іх версіі прыдадуцца і складальнікам афіцыйнай культурнай праграмы Чэмпіянату? Такім чынам, што ж асаблівага “запланавалі” рэспандэнты?..

Неаднойчы даводзілася чуць размовы пра тое, што культура павінна зарабляць. Толькі за апошнія гады праводзілася вялікая колькасць нарад, на якіх гучала пытанне: як атрымліваць годны прыбытак ад выкарыстання нашай нематэрыяльнай і матэрыяльнай спадчыны, дзейнасці ўстаноў культуры, у тым ліку размешчаных далёка за межамі Мінскай кальцавой?

Масленічны тыдзень — такі час, калі этнолагу проста не сядзіцца ў горадзе. Сёлета атрымалася з’ездзіць на масленічныя абрады ў некалькі вёсак.

Наступны дзень вандроўкі быў цалкам прысвечаны культуры Віцебшчыны. Яшчэ ў Мінску прадумалі, што нас на гэтым адрэзку аўтапрабегу маюць чакаць будучы (спадзяёмся!) гісторыка-археалагічны запаведнік, “імянны” музей з фан-клубам прыхільнікаў асобы, у гонар якой і працуе ўстанова, адна з першых на Беларусі аграсядзіб, дзе адпачынак уведзены у ранг адмысловага і строга рэгламентаванага мастацтва… Пагадзіцеся, вельмі разнастайныя аб’екты. Таму і дзень атрымаўся насычаным ды карысным і для нас, і, як падаецца, для чытачоў.

2014-ты ў Рэспубліцы Беларусь абвешчаны Годам гасціннасці. Безумоўна, вялікая роля тут надаецца арганізатарам культуры і клубным установам розных тыпаў. Разам з імі каардынуюць працэс зараджэння туріндустрыі раённыя арганізацыйна-метадычныя цэнтры і наш Гомельскі абласны цэнтр народнай творчасці, гісторыя якога набліжаецца сёлета да 75-годдзя. Размова ідзе аб перспектыўным уключэнні Гомельшчыны ў больш глыбінны турыстычны працэс. Для гэтага ў вобласці паступова ствараюцца перадумовы, якія павінны развівацца і надалей. ГАЦНТ разам з РАМЦ і сельскімі культработнікамі праводзіць экспедыцыі па вывучэнні ды зборы абрадавых і фальклорных традыцый. Пасля распрацоўваюцца найбольш верагодныя версіі іх бытавання — як у актыўнай, так і ў пасіўнай формах. Інакш кажучы, мы вызначалі для кожнага раёна свае прыярытэты, культурныя, духоўныя каштоўнасці ў развіцці туріндустрыі.

Верхнядзвінскі раён мяжуе з Латвіяй і Расіяй. Такое суседства натуральным чынам паўплывала на змест творчых праектаў, якімі славіцца мясцовы аддзел ідэалагічнай работы, культуры і па справах моладзі. З рахункаў не варта скідваць і тое, што прымежны рэгіён не толькі адказвае за экспарт нашай традыцыйнай культуры, але і ў ліку першых робіць усё магчымае для стварэння ў замежжы станоўчага іміджа нашай краіны.

13 — 14 сакавіка ў Інстытуце культуры Беларусі праходзіла ІІІ Міжнародная навукова-практычная канферэнцыя “Культура Беларусі: рэаліі сучаснасці”. Генеральная тэма мерапрыемства — “Новая канфігурацыя культурнай прасторы і “новая” эканоміка культуры”. Праз пэўны час мы паспрабуем патлумачыць схільнасць канферэнцыі да пабудовы адмысловых геаметрычных фігур і да гульні ў двукоссі з прыметнікамі, прыналежнымі да слова “эканоміка”. А пакуль толькі зазначым, што ўдзельнікамі канферэнцыі сталі прадстаўнікі міністэрстваў культуры і эканомікі Рэспублікі Беларусь, супрацоўнікі дыпламатычных місій, культурных цэнтраў, навуковых арганізацый са Славакіі, Літвы, Польшчы, Украіны, Расіі, работнікі культуры… Два дні запар усе яны ішлі да канкрэтнай мэты: абмеркаваць актуальныя праблемы ў галіне эканомікі культуры і выпрацаваць новыя падыходы да ўдасканалення арганізацыйна-эканамічных механізмаў кіравання дзяржаўнымі арганізацыямі культуры ў сучасных эканамічных умовах.

Другі Адкрыты форум пластычных тэатраў Беларусі “ПлаSтформа Мінск-2014” прыцягнуў не менш увагі, чым леташні Першы. І — прадэманстраваў не толькі сваю жыццяздольнасць, але і рэальна выкарыстаныя магчымасці далейшага развіцця. Больш за тое: ён акрэсліў найбольш перспектыўныя кірункі далейшага руху.

Пагадзіцеся, назваць дзвюхзальную экспазіцыю “Дзённік назіранняў” можа далёка не кожны мастак. Менавіта назіранняў, а не ўражанняў, як мне хацелася б удакладніць. Тым больш, што Васіль Пяшкун (а гаворка — пра яго выстаўку ў Светлагорскай карціннай галерэі “Традыцыя” імя Германа Пранішнікава), пры ўсёй духоўнай вернасці “перадзвіжнікам”, застаецца надзвычай эмацыйным рэалістам, бо піша не зрокавую, а пачуццёвую рэальнасць. Тым не менш, пленэрнасць твораў больш чым відавочная: імгненнасць уражанняў, парывістая хуткасць мазка, якую так і хочацца назваць пульсуючай… І ўсё гэта пры такой мастакоўскай сталасці, якая ўвачавідкі кантрастуе з маладосцю самога творцы.

Сёння пра тры незвычайныя спосабы дастаўкі кніг патэнцыйнаму чытачу. Урэшце, прынамсі адзін з іх добра вядомы і беларускім сельскім бібліятэкарам.

Напрыканцы мінулага года Вярхоўны суд Рэспублікі Беларусь скончыў разгляд беспрэцэдэнтнай для нашай краіны справы. Пісьменніца Наталля Голубева абвінаваціла сваю калегу Дзіяну Балыка ў плагіяце (ці, кажучы афіцыйнай мовай, “незаконнай перапрацоўцы”) уласных твораў і выйграла працэс. П’еса Балыка “Яблычны пірог” была прызнана “створанай на аснове” рамана і п’есы Голубевай “На ростанях дзвюх дарог”. Вырак суда такой высокай інстанцыі — канчатковы. Аднак у гэтай справе пакуль усё адно рана ставіць кропку. Па-першае, адказчыца катэгарычна не згодная з выракам і плануе накіраваць наглядную скаргу ў Генеральную пракуратуру. А па-другое — спектакль па п’есе “Яблычны пірог” па-ранейшаму знаходзіцца ў рэпертуары сталічнага Новага драматычнага тэатра, што ў перспектыве можа стаць прычынай новых судовых працэсаў.

Наш зямляк з Астравеччыны Канстанцін Стаповіч (Казімір Сваяк) працаваў у Камаях непрацяглы час. Але гэта было яго першае месца пасля рукапалажэння ў ксяндзы. І пробашч Камайскага касцёла, і парафіяне паўплывалі на вікарыя. Нездарма ён называў у дзённіку гэтую парафію залатой. І па сёння памяць пра Сваяка жыве сярод нашчадкаў тых, каго ён лічыў залатымі. У касцёле праходзяць літаратурныя святы, устаноўлена памятная дошка, а прыкасцельная бібліятэка носіць імя Казіміра Сваяка. Пры Камайскім доме культуры створаны тэатральны калектыў, які называецца “Сваякі”.

Кожнае паляванне калі-небудзь заканчваецца. У маім выпадку шматмесячнае высочванне, нарэшце, скончылася не самым горшым чынам. Дзякуючы сябрам я займеў “найкаштоўны зіпун”. Са мной прыбыў мой стары знаёмы. Дакладней, ягоная душа, увасобленая ў старой кніжцы, нібыта вяртаючыся да роднага ганка... Не ўстаяўшы перад спакусай, толькі ад’ехаўшы ад пункта адпраўлення, кнігу, якую надрукавалі ў 1858 годзе, я адкрыў. І ўжо не закрываў яе аж да Мінска. “Pan Wada” нетаропка распавядаў мне пра жыццё нашага краю на зломе XVIII і XIX стст., калі канчаткова перастала існаваць Вялікае Княства Літоўскае, калі адгрукаталі гарматы Напалеона і дні працякалі ў нетаропкім рытме вальсаў. У апісанні мясцін, на тле якіх разгортвалася жыццё адстаўнога афіцэра, раз-пораз я пазнаваў родную Навагрудчыну. Стаяў перад вачыма акварэльны сядзібны будынак з мураванкай…

У “К” № 21 за 25 мая 2013 года быў змешчаны матэрыял “Ці пераедзе аздоба: што чакае інтэр’еры сталічнага аўтавакзала?”. Гаворка ў ім ішла пра захаванне элементаў мастацкага афармлення аўтавакзала “Маскоўскі” пасля таго, як яго будынак будзе дэмантаваны. Разглядаліся варыянты перадачы роспісу “Балада пра Бацькаўшчыну” і прасторавых кампазіцый з металу ў збор аднаго з мінскіх музеяў альбо паўторнага іх скарыстання для аздобы інтэр’ера аднаго з грамадскіх будынкаў сталіцы. Ідэя “другога жыцця” згаданых твораў мастацтва прыйшлася даспадобы аўтару роспісу Віктару Хацкевічу. Летась у кастрычніку ён накіраваў ліст старшыні Мінскага гарвыканкама Мікалаю Ладуцьку з просьбай паспрыяць захаванню твора.

— Якія ўстановы культуры новага тыпу ёсць у Гродне? Забаўляльныя мерапрыемствы за пэўныя грошы прапануюць два маладзёжныя цэнтры. Антыкафэ “Жывы час” для гурманаў ладзіць сустрэчы, майстар-класы, канцэрты... Як сучасны тып недзяржаўнай установы яно заняло пэўную вольную нішу ў культурным жыцці горада: наведвальнік плаціць за час знаходжання ў антыкафэ. Асартымент жа мерапрыемстваў бібліятэкі, як падаецца, знаходзіцца на перакрыжаванні з яго праграмай. Але няма прафесійнага дызайнерскага падыходу да фарміравання прасторы бібліятэкі, якую можна разглядаць у якасці канкурэнта для антыкафэ за кошт бясплатнасці асноўных мерапрыемстваў у першай. Урэшце, ідэя стварэння дзіцячых гульнявых пакояў у бібліятэцы не новая, але ўвасабленне яе ў жыццё бывае рознае.

Пра здабыткі і праблемы музейнай справы ў Заслаўі, а таксама пра падрыхтоўку горада да святкавання Дня беларускага пісьменства "К" распавядзе ў адным з бліжэйшых нумароў. А сёння — невялікі фотарэпартаж.

Да 75-годдзя з дня нараджэння славутага земляка Чэслава Нэмэна — ураджэнца Старых Васілішак, што на Шчучыншчыне, — працягваем даследаванне кантактаў артыстаў ансамбля “Песняры” — найперш яго “залатога складу” — з гэтым рок-музыкантам, кампазітарам, паэтам, мастаком. Месцам першай сустрэчы ў 1971-м, нагадаем, стаў польскі горад Сопат, дзе і ладзіцца славуты фестываль песні. Сёння друкуем успаміны ўдзельнікаў той сустрэчы — заслужаных артыстаў Рэспублікі Беларусь Уладзіслава Місевіча (пачатак ягонага маналогу быў апублікаваны ў “К” № 9 за 2014 г.) і Леаніда Барткевіча.